Muzeum Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie

---

Kolekcje

Krakowskie Muzeum Narodowe jest dumnym posiadaczem największej kolekcji dzieł Stanisława Wyspiańskiego, która obejmuje różnorodne formy artystyczne. W skład tej imponującej kolekcji wchodzą obrazy, szkice oraz projekty, co łącznie daje ponad 1100 obiektów.

Oprócz samych dzieł malarskich, w zbiorze znajdują się także prywatne księgozbiory artysty, jego osobiste pamiątki, rękopisy oraz fotografie, które w wyjątkowy sposób przybliżają życie i twórczość Wyspiańskiego.

Historia

Pomysł założenia instytucji poświęconej Stanisławowi Wyspiańskiemu narodził się już w latach 30. XX wieku. W gmachu przy al. Mickiewicza pojawiły się pierwotne plany, aby zorganizować wystawę witraży artysty. Zgodnie z wizją, którą przygotowali znani architekci, Czesław Boratyński oraz Edward Kreisler, współpracując z ówczesnym dyrektorem Muzeum Narodowego – Feliksem Koperą, witraże mieli być eksponowane w efektownej rotundzie na dwóch poziomach, usytuowanej w centralnej części projektowanego budynku. Po zakończeniu II wojny światowej rozważał się kolejny pomysł utworzenia muzeum w przestrzeniach, gdzie artysta mieszkał, konkretne miejsca to ul. Kanonicza 25 w Domu Długosza oraz ul. Krowoderska 79, który miał nazywać się „szafirową pracownią”.

Pierwsze muzeum (ul. Kanonicza / Kamienica Szołayskich)

W latach 70. XX wieku Muzeum Narodowe oraz władze Krakowa ponownie postanowili zrealizować wizję oddziału dedykowanego Wyspiańskiemu. Nowym miejscem dla tego oddziału stała się kamienica przy ulicy Kanoniczej 9. Niedaleko stąd, w Domu Długosza, Franciszek, ojciec Wyspiańskiego, dysponował pracownią rzeźbiarską, a artysta mieszkał tam przez jedenaście lat. Muzeum otwarte zostało uroczyście 28 listopada 1983 roku, na 76. rocznicę śmierci mistrza, a pierwsza biograficzna wystawa ukazująca jego dorobek miała miejsce w tym samym roku, gościła tam przez 21 lat.

Niestety, w październiku 2002 roku muzeum zostało zamknięte ze względu na zmiany właścicielskie, gdyż prawa do kamienicy przywrócono krakowskiej kurii. Zbiory muzealne trzeba było przenieść w nowe miejsce. Wybrano kamienicę Szołayskich, położoną przy placu Szczepańskim, którą Muzeum Narodowe otrzymało jako dar od Włodzimiery i Adama Szołayskich w 1904 roku, a która weszła w posiadanie muzeum w 1928 roku, po śmierci Włodzimiery. W latach 2003–2012 w tej kamienicy można było oglądać dzieła Stanisława Wyspiańskiego.

Oddział ten stawał się miejscem, gdzie gromadzono największą w Polsce kolekcję prac artysty. Wśród eksponatów znajdowały się portrety, projekty polichromii oraz witraży dla kościoła Franciszkanów, Domu Lekarskiego, scenografie teatralne oraz meble, m.in. te, które wyprodukowano dla Tadeusza Boya Żeleńskiego, a także liczne fotografie oraz niewielki zbiór pamiątek rodzinnych. Obecnie, część kolekcji Wyspiańskiego jest prezentowana na wystawie „Zawsze Młoda. Polska Sztuka około 1900”, w tym samym gmachu.

W latach 2017-2019, Muzeum Narodowe w Krakowie zaprezentowało serię wystaw, które ukazywały twórczość artysty: „Wyspiański” (28.11.2017-05.05.2019), „Wyspiański. Nieznany”, „Wyspiański. Skarby ze Lwowa” oraz „Wyspiański. Posłowie”. Ostatnią wystawą przed otwarciem nowego oddziału MNK był „Skarbiec Wyspiańskiego”. Każdej z wystaw towarzyszyły katalogi, które zestawiały znane dzieła z kolekcji publicznych oraz prywatnych, wydane przez Muzeum Narodowe w Krakowie pod redakcją Magdaleny Laskowskiej oraz Danuty Godyń, autorek koncepcji aktualnej, stałej wystawy, która miała miejsce w grudniu 2021 roku.

Drugie muzeum (Stary Spichlerz)

Od 2 grudnia 2021 roku, zbiory dzieł Wyspiańskiego zostały przeniesione do Starego Spichlerza. Budynek, w którym obecnie znajduje się muzeum, wzniesiono w XVIII wieku; był to spichlerz, później także fabryka i sklep, a nawet siedziba Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej. Po 1945 roku obiekt przeszedł w ręce Muzeum Narodowego, które przeznaczyło go na magazyn zbiorów sztuki. W latach 2013–2021 funkcjonowała tam też ekspozycja pod nazwą Ośrodek Kultury Europejskiej „Europeum”.

Wystawa stała

Na stałej ekspozycji Muzeum Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie można zapoznać się z około 200 dziełami sztuki, głównie plastycznymi, które są regularnie wymieniane przez wzgląd na wymogi konserwatorskie dotyczące eksponowania prac na papierze. W przestrzeni parterowej wystawione są portrety, zarówno te stworzone przez artystę, jak i jego rodziny oraz przyjaciół. Oprócz tego, znalazły się tam również obrazy przedstawiające ulice Krakowa oraz malownicze widoki na okoliczne tereny, takie jak Kopiec Kościuszki, które powstały w późnym etapie jego twórczości.

Na pierwszym piętrze zorganizowano wystawę podzieloną na trzy sekcje: „Żywioły”, „Wawel–dramat królów” oraz „Apollo-Chrystus”. W ramach tej ekspozycji można zobaczyć wyjątkowe projekty witraży, takie jak „Bóg Ojciec”, przeznaczony do nawy głównej kościoła franciszkanów w Krakowie. Ponadto, zaprezentowano model przebudowy wawelskiego wzgórza w formie „Akropolis”, a także projekty witraży do wawelskiej katedry. Wśród wystawionych prac znajdują się także projekty dekoracji wnętrz oraz mebli dla Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego, a także dla sali „Sztuki” w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych.

Na poziomie podziemnym urządzono salę „Księgi moje”, gdzie znajduje się księgozbiór Wyspiańskiego. Można tam zobaczyć książki z jego odręcznymi notatkami, pierwodruki jego dzieł oraz inne publikacje, do których stworzył ilustracje i projekty okładek. W pobliżu znajduje się przestrzeń „Metamorfozy”, gdzie zaprezentowane są teatralia – plakatami do jego sztuk oraz multimedia, w tym zdjęcia i fragmenty filmów z najbardziej znanych inscenizacji oraz ekranizacji jego literackich dzieł.

---

Oceń: Muzeum Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie

---