Stanisław Lubomirski (marszałek wielki koronny)

---

Życiorys

Stanisław Lubomirski, znany jako marszałek wielki koronny, miał bogate życie polityczne, które zaczęło się, gdy został posłem na sejmy w latach 1746–1762. Był członkiem wpływowego Stronnictwa Familii, a jego rodzina miała duże znaczenie na polskiej scenie politycznej. Jego ojcem był Józef Lubomirski, wojewoda czernihowski, a matką Teresa Mniszchówna. Miał również brata Antoniego, który pełnił funkcję kasztelana oraz wojewody krakowskiego.

Lubomirski był osobą zamożną i aktywnie wspierał interesy Familii. Pełnił rolę jednego z liderów obozu Czartoryskich, do czego przyczynił się także jego związek małżeński z Elżbietą, córką Augusta Aleksandra Czartoryskiego. Stanisław i Elżbieta mieli kilka córek, w tym Julię Potocką, Konstancję Rzewuską oraz Izabelę i Aleksandrę Potocką.

Później Lubomirski stał się zaciekłym przeciwnikiem Stanisława Augusta Poniatowskiego, ostatniego króla Polski, a jego działalność przyczyniła się do rozwoju Warszawy oraz do walki z rosyjskim wpływem w kraju. W 1746 roku był posłem województwa sandomierskiego na sejm, a w 1748 roku reprezentował Inflant.

W kolejnych latach odgrywał kluczową rolę w polskiej polityce, m.in. wybrano go jako posła na sejm 1756 roku, z powiatu sandomierskiego. Uczestniczył również w sejmie 1758 roku, a w tym samym roku zainicjował reaktywację polskiej loży masońskiej – Trzech Braci. W 1761 roku był posłem na sejm nadzwyczajny, z którego 29 kwietnia tego samego roku zerwał obrady. W 1762 roku ponownie reprezentował województwo sandomierskie jako poseł.

W 1764 roku był jednym z inicjatorów reform na sejmie konwokacyjnym. Pełnił funkcje marszałka województwa sandomierskiego oraz konsyliarza konfederacji Czartoryskich. Uczestniczył w wyborach elektorskich Stanisława Augusta Poniatowskiego i był jednym z posłów na sejm koronacyjny w tym samym roku. W roku 1766, po otrzymaniu laskę marszałkowską, znacząco przyczynił się do podnoszenia statusu Warszawy oraz reformy sądownictwa karnego.

W czasach konfederacji barskiej wspierał króla w oporze przeciwko Rosji, próbując jednocześnie przyciągnąć go do strony konfederatów i Francji. Został członkiem konfederacji w 1773 roku i jako reprezentant opozycji uczestniczył w Sejmie Rozbiorowym w latach 1773–1775, gdzie podpisał traktaty cesji ziem zagarniętych przez zaborców 18 września 1773 roku.

Po pierwszym rozbiorze należał do opozycji magnackiej, która działała przeciw królowi, korzystając z poparcia Austrii, a także zasiadał w Radzie Nieustającej. W 1779 roku był członkiem Departamentu Policji Rady Nieustającej. W 1776 roku wziął udział w konfederacji Andrzeja Mokronowskiego.

Lubomirski nie był obojętny na działalność kulturalną; przekazał fundusze na budowę obserwatorium astronomicznego prowadzonego przez Nataniela Mateusza Wolfa na Biskupiej Górce w Gdańsku. W 1757 roku został odznaczony Orderem Orła Białego, a w 1765 roku kawalerem Orderu Świętego Stanisława.

---

Oceń: Stanisław Lubomirski (marszałek wielki koronny)

---