Jakub Kornhauser

---

Życiorys

Pisarstwo Jakuba Kornhausera zaczęło się w czasach studenckich, kiedy to publikował swoje pierwsze poematy w prozie oraz opowiadania. Jego prace można znaleźć w takich czasopismach jak „Twórczość”, „Odra”, „Dekada Literacka”, „Topos” oraz „Kwartalnik Artystyczny”. Jego dorobek literacki obejmuje osiem tomów poezji, a jego dzieła były tłumaczone na wiele języków, co świadczy o ich międzynarodowym zasięgu. W latach 2016-2018 publikował w Gazecie Wyborczej – Magazynie Krakowskim cykl poetyckich szkiców noszących tytuł „Granice miasta”, które koncentrowały się na tematyce związanej z rowerami oraz turystyką.

W 2014 roku uzyskał tytuł doktora nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego praca dyplomowa nosiła tytuł „Status przedmiotu w poezji europejskiego surrealizmu” i została wyróżniona. Aktualnie jest adiunktem w Instytucie Filologii Romańskiej UJ oraz jednym z współzałożycieli Ośrodka Badań nad Awangardą w Wydziale Polonistyki. Dodatkowo współpracuje z Instytutem Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Obszary jego zainteresowań obejmują teorię i historię XX-wiecznych ruchów awangardowych, literaturę eksperymentalną, współczesną poezję, a także kulturę Europy Środkowej oraz krajów romańskich. W swoich działaniach artystycznych ściśle współpracuje z Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie oraz Małopolskim Instytutem Kultury. Jako część portalu Małopolska To Go angażuje się w tworzenie oraz opisywanie tras rowerowych w Małopolsce, co podkreśla jego zaangażowanie w promocję aktywnego stylu życia.

Kornhauser zasiada w Radzie Programowej Międzynarodowego Centrum Kultury na kadencję 2023-2025, a także pełni funkcję zastępcy redaktora naczelnego czasopisma naukowego „Romanica Cracoviensia”. W latach 2015-2016 był częścią zespołu redakcyjnego „Literatury na Świecie”, a od 2015 oraz 2017 roku współredaguje Nową Dekadę Krakowską. Działalność literacką wspiera również jako członek zarządu Krakowskiej Fundacji Literatury.

W Wydawnictwie Uniwersytetu Jagiellońskiego prowadzi od 2014 roku serię pod tytułem „awangarda/rewizje”. Jest również pomysłodawcą oraz redaktorem prowadzącym serii „Rumunia Dzisiaj” w TAiWPN Universitas, jak i serii „wunderkamera” w Instytucie Mikołowskim.

Od 2016 roku Kornhauser angażuje się w prace jury Konkursu Młodej Poezji w ramach Festiwalu Miłosza w Krakowie, a w latach 2017-2024 zasiada w jury Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Artura Fryza podczas „Złotego Środka Poezji” w Kutnie. Jego doświadczenie obejmuje również przewodniczenie lub bycie członkiem jury dla wielu prestiżowych konkursów literackich, w tym XXII Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. Jacka Bierezina (Łódź 2016) czy XXXI Konkursu Poetyckiego o Nagrodę im. K.K. Baczyńskiego (Łódź 2023).

Od 2024 roku Kornhauser zasiada w kapitule Nagrody Literackiej Gdynia, co stanowi kolejne wskazanie na jego aktywność i znaczenie w polskim środowisku literackim.

Życie prywatne

Rodzina

Jakub Kornhauser pochodzi z rodzinnych tradycji, sięgających korzeniami do Krakowa, w szczególności od swojego dziadka, Żyda o imieniu Jakub Kornhauser, który żył w latach 1913-1972. Jego babcia, Małgorzata Glombik, była z pochodzenia Ślązaczką i zmarła w 1987 roku. Jakub jest synem znanego poety oraz literaturoznawcy, profesora dr. hab. Juliana Kornhausera, oraz polonistki Alicji Wojny-Kornhauser. W rodzinie jest także jego siostra Agata Kornhauser-Duda, a jej mężem jest prezydent RP, Andrzej Duda.

Poglądy polityczne

Kornhauser wyraził swoje wątpliwości dotyczące prezydentury swojego szwagra w wywiadzie z 2016 roku, stwierdzając, że „jest rozczarowany (…) prezydenturą”. Wspomniał również o tym, że „szczerze mu współczuje, bo widzi, jak on się męczy”. Jakub odczuwa, że jego szwagier „został ubrany w buty, w których nie chciał się znaleźć”. Jego zaangażowanie polityczne uwidoczniło się podczas demonstracji Komitetu Obrony Demokracji, gdzie zadeklarował, że „to, co robi PiS z Trybunałem Konstytucyjnym, to łamanie konstytucji. To jest dla mnie jasne i przeciw temu protestuję”. Dodał, że nie zdziwiłby się, gdyby prezydent Duda stanął przed Trybunałem Stanu.

W kontekście wyborów parlamentarnych z 2015 roku, Jakub Kornhauser wyraził wsparcie dla kandydata Zielonych, który startował z listy Zjednoczonej Lewicy, podkreślając swoje przekonanie o potrzebie zmiany polityki na rzecz dobra wspólnego. Wyraził także nadzieję, że politycy będą skupiali się na działalności na rzecz państwa, a nie interesów partyjnych, zauważając, że w PiS „ludzi kompetentnych jest jeszcze mniej niż w innych partiach”.

Religia

W swoich wypowiedziach Jakub Kornhauser podkreślił, że „nie ma potrzeby ekspresji religijnej”. Uważa, że „religia w instytucjonalnym wymiarze jest dziś dla mnie trudna do przyjęcia”, a jego nastawienie jest antyklerykalne. Zwraca uwagę, że tworzenie jednorodnych struktur, które są charakterystyczne dla katolicyzmu i innych wyznań, rodzi pokusę dominacji oraz wykluczania tych, którzy mają odmienne poglądy. Jakub stwierdza, że „religia jako komponent tożsamości wydaje mi się czymś nienaturalnym i dziwnym, sztucznym rytuałem, oddalającym człowieka od prawdziwej duchowości”.

Książki naukowe

Jakub Kornhauser jest autorem i współredaktorem licznych książek naukowych, które znacząco przyczyniają się do badań literackich oraz analizy zjawisk kulturowych. Poniżej przedstawiono przegląd jego najważniejszych prac:

• De la lettre aux belles-lettres: études dédiées à Regina Bochenek-Franczakowa (2012) – współredakcja,
• Horyzonty wyobraźni: fantazja i fantastyczność we współczesnej kulturze (2012) – współredakcja,
• Auteur, personnage, lecteur dans les lettres d’expression française (2014) – współredakcja,
• Głuchy brudnopis. Antologia manifestów awangard Europy Środkowej (2014) – współredakcja, opracowanie, przekład,
• Całkowita rewolucja. Status przedmiotów w poezji surrealizmu (2015) – monografia autorska,
• Autour du théâtre / Wokół teatru (2015) – współredakcja,
• Awangarda i krytyka. Kraje Europy Środkowej i Wschodniej (2015) – współredakcja,
• Rzeczy do nazwania. Wokół Kornhausera (2016) – współredakcja,
• Awangarda. Strajki, zakłócenia, deformacje (2017) – monografia autorska,
• Le badaud et le regardeur (2017) – współredakcja,
• Tradycje eksperymentu / Eksperyment jako doświadczenie (2019) – współredakcja,
• Apollinaire – «l’esprit nouveau» – les avant-gardes (2019) – współredakcja,
• Preteksty, posłowia. Małe kanony literatury światowej (2019) – monografia autorska,
• Teorie awangardy. Antologia tekstów (2020) – współredakcja,
• Najnowsze literatury romańskie. Na granicach tożsamości (2020) – redakcja,
• Polityki/Awangardy (2021) – współredakcja,
• Najnowsze literatury romańskie. Samotność i wykorzenienie (2021) – redakcja,
• Najnowsze literatury romańskie. Traumy, troski, opresje (2022) – redakcja,
• Niebezpieczne krajobrazy. Surrealizm i po surrealizmie (2022) – monografia autorska,
• Który tak śpiewa? Ptaki w kulturze (2022) – współredakcja,
• Orbis Pictus. Kino Europy Środkowej po 1989 roku (2023) – redakcja,
• Najnowsze literatury romańskie. Powroty do przeszłości, powroty do przyszłości, powroty do powrotów (2023) – redakcja,
• Nomadyczność. Podmioty – przestrzenie – pojęcia (2024) – współredakcja.

Wszystkie wymienione prace odzwierciedlają jego głęboką wiedzę i zaangażowanie w różnorodnych dziedzinach literackich oraz kulturalnych.

Inne publikacje

Twórczość Jakuba Kornhausera obejmuje szereg wybitnych dzieł literackich, które warto wyróżnić. Oto niektóre z jego kluczowych publikacji:

• Niebezpieczny paragraf (2007) – tom poezji,
• Niejasne istnienia: (prozy poetyckie) (2009),
• Drożdżownia (2015) – prozy poetyckie,
• Wolność krzepi (2018) – tom esejów,
• Dziewięć dni w ścianie (2019) – prozy poetyckie,
• Premie górskie najwyższej kategorii (2020) – prozo-eseje,
• Krwotoki i wiewiórki (2021) – tom poezji,
• Brzydko tną twoje noże? (2021) – tom poezji,
• In amplexu (2022) – tom poezji,
• Lotne finisze (2023) – prozo-eseje,
• Lata z jamnikiem (2024) – tom poezji.

Przekłady z języków obcych

Książki, w których można znaleźć przekłady twórczości wybitnych autorów, to między innymi:

• Głuchy brudnopis. Antologia manifestów awangard Europy Środkowej (2014) – zbiory manifestów oraz esejów pisanych przez rumuńskich twórców awangardowych, takich jak Ion Vine, Ilarie Voronca, Geo Bogza, Gherasim Luca oraz Gellu Nauma,
• Dumitru Crudu, Fałszywy Dymitr (2018) – współpraca z Joanną Kornaś-Warwas,
• Gherasim Luca, Bierny wampir (2018),
• Gellu Naum, Vasco da Gama i inne cykle poetyckie (2019),
• Miroljub Todorović, Świnia jest najlepszym pływakiem (2020) – wspólnie z Kingą Siewior,
• Gherasim Luca, Kleptoobiekt śpi i inne prozy (2020),
• Henri Michaux, Meskalina i muzyka (2021) – w kooperacji z Wacławem Rapakiem,
• Claudiu Komartin, kobalt (2022),
• Anna Malihon, Nakładanie szwów (2023) – razem z Krzysztofem Czyżewskim oraz innymi autorami.

W zakresie czasopism, w których publikowane były przekłady dotyczące awangardowej literatury rumuńskiej i mołdawskiej, można wymienić:

• „Literatura na Świecie”,
• „Nowa Dekada Krakowska”,
• „Wizje” oraz
• „Wyspa” – w tych publikacjach można znaleźć dzieła autorów takich jak Dumitru Crudu, Gherasim Luca, Gellu Naum, Miruna Vlada, Claudiu Komartin, Ștefan Manasia oraz Ștefan Baghiu,
• serbska literatura autorstwa Miroljuba Todorovicia w „Literaturze na Świecie” oraz „Wizjach”,
• jak również prace belgijskiego pisarza Paula Nougé, francuskie teksty (w tym André Breton i Tristan Tzara) oraz niemieckie (Hans Arp, Max Ernst, Richard Huelsenbeck) w „Nowej Dekadzie Krakowskiej”.

Działalność edytorska

Jakub Kornhauser aktywnie angażuje się w działalność edytorską, pełniąc rolę współredaktora oraz opracowując wiele istotnych dzieł literackich. Jego praca obejmuje współpracę z uznanymi autorami oraz przygotowanie różnorodnych publikacji.

• Julian Kornhauser, Wiersze zebrane (2016) – współredakcja, opracowanie,
• Gustaw Herling-Grudziński, Dzieła zebrane tom 5, Opowiadania wszystkie vol. 1 (2016) – opracowanie,
• Julian Kornhauser, Proza zebrana (2017) – współredakcja, opracowanie,
• Julian Kornhauser, Krytyka zebrana, tom I (2018) – współredakcja, opracowanie,
• Julian Kornhauser, Krytyka zebrana, tom II (2019) – współredakcja, opracowanie,
• Julian Kornhauser, „braków nie ma żadnych”. Pokrzywy i olchy. Wiersze (2020) – redakcja, opracowanie,
• Julian Kornhauser, Pisma slawistyczne (2021) – współredakcja, opracowanie,
• Miron Białoszewski, „Sen biją!”. Zaskok na uwięzi. Wiersze (2022) – redakcja, opracowanie,
• Równo z prawej. Antologia polskiego poematu prozą (2022) – redakcja, opracowanie,
• Żeby ten wiersz był pudełkiem zapałek. Obiektywizm w polskiej poezji (2023) – redakcja, opracowanie,
• Pośrodku dzikiego boiska. Antologia wierszy poetek i poetów Złotego Środka 2005–2024 (2024) – redakcja, opracowanie.

Jego zasługi będą miały długotrwały wpływ na rozwój współczesnej literatury, a wysoka jakość edycji przyczynia się do popularyzacji wielu dzieł, zarówno klasycznych, jak i nowatorskich.

Przekłady na języki obce

Wiadomo, że twórczość Jakuba Kornhausera była tłumaczona na różne języki obce, co świadczy o jego szerokim zasięgu i uznaniu w międzynarodowych kręgach literackich. Oto kilka przykładów jego utworów w innych językach:

• język francuski: La fabrique de levure (tłum. Isabelle Macor; 2018),
• język serbski: Beli kvadrat na beloj pozadini (tłum. Biserka Rajčić; 2019),
• język rumuński: Fabrica de drojdie (tłum. Raluca Iftime Keskin; 2022).

Wyróżnienia

Jakub Kornhauser, uznawany za jednego z najciekawszych współczesnych poetów, został uhonorowany wieloma prestiżowymi nagrodami i nominacjami, które świadczą o jego znaczącym wkładzie w polską literaturę.

• nominacja do Orfeusza – Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego 2016 za tom „Drożdżownia”,
• Nagroda im. Wisławy Szymborskiej 2016 za tom „Drożdżownia”,
• nominacja do nagrody Europejski Poeta Wolności 2018 za przekład tomu Dumitru Crudu „Fałszywy Dymitr” (wraz z Joanną Kornaś-Warwas),
• nominacja do Prix de la Revue NUNC 2019 za „La fabrique de levure” (tłum. Isabelle Macor),
• nominacja do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej 2020 za tom „Dziewięć dni w ścianie”,
• Nagroda Literacka Znaczenia 2021 za książkę „Premie górskie najwyższej kategorii”,
• nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia 2021 w kategorii przekład za tłumaczenie tomu Miroljuba Todorovicia „Świnia jest najlepszym pływakiem” (wraz z Kingą Siewior),
• nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia 2021 w kategorii esej za książkę „Premie górskie najwyższej kategorii”,
• wyróżnienie w kategorii przewodnik literacki w ramach Nagród Magellana 2021 za „Premie górskie najwyższej kategorii”,
• Nagroda Krakowa Miasta Literatury UNESCO 2021,
• Nagroda Krakowa Miasta Literatury UNESCO 2023,
• Honorowa Nagroda Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki 2023 w dziedzinie poezji za całokształt twórczości.

---

Oceń: Jakub Kornhauser

---