Jerzy Korczak

Kultura i sztuka

Jerzy Korczak, urodzony 16 lutego 1927 roku w Krakowie jako Jerzy Józef Keiner, zmarł 16 października 2021 roku w tym samym mieście. Był to niezwykle utalentowany polski pisarz, prozaik i satyryk, który pozostawił znaczący ślad w literaturze.

W swoim dorobku artystycznym jest autorem ponad dwudziestu tomów prozy, w tym powieści, zbiorów opowiadań oraz reportaży historycznych. Jego teksty publicystyczne ukazywały się na łamach zarówno prasy krajowej, jak i emigracyjnej, co świadczy o jego szerokim zasięgu oddziaływania.

Na początku lat 60. XX wieku w jego twórczości wyraźnie dominowała groteska obyczajowa, która była ściśle związana z jego pracą w teatrze, gdzie pełnił funkcję kierownika literackiego i artystycznego. Z biegiem lat, Korczak skupił się niemal wyłącznie na tematyce związanej z II wojną światową, w której brał udział jako młody człowiek, co miało istotny wpływ na jego pisarską wrażliwość.

Korczak był również autorem dwóch książek biograficznych poświęconych Janowi Karskiemu, a także książek wspomnieniowych. Wśród tych ostatnich warto wymienić Pamięć ci wszystko wybaczy (2001), w której opisał wybitne postacie, z którymi miał okazję zetknąć się w swoim życiu, oraz Oswajanie strachu (2007), w której zawarł swoje okupacyjne losy.

Życiorys

Jerzy Korczak przyszedł na świat w Krakowie w rodzinie żydowskiej, z silnymi tradycjami zasymilowanymi. Był synem adwokata Samuela Keinera, który urodził się w Wadowicach i zdobył tytuł doktora prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim, oraz Marii Amalii z domu Landsberger. Jego matka była córką Salomona i Lei Mirisch. Jerzy był kuzynem pisarza Aleksandra Ziemnego, a nazwisko Korczak przyjął po zakończeniu II wojny światowej, wspólnie z ojcem oraz bratem Janem.

W 1941 roku, razem z matką, został uwięziony w krakowskim getcie. Zdołał jednak uciec, a w latach 1943–1944 ukrywał się w Warszawie i Otwocku dzięki pomocy Ireny Sendlerowej oraz Juliana Grobelnego. Niestety, jego matka zginęła w obozie zagłady w Bełżcu, a ojciec i brat trafili do Związku Radzieckiego. W tym okresie Jerzy zaangażował się w kolportaż prasy podziemnej oraz działalność konspiracyjną.

W sierpniu 1944 roku, gdy jego oddział wyruszył z pomocą dla walczącej Warszawy, został aresztowany przez Sowietów i przetrzymywany w obozie na Majdanku. Później trafił do szkoły oficerskiej w Lublinie, gdzie ukończył edukację z tytułem chorążego. Następnie dołączył do 69. pułku artylerii przeciwlotniczej 2 Armii Wojska Polskiego i brał udział w wielu operacjach wojskowych, w tym w operacji łużyckiej. Jerzy służył w Ludowym Wojsku Polskim w latach 1944–1948 oraz był członkiem PPR i później PZPR.

W końcu 1946 roku, wraz z ojcem, wyjechał na krótko do Brazylii, gdzie mieszkał brat jego matki. Jednak po krótkim czasie, rozczarowany warunkami, powrócił do Polski. Po powrocie, zdając eksternistycznie maturę w Krakowie, rozpoczął studia na Wydziale Dyplomatyczno-Konsularnym Akademii Nauk Politycznych w Warszawie. Jego debiut literacki odbył się w 1947 roku na łamach dodatku do Dziennika Polskiego. W latach 1949–1950 pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, następnie od 1950 roku był redaktorem Polskiego Radia w Krakowie.

Po zawarciu związku małżeńskiego (ściśle powiązanego z udzielającym ślubu powinowatym, ks. Franciszkiem Macharskim, przyszłym kardynałem), został zmuszony do opuszczenia Krakowa przez władze partyjne. Ostatecznie w 1952 roku osiedlił się w Poznaniu, gdzie stał się założycielem Teatru Satyry, a następnie kierownikiem artystycznym tej instytucji. Poza tym pełnił rolę kierownika literackiego w Teatrze Dramatycznym w Poznaniu oraz Teatrze im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie.

Po śmierci żony w 2001 roku, powrócił do Krakowa. W swoim dorobku miał liczne odznaczenia, w tym Krzyż Kawalerski i Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Walecznych oraz Srebrny Medal Zasłużonym na Polu Chwały. Był aktywnym członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich oraz Stowarzyszenia Dzieci Holocaustu.

Żoną Jerzego była Teresa Mikucka (1927–2001), córka Sylwiusza Mikuckiego. Mieli córkę Ewę Korczak-Tomaszewską (ur. 1951), która obecnie mieszka w Lille. Jerzy był także dziadkiem dwóch wnuków – Jana i Anny. Używał każdej wolnej chwili na sport, szczególnie na narty i tenis.

Jerzy Korczak został pochowany nacmentarzu Rakowickim.

Nagrody

Jerzy Korczak, znany ze swoich licznych osiągnięć, zdobył uznanie w różnych dziedzinach. Poniżej przedstawiamy jego wyróżnienia:

  • 1960: nagroda miasta Poznania,
  • 1966: nagroda III stopnia Ministra Obrony Narodowej za Klucz do Berlina,
  • 1990: nagroda Polskiego PEN Clubu im. Ksawerego Pruszyńskiego za Cóżeś ty za pani…,
  • 1990: nagroda artystyczna miasta Poznania,
  • grudzień 2007: Krakowska Książka Miesiąca za wspomnieniową książkę Oswajanie strachu.

Twórczość

Jerzy Korczak, będący jednym z wybitnych twórców swojej epoki, pozostawił po sobie bogaty dorobek literacki. W jego twórczości można znaleźć wiele znaczących dzieł, takich jak:

  • Trzy spotkania (1950),
  • Czterdzieści osiem gwiazd (1953),
  • Odcinek południowy (1953),
  • Pierożek drewniany (1960),
  • Pogrzeb z gramofonem (1963),
  • Między swastyką a trójzębem (1964),
  • Hamletówka (1965),
  • Klucz do Berlina (1966),
  • Klęska wiernego Heinricha (1967),
  • Wał Pomorski 1945 (1967),
  • Przeklęte wzgórze 186,0 (1968),
  • Jak na niebie, tak i na ziemi (1970),
  • Noc w Quedlinburgu (1971),
  • Wysoki krzyż (1974),
  • Pożegnanie z bekiem Martyną (1974),
  • Alarm na pograniczu (1977),
  • Zwiadowcy (1977),
  • Cóżeś ty za pani..: o walkach armii „Poznań” 1-12 września 1939 r. (1979),
  • Cóżeś ty za pani..: o walkach armii „Poznań” 12-19 września 1939 r. (1983),
  • Blaszane nieśmiertelniki (1983),
  • Konspiratorzy (1990),
  • Nieznaczny ruch gąsienicy (1992),
  • Misja ostatniej nadziei (1992),
  • Przypadki niemieckiego Polaka (1997),
  • Konspiratorzy i zdrada (2000),
  • Karski: opowieść biograficzna (2001),
  • Pamięć ci wszystko wybaczy (2001),
  • Oswajanie strachu (2007).

Jego dzieła, zróżnicowane pod względem tematyki i formy, odzwierciedlają złożoność czasów, w których żył i tworzył. Każda z tych pozycji wnosi coś unikalnego, przyczyniając się do bogactwa polskiej literatury.

Oceń: Jerzy Korczak

★★★★★
Średnia ocena:4.71 Liczba ocen:10