Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego

---

Historia

Historia działalności muzealnej w Collegium Maius sięga XIX wieku, jednakże władze uniwersytetu, ze względu na restrykcje narzucone przez austriackie zaborcze władze, nie mogły oficjalnie używać terminu muzeum. Zmiany nastąpiły po roku 1860, kiedy to odpowiedzialność za zbiory музеum objął profesor archeologii oraz sztuki Józef Łepkowski. Od tej pory instytucja zaczęła funkcjonować pod bardziej akceptowalną nazwą „Gabinet Sztuki i Archeologii”. Gabinet ten miała swoje siedzibę w Collegium Novum, a jego zasoby były regularnie uzupełniane dzięki darom od licznych donatorów, w tym cennych zabytków oraz artefaktów.

II wojna światowa

Podczas II wojny światowej zbiory muzealne zostały przeniesione do podziemi Akademii Górniczo-Hutniczej przez niemieckiego okupanta. W tym czasie miało to miejsce przygotowanie do skomplikowanego procesu rabunku, w którym wiele zabytkowych obiektów zaginęło. Te skarby, stolen przez niemieckich przedstawicieli administracji Generalnego Gubernatorstwa, miały być później wykorzystywane jako wojenne łupy oraz prezenty dla wysokich rangą nazistów, w tym Adolfa Hitlera, Hansa Franka oraz Hermanna Göringa.

Rabunek był starannie organizowany i nadzorowany przez niemieckich historyków sztuki, w tym Kajetana oraz Józefa Muhlmannów z Salzburga, we współpracy z profesorem Dagobertem Freyem z Wiednia oraz architektami E. Horstmanem i F. Koettgenem z Hamburga, a także konserwatorem sztuki dr Wernerem Kudlichem z Wiednia.

Po 1945

W 1940 roku Collegium Maius opuszcza Biblioteka Jagiellońska, a to z kolei umożliwia przeprowadzenie gruntownej renowacji budynku pomiędzy rokiem 1949 a 1964, podjętej z inicjatywy prof. Karola Estreichera. Wtedy to zdecydowano się na zredukowanie neogotyckiej dekoracji oraz przywrócenie oryginalnego wyglądu Collegium sprzed 1840 roku. W efekcie, po odnowieniu, Collegium Maius stało się siedzibą Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, do którego przekazano dawną kolekcję uniwersytecką obejmującą dzieła sztuki oraz instrumenty naukowe.

W latach 1951–1976 na czołowej pozycji dyrektora muzeum zasiadał Karol Estreicher, który odegrał kluczową rolę w rozwoju placówki oraz w jej prezentacji. W 1977 roku muzeum odwiedził dyrektor generalny UNESCO, Amadou-Mahtar M’Bow, co stanowiło ważny moment w historii instytucji.

Ekspozycja

Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego oferuje fascynującą stałą ekspozycję, która skupia się na bogatej historii tej szacownej instytucji. Eksponaty są klasyfikowane w ramach siedmiu różnych kolekcji, co znacznie wzbogaca doświadczenie zwiedzających.

Kolekcja instrumentów naukowych, która liczy około 2000 obiektów, ukazuje wspaniałe osiągnięcia nauki. W jej skład wchodzą różnorodne urządzenia, takie jak:

• arabskie astrolabium z 1054 roku,
• aparat do skraplania gazów z 1884 roku, zaprojektowany przez prof. Karola Olszewskiego,
• globy, w tym wyjątkowy Globus Jagielloński oraz globusy Gerarda Mercatora z XVI wieku.

Kolekcja malarstwa zachodnioeuropejskiego, obejmująca 21 obrazów i antyczną rzeźbę, prezentuje dzieła powstałe od XVI do XIX wieku. Wśród nich wyróżnia się Wenus i Amor autorstwa Jana Massysa z 1561 roku, a także znane Duch ojca Hamleta na zamku w Elsynor, namalowane przez Eugène Delacroix.

W Muzeum znajduje się również kolekcja klisz i fotografii, która obejmuje około 35 000 starych negatywów oraz ponad 1000 fotografii. Do ich zasobów zalicza się prace znanych fotografów, takich jak Antoni Pawlikowski, Józef Kuczyński, Stanisław Mucha oraz Stanisław Kolowca, a także negatywy przedstawiające zabytki Krakowa sprzed II wojny światowej i portrety znanych profesorów oraz wpływowych postaci.

Kolekcja rzeźby prezentuje zbiory średniowieczne oraz barokowe, w tym brązowe modele anatomiczne wykonane przez Pietro Francavillę. Znalazły się tam także rzeźby z XIX i XX wieku, stworzonych przez artystów takich jak Franciszek Wyspiański, Konstanty Laszczka i Igor Mitoraj.

Kolekcja grafiki liczy około 5000 obiektów, w tym akwarele, rysunki polskich artystów oraz ryciny autorów krajowych i zagranicznych z okresu XV–XX wieku. Warto podkreślić, że Muzeum posiada największy zbiór rysunków i grafik Feliksa Topolskiego oraz Adama Hoffmana w Polsce.

Kolekcja rzemiosła artystycznego obejmuje około 7000 obiektów, w skład których wchodzą wyroby złotnicze, ceramika, tkaniny, meble oraz naczynia wykonane z różnych metali, w tym berło królowej Jadwigi, które należy do insygniów rektorskich.

W Muzeum można również podziwiać kolekcję klocków drzeworytniczych, która składa się z około 3000 obiektów, m.in. klocków do drzeworytów w Biblii Wittenberskiej z 1534 roku.

Ekspozycje Muzeum są prezentowane w różnych lokalizacjach, w tym w salach Libraria (dawnej bibliotece) oraz Stuba Communis (dawnej jadalni profesorów). Ponadto obejmują pokoje profesorskie, a także dedykowany pokój Kopernika, gdzie można znaleźć stałą ekspozycję poświęconą jego osobie. W Muzeum znajdują się także Auli oraz mieszkanie św. Jana Kantego, jak również Zielona Sala, które dodają wyjątkowego charakteru tej instytucji.

Wystawa interaktywna Świat zmysłów

„Interaktywna wystawa Świat zmysłów zainaugurowana 1 października 2005 roku, ma na celu edukowanie zwiedzających poprzez praktyczne doświadczenia z prawami fizyki, które są zobrazowane za pomocą dostępnych modeli. To unikalne przedsięwzięcie zostało podzielone na trzy wyraźnie zdefiniowane „wyspy tematyczne”, które składają się na całość ekspozycji.

• Receptory – w tej części wystawy zaprezentowane są różne narządy zmysłów oraz ich unikalne właściwości,
• Mono czy stereo – ta sekcja pokazuje zjawiska, które wynikają z posiadania parzystych narządów zmysłów,
• Iluzje – w tej części znajdują się modele demonstrujące, w jaki sposób można oszukać nasze zmysły.

Dyrektorzy

Oto lista dyrektorów Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, którzy wnieśli znaczący wkład w rozwój tej instytucji:

• Karol Estreicher (1951–1976),
• Stanisław Waltoś (1977–2011),
• Krzysztof Stopka (od 2012).

---

Oceń: Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego

---