Maksymilian Gumplowicz

---

Życiorys

Maksymilian Gumplowicz przyszedł na świat w rodzinie o żydowskich korzeniach, która zdołała się zasymilować. Był synem Ludwika Gumplowicza oraz jego żony Franciszki z rodu Goldmanów. Swoje pierwsze kroki w edukacji stawiał w Krakowie, a po tym, jak jego rodzina przeprowadziła się do Grazu w 1875 roku, kontynuował naukę w lokalnej szkole. Gimnazjum ukończył w Mariborze i Celje, a następnie, mimo że jego serce ciągnęło ku studiom historycznym, zdecydował się na prawo na Uniwersytecie w Grazu, gdzie zdobył tytuł doktora. Lata 1888 i 1889 przeznaczył na naukę historii we Lwowie, pod okiem znakomitych nauczycieli, takich jak Ksawery Liski i Tadeusz Wojciechowski.

Od najmłodszych lat, korzystając z bogatej biblioteki ojca, pasjonował się dziejami Polski oraz chrześcijaństwem słowiańskim. Niestety, jego badania w tej dziedzinie nie zyskały powszechnej akceptacji. Współpracował również z Towarzystwem Szkoły Ludowej w Lwowie, gdzie na wspólnym wiecu z Towarzystwem Gimnastycznym „Sokół” zaproponował utworzenie polskiej organizacji szkolnej – „polskiego Schulvereinu”. Niestety, pomysł ten ostatecznie nie doczekał się realizacji.

Jednakże, jego praca pt. Magiaryzacja Słowian (wyd. Ateneum 1889) zyskała szerokie uznanie, zwłaszcza wśród środowisk słowiańskich, jako istotne dzieło dotyczące statystyki narodowościowej. W 1890 roku związał się zawodowo z biurem Komisji Statystycznej w Wiedniu, gdzie zajmował się katalogowaniem miejscowości w krajach słowiańskich Przedlitawii. Dzięki jego pracy, wiele nazw miejscowości zaczęło być zapisywanych zgodnie z lokalną wymową ich mieszkańców. W trakcie tych badań nawiązał liczne znajomości z przedstawicielami ruchu słowianofilskiego z różnych regionów, co umożliwiło mu objęcie stanowiska prezesa towarzystwa słowianofilskiego Ognisko.

W 1895 roku został pierwszym w historii lektorem języka polskiego na Uniwersytecie Wiedeńskim. W tym samym roku opublikował znaczącą pracę w Sprawozdaniach z Posiedzeń Akademii Wiedeńskiej pod tytułem Bischof Balduin Gallus von Kruszwica, Polens erster lateinischer Chronist. Wśród innych jego publikacji znajduje się dzieło Polacy na Węgrzech z 1901 roku oraz, przy współpracy z księgarnią E. Wende, książka Początki religii żydowskiej w Polsce, wydana w 1903 roku. Jego stenograficzne notatki o Emilu Korytce, polskim emigrancie i badaczu kultury słoweńskiej pozostają wciąż częściowo nieodczytane i nieopublikowane.

W 1894 roku, podczas wizyty u rodziców w Grazu, Maksymilian nawiązał znajomość z Marią Konopnicką. Niedługo potem zakochał się w niej, mimo że była od niego starsza o 23 lata. Jego uczucia szybko przekształciły się w obsesję; latem 1896 roku Gumplowicz podróżował za Konopnicką na Śląsk Cieszyński, a zimą tego samego roku nie ustępował jej w Nicei. Ojciec Maksymiliana, Ludwik, dostrzegł w tym niezdrowy związek, starając się wytłumaczyć synowi, że takie postępowanie jest niewłaściwe. Również Konopnicka, we współpracy z ojcem Gumplowicza, zdecydowanie odrzucała zaloty młodego mężczyzny.

Na początku listopada 1897 roku, po tym jak Maria Konopnicka zamieszkała w Wiedniu przy ul. Josefstädterstrasse 48, Maksymilian ponownie postanowił ją odwiedzić. 12 listopada, w chwili, gdy nie było w mieszkaniu Marii Dulębianki, Marii Dulębianki, próbował wedrzeć się do mieszkania pisarki. Po wyrzuceniu go, postanowił popełnić samobójstwo na korytarzu, jednak rana okazała się nieśmiertelna. Niestety, zmarł w szpitalu 28 listopada na skutek udaru mózgu. Został pochowany na ewangelickim cmentarzu w wiedeńskim przedmieściu Matzleinsdorf.

---

Oceń: Maksymilian Gumplowicz

---