Błonia (Kraków)

---

Historia

Historia Błoń sięga roku 1162, kiedy to Jaksa z Miechowa, zamożny szlachcic, który w 1163 roku sprowadził do Polski zakon bożogrobców, postanowił ufundować klasztor norbertanek. Postanowienie to wiązało się z podarowaniem łąki, która znajdowała się pomiędzy Zwierzyńcem a Łobzowem. Celem tego gestu była prośba o błogosławieństwo przed wyruszeniem w pielgrzymkę do Ziemi Świętej.

W 1254 roku biskup Jan Prandota zorganizował powitanie poselstwa z Asyżu, które przybyło z bullą kanonizacyjną dla Stanisława ze Szczepanowa. Ta doniosła chwila miała miejsce na Błoniach, podkreślając ich znaczenie jako miejsca spotkań. Przeszło sto lat później, w roku 1366, siostry norbertanki zawarły umowę z magistratem, w ramach której zamieniły teren na kamienicę przy ulicy Floriańskiej, znaną jako kamienica Klimka z Bodzanowa. Niestety, transakcja okazała się nieudana, a posesja spłonęła wkrótce po jej zawarciu. Długotrwałe procesy prawne, w które zaangażowano zarówno królów, jak i papieży, nie przyniosły zmian w postanowieniach.

Aż do XIX wieku Błonia były obszarem zaniedbanym. Przepływająca przez nie Rudawa, wiosną wylewając, przekształcała teren w grzęzawisko. W czasie epidemii cholery na wysepkach pozostałych w tych wodach znajdowano umierających. Rozlewiska Rudawy na Błoniach nosiły wówczas nazwę Niecieczy, ze względu na brak głównego nurtu w tej okolicy.

Po osuszeniu bagien Błonia stały się doskonałym miejscem do organizowania dużych zgromadzeń. Dzięki przeprowadzonym pracom, takim jak budowa deptaka w 1908 roku oraz wykonanie przepustów odprowadzających wodę z Błoń do Rudawy, na tym terenie mogły odbywać się różnorodne uroczystości. W 1906 roku przy Błoniach zarejestrowano bowiem pierwsze krakowskie kluby sportowe: Cracovia oraz później Wisłę. Ponadto, w 1911 roku, dzięki inicjatywie ks. Mieczysława Kuznowicza, na Błoniach powstał Park Sportowy Juvenia.

Podczas hitlerowskiej okupacji Niemcy planowali zabudować Błonia, planując w ich miejscu budowę kompleksu reprezentacyjnych budynków rządowych, z fortem pod Kopcem Kościuszki w tle. W ramach tego projektu istniały plany zrównania samego kopca z ziemią. Zgodnie z innymi koncepcjami, na Błoniach miały stanąć bramy skierowane ku kopcowi Kościuszki, który zyskałby status pomnika zwycięstwa Wehrmachtu z kopiami zdobytych sztandarów.

Nie można zapominać o wielowiekowej tradycji wypasu bydła na Błoniach. W 1834 roku senat Wolnego Miasta Krakowa zdecydował o całkowitym zakazie wypasu krów na Plantach, co spowodowało, że jedynym legalnym pastwiskiem w Krakowie pozostały Błonia. Przywilej wypasu w tej okolicy był nadany podkrakowskim wsiom przez królową Jadwigę, co magistrat szanował. Zgodnie z postanowieniami, do 1885 roku można było wypasać w Błoniach bydło: 150 sztuk klasztorowi Norbertanek, 353 sztuki wsi Zwierzyniec, oraz 79 sztuk gminie Półwsie Zwierzynieckie. W późniejszym czasie dokonano nowego podziału, przyznając norbertankom 14 morgów, Zwierzyńcowi – 38 morgów, a Półwsiu Zwierzynieckiemu – 7 morgów na wypas.

W czasie II Rzeczypospolitej architekci Józef Gałęzowski i Adolf Szyszko-Bohusz podjęli się projektu, który zakładał stworzenie dzielnicy otaczającej Błonia. Dodatkowo, w Krakowie istniały jeszcze jedne Błonia, znajdujące się na północ od Pędzichowa, a także Błonia mogilskie, które zlokalizowane były we wschodniej części miasta, w dawnej wsi Mogiła.

Wydarzenia na Błoniach

Błonia krakowskie odgrywają znaczącą rolę w historii miasta i kraju. W 1809 roku, po przekształceniu Krakowa w część Księstwa Warszawskiego, to właśnie na Błoniach odbyła się defilada wojska, zorganizowana z okazji imienin Napoleona. W inicjatywie wzięli udział m.in. książę Józef Poniatowski oraz generał Jan Henryk Dąbrowski.

Kolejnym ważnym wydarzeniem miało miejsce w 1849 roku, kiedy car Mikołaj I przeglądał wojska przygotowujące się do wyprawy na Węgry w celu stłumienia powstania.

W 1910 roku Błonia stały się także miejscem historycznym, z którego wystartował pierwszy krakowski samolot. Lot odbył się z udziałem austriackiego pilota, inż. Otto Hieronimusa, na maszynie od firmy Bleriot. W tym samym roku, między 16 a 20 maja, miłośnicy astronomii mogli obserwować kometę Halleya z wyznaczonego punktu obserwacyjnego.

W dniu 16 lipca 1910 roku, dzień po uroczystościach grunwaldzkich, Błonia zorganizowały występy 4-tysięcznego oddziału Sokolstwa, znane jako Zlot Grunwaldzki. Odbyły się one na stadionie, który zbudowano z myślą o tym wydarzeniu, blisko parku Jordana. Stadion, zaprojektowany przez druha sokolskiego Perosia, był pierwszym takim obiektem sportowym w Krakowie i miał pojemność przekraczającą 20 tysięcy miejsc.

Obiekt ten gościł wiele różnorodnych wydarzeń, w tym popisy miejskiej straży pożarnej w 1912 roku, a także pierwsze mecze piłkarskie, w których uczestniczyły drużyny „Cracovia” oraz „Wisła”. W dniach 18 i 19 października 1913 roku Błonia były miejscem przeglądu oddziałów Sokoła, zorganizowanego z okazji setnej rocznicy śmierci księcia Józefa Poniatowskiego.

Na Błoniach miały miejsce także rocznice ważnych wydarzeń narodowych: w 1910 roku obchodzono pięćsetną rocznicę zwycięstwa pod Grunwaldem, a w 1933 roku Józef Piłsudski odebrał paradę z okazji rocznicy zwycięstwa Jana III Sobieskiego pod Wiedniem. Obecnie w miejscu, gdzie stała trybuna, upamiętnia to głaz z pamiątkową tablicą.

W 2010 roku Błonia gościły Jubileuszowy Zlot Stulecia Harcerstwa Polskiego, a w 2016 roku odbyły się 31. Światowe Dni Młodzieży.

Msze w czasie papieskich pielgrzymek

Podczas pielgrzymek papieży, takich jak Jan Paweł II (w latach 1979, 1983, 1997 i 2002) oraz Benedykta XVI (2006), Błonia stały się miejscem mszy, w których brało udział kilkaset tysięcy wiernych, w tym rekordowe 2,5 miliona podczas pielgrzymki w 2002 roku. Ołtarze były ustawione przy ulicy 3 Maja, co zapewniało widoczność dla uczestników. W tym miejscu znajduje się również kamień upamiętniający te ważne chwile. Po śmierci Jana Pawła II Błonia były świadkiem licznych spotkań oraz nabożeństw w intencji Papieża.

Podczas niektórych pielgrzymek papież Jan Paweł II odlatywał z małego lądowiska dla śmigłowców, które znajdowało się w pobliżu pętli tramwajowej w Cichym Kąciku.

Kultura masowa

Błonia były także miejscem licznych koncertów organizowanych przez radio RMF FM. 24 czerwca 1994 roku na Błoniach zrealizowano widowisko muzyczne „Harfy Papuszy” z muzyką Jana Kantego Pawluśkiewicza. W 2008 roku na Błoniach wystąpiła Céline Dion w ramach jej trasy Taking Chances Tour.

7 maja 2010 roku, z okazji juwenaliów krakowskich, zorganizowano Lech Maj Party, na którym wystąpił brytyjski zespół Apollo 440 oraz wiele innych artystów, takich jak Paweł Kukiz, Dżem, Enej oraz Krzysztof Skiba, który poprowadził imprezę.

W kontekście Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2012, na Błoniach powstała „strefa kibica”, wyposażona w telebim. Wydarzenie to promowało wielokulturowość poprzez oferowanie atrakcji związanych z krajami uczestniczącymi w mistrzostwach.

---

Oceń: Błonia (Kraków)

---