Jerzy Szablowski (historyk sztuki)

---

Życiorys

Jerzy Szablowski przyszedł na świat w rodzinie Mieczysława, doktora praw, oraz Stanisławy z Pawliców. Po zakończeniu nauki w Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie, w latach 1924–1929 rozpoczął studiowanie historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1931 roku uzyskał stopień doktora na podstawie pracy dotyczącej Architektury Kalwarii Zebrzydowskiej z lat 1600-1702. W 1929 rozpoczął pracę jako asystent w Zakładzie Historii Sztuki UJ, a w 1933 roku dołączył do Komisji Historii Sztuki Polskiej Akademii Umiejętności.

W 1935 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie podjął działalność jako referendarz w Państwowych Zbiorach Sztuki, kustosz Łazienek oraz zastępca kierownika, a po trzech latach awansował na kierownika Centralnego Biura Inwentaryzacji Zabytków. Pracując w latach trzydziestych, związany był również z Wydziałem Sztuki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. W 1939 roku objął stanowisko szefa Państwowych Zbiorów Sztuki, gdzie sformułował zasady inwentaryzacji zabytków oraz zainicjował wydawnictwo Zabytki Sztuki w Polsce.

W trakcie II wojny światowej angażował się w tajne działania mające na celu ratowanie ruchomych zabytków. Został ciężko ranny w czasie powstania warszawskiego. Po wojnie, w 1945 roku, powrócił do pracy dydaktycznej na Uniwersytecie Jagiellońskim, kontynuując jednocześnie działalność na polu inwentaryzacji zabytków. W 1948 roku zredagował pierwszy tom monumentalnego wydawnictwa Katalog Zabytków Sztuki w Polsce oraz pracował nad tomem poświęconym Wawelowi. W 1946 roku uzyskał habilitację na podstawie rozprawy dotyczącej powiązań artystycznych polsko-czeskich w epoce renesansu.

W kolejnych latach Jerzy Szablowski rozwijał swoją karierę akademicką, zostając docentem w 1951 roku, a w 1954 roku nadając sobie tytuł profesora nadzwyczajnego, który w 1966 roku przekształcił w profesora zwyczajnego. W 1961 roku wstąpił do Komisji Teorii i Historii Sztuki Oddziału Krakowskiego Polskiej Akademii Nauk, a w 1974 roku objął stanowisko jej przewodniczącego. W 1967 zyskał tytuł członka korespondenta, a w 1980 roku stał się członkiem rzeczywistym PAN.

W 1949 roku objął stanowisko dyrektora Muzeum Historii Wawelu, a od 1952 roku był dyrektorem Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu, pełniąc tę funkcję aż do swojej śmierci. Jego kluczowymi osiągnięciami było odzyskanie w latach 1959-1961 tzw. skarbów wawelskich, które od wojny znajdowały się w Kanadzie, w tym arrasów z kolekcji króla Zygmunta Augusta. Dodatkowo znacząco powiększył wawelskie zbiory, zorganizował pięć stałych wystaw w zamku królewskim oraz stworzył kilka serii wydawniczych dotyczących Wawelu.

Był autorem około 150 publikacji, znanym jako ekspert w dziedzinie polskiej architektury renesansowej oraz znawca późnego gotyku i baroku. Należał do Stowarzyszenia Historyków Sztuki oraz Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, a także uczestniczył w działalności kilku międzynarodowych organizacji muzealnych i konserwatorskich.

W latach 1976–1988 pełnił funkcję radnego miejskiego oraz był wiceprzewodniczącym Rady Narodowej Miasta Krakowa. Od 1978 roku był członkiem Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa oraz od 1982 roku członkiem Krakowskiej Rady Ochrony Dóbr Kultury, powołanej przez Prezydenta Miasta Krakowa. Dodatkowo pełnił rolę konsultanta filmowego, a jego wiedzy skorzystał Jerzy Hoffman w produkcji filmów takich jak Pan Wołodyjowski (1969) oraz Potop (1974).

W 1951 roku Jerzy Szablowski ożenił się z Wandą z Hennebergów (1917–1995). Zmarł w Suchej Beskidzkiej, a jego ostatnia siedziba to cmentarz Rakowicki w Krakowie (kwatera VIII-płn-5 po prawej Golików).

Publikacje

Jerzy Szablowski, znany historyk sztuki, ma na swoim koncie wiele znaczących publikacji, które dokumentują jego wkład w badania nad architekturą oraz sztuką w Polsce. Poniżej przedstawiamy niektóre z jego kluczowych prac:

• „Architektura Kalwarii Zebrzydowskiej”, opublikowana w „Roczniku Krakowskim”, tom 24, w 1933 roku,
• „Łazienki królewskie. Widoki, plany i projekty (od schyłku XVII do połowy w. XIX)”, wydana w Warszawie w 1937 roku,
• „Kościół i klasztor OO. Bernardynów w Krakowie”, współautorstwo z K. Kantakiem i J. Żarneckim, Biblioteka Krakowska, tom 96, Kraków 1938,
• „Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny”, tom 3: Powiat żywiecki, Województwo krakowskie, Warszawa 1948,
• „Ze studiów nad związkami artystycznymi polsko-czeskimi i renesansem zachodniosłowiańskim”, opublikowane w „Pracach Komisji Historii Sztuki”, tom 9, 1948,
• „Architektura”, w pracy zbiorowej „Historia sztuki polskiej”, tom 2, Kraków 1962,
• Współautorstwo i redakcja „Katalog zabytków sztuki w Polsce”, tom 4, Miasto Kraków, część 1: Wawel, Warszawa 1965,
• Współautorstwo i redakcja „Zbiory Zamku Królewskiego na Wawelu”, Warszawa 1990.

Każda z tych publikacji wnosi istotny wkład w polską historię sztuki oraz architektury, odzwierciedlając szczegółową analizę i refleksję nad dziedzictwem kulturowym kraju.

Ordery i odznaczenia

Jerzy Szablowski, jako uznawany historyk sztuki, odznaczony został wieloma nagrodami oraz medalami, które odzwierciedlają jego wkład w kulturę i sztukę. Poniżej przedstawiamy listę jego odznaczeń:

• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (1980),
• Order Sztandaru Pracy I klasy (dwukrotnie),
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1959),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1953),
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984),
• Krzyż Komandorski Orderu Korony (Belgia),
• Krzyż Kawalerski Orderu Korony Rumunii (Rumunia).

Nagrody

Jerzy Szablowski otrzymał wiele znaczących wyróżnień w swojej karierze, które potwierdzają jego wkład w rozwój dziedziny sztuki i muzealnictwa. Poniżej przedstawiamy niektóre z jego osiągnięć:

• nagroda Państwowa II stopnia (zespołowa) za zasługi naukowe w dziedzinie muzealnictwa w minionym dziesięcioleciu (1955),
• nagroda Miasta Krakowa (1960),
• nagroda Państwowa I stopnia (1964),
• nagroda Prezesa Rady Ministrów I stopnia (zespołowa) (1979).

---

Oceń: Jerzy Szablowski (historyk sztuki)

---