Jan Mietelski

---

Życiorys

Jan Mietelski, znakomity astronom i nauczyciel akademicki, rozpoczął swoją edukację w Zakliczynie, gdzie uczęszczał do szkoły podstawowej oraz gimnazjum. W okresie okupacji, jego ojciec pełnił rolę notariusza. Po powrocie do Krakowa, uczęszczał do klasy matematyczno-fizycznej w III Państwowym Liceum im. Króla Jana Sobieskiego, a w 1949 roku zdobył świadectwo dojrzałości.

W tym samym roku zainicjował swoje studia z zakresu matematyki i astronomii na Uniwersytecie Jagiellońskim, które zakończył w 1954 roku na Uniwersytecie Wrocławskim. Wówczas szkolnictwo wyższe miało dwupoziomową strukturę, co oznaczało, że studenci astronomii musieli szukać magisterium w innych placówkach, w tym przypadku we wrocławskim Obserwatorium Astronomicznym, którym kierował prof. Eugeniusz Rybka. Pracę magisterską zatytułowaną „Próba wyznaczenia względnych różnic natężeń w widmach Księżyca i Słońca” napisał pod okiem doc. Antoniego Opolskiego.

Od 1949 roku Mietelski realizował zlecenia dla prof. Tadeusza Banachiewicza, wykonując prace obliczeniowe dla Obserwatorium Astronomicznego UJ oraz recenzując popularno-naukowe publikacje w miesięczniku Urania. Już jako student, w 1952 roku, zdobył stanowisko zastępcy asystenta na Uniwersytecie Jagiellońskim i aktywnie angażował się w popularyzację astronomii jako prelegent Towarzystwa Wiedzy Powszechnej.

Po uzyskaniu dyplomu w 1954 roku, Mietelski rozpoczął aspiranturę naukową w PAN pod nadzorem prof. Banachiewicza, zajmując się pracą doktorską na temat wyrównania obserwacji Księżyca. W styczniu 1957 roku objął stanowisko starszego asystenta w katedrze Astronomii Teoretycznej i Geofizyki Astronomicznej pod kierunkiem prof. Karola Kozieła. W 1961 roku, zaproszony przez prof. Zdenka Kopala na Uniwersytecie Wiktorii w Manchesterze, odbył stypendium, co przyczyniło się do szybszego ukończenia jego pracy doktorskiej. Fundatorem tego stypendium okazała się NASA, dla której prof. Kopal pracował nad mapami Księżyca na potrzeby programu Apollo.

W 1966 roku zaprezentowane przez Mietelskiego wyniki na II Międzynarodowej Konferencji Selenodezyjnej w Manchesterze były niemal identyczne jak te uzyskane dwa lata później za pomocą analizy perturbacji przez program Lunar Orbiter, co potwierdzono później metodą transksiężycowej transmisji laserowej. Po obronie dyplomu w 1964 roku, Jan Mietelski został adiunktem UJ, a w 1970 roku mianowano go starszym wykładowcą. Do swojej emerytury w roku akademickim 1994/95 prowadził wykłady z zakresu astronomii ogólnej i sferycznej, mechaniki niebieskiej oraz akademickich podstaw geografii, jak również z geofizyki, statystyki i programowania w języku Fortran.

W latach 1974–1977 pełnił funkcję wicedyrektora Obserwatorium Astronomicznego UJ. Jest autorem podręcznika pt. „Astronomia w geografii”, który zdobył w 1979 roku indywidualną nagrodę II stopnia od Ministra Nauki, a jego wydania były wielokrotnie odnawiane. Jan Mietelski ma również na swoim koncie liczne opracowania dotyczące historii polskiej astronomii, w tym biografie astronomów. Ponadto, przez wiele lat interesował się gnomoniką, specjalnością astronomiczną, i był autorem oraz konsultantem projektów zegarów słonecznych w Polsce w latach 1972–2018.

W ciągu niemal 30 lat, Mietelski był jednym z kilku astronomów w krakowskim obserwatorium odpowiedzialnych za nadawanie sygnału czasu dla Polskiego Radia, a 1 kwietnia 1984 roku, nadał ostatni sygnał z Krakowa. Niezwykle aktywny w społeczności astronomicznej, od 1948 roku był członkiem Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii (prezes w latach 1992–2000), a także Polskiego Towarzystwa Astronomicznego (wiceprezes od 1969 do 1973) oraz Polskiego Towarzystwa Astronautycznego. Od 1973 roku był członkiem Międzynarodowej Unii Astronomicznej (IAU) oraz założycielem Europejskiego Towarzystwa Astronomicznego w 1990 roku. Był także aktywnym działaczem związkowym, przynależąc do Związku Nauczycielstwa Polskiego i NSZZ Solidarność.

Nagrody

Jan Mietelski to osoba, która została uhonorowana licznymi nagrodami za swoje zasługi. Poniżej przedstawiamy listę wyróżnień:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Złoty Krzyż Zasługi,
• medal Honoris Gratia.

Życie prywatne

Jan Mietelski jest synem znanego notariusza, dr. Leona Mietelskiego (1894–1967) oraz Ireny ze Stankiewiczów (1902–1992), która pracowała jako nauczycielka. Warto zaznaczyć, że jego brat, Marek Mietelski, to utalentowany pianista, natomiast jego siostra, Agnieszka Mietelska-Ciepierska (1939–2008), miała znaczący wkład jako muzykolog.

W 1955 roku Jan ożenił się z Danutą Łagunianką (1930–1992), która była jego koleżanką ze studiów. Z tego związku przyszło na świat dwóch synów: Michał Marek Mietelski oraz Jerzy Wojciech Mietelski.

Mietelski, będąc częścią rodziny o bogatej tradycji muzycznej, posiada szczególną pasję do barokowej i romantycznej muzyki organowej. Choć nigdy nie uczęszczał do szkoły muzycznej, jest samoukiem w tej dziedzinie. Regularnie występuje na 68-głosowych organach (z trzema manuałami i pedałem), które zmontował własnoręcznie w 1981 roku. Jego zaangażowanie w muzykę jest wyrazem głębokiej miłości do tej sztuki, którą pielęgnuje przez całe życie.

---

Oceń: Jan Mietelski

---