Aniela Dziewulska-Łosiowa

---

Życiorys

Wczesne lata

Aniela Dziewulska-Łosiowa spędziła swoje dzieciństwo w Wilnie, gdzie Formowała się jako osoba o dużym potencjale intelektualnym. Była progeniturą profesora Władysława Dziewulskiego, ważnej postaci związanej z Uniwersytetem Stefana Batorego, pełniącego m.in. funkcję rektora tej uczelni oraz dyrektora Obserwatorium Astronomicznego. Jej pasja do nauki doprowadziła ją do podjęcia studiów z zakresu astronomii na wydziale matematyczno-przyrodniczym, gdzie w 1938 roku, tuż przed wybuchem II wojny światowej, uzyskała stopień magistra. To osiągnięcie stanowiło ostatnie przedwojenne magisterium z astronomii w Polsce. Aniela była również żoną Leona Łosia, co wzbogaciło jej życie osobiste o nową jakość.

Działalność w konspiracji

W trakcie drugiej wojny światowej Aniela aktywnie uczestniczyła w tajnym nauczaniu, a od września 1942 roku, przyjęła pseudonim Krystyna i związała się z działalnością Armii Krajowej w wileńskim okręgu. Jej poświęcenie zostało tragicznie przerwane 17 września 1944 roku, kiedy to została aresztowana przez NKWD, co zakończyło się skazaniem na 10-letnie zesłanie na Syberię w 1945 roku. W tym czasie była więźniem obozu pracy w Prawieniszkach. Aniela postanowiła utrwalić swoje doświadczenia, pisząc wspomnienia, które znalazły odbicie w dwóch książkach, skupiających się na losach kobiet zesłanych na mroźną krainę. Jej mężnie i odważnie wciągające działania w konspiracji zaowocowały licznymi odznaczeniami, w tym Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Armii Krajowej oraz Medalem Wojska.

Kariera naukowa

Po zakończeniu swoich wojennych zmagań, Aniela Dziewulska-Łosiowa kontynuowała swoją karierę akademicką, obejmując w dniu 1 października 1938 roku stanowisko asystenta w katedrze astronomii Uniwersytetu Wileńskiego, gdzie pozostała aż do momentu, gdy uczelnia oraz Obserwatorium zostały zamknięte przez okupacyjne władze litewskie. W 1967 roku uzyskała doktorat w Instytucie Geofizyki Uniwersytetu Warszawskiego, a w 1974 roku otrzymała tytuł docenta. Po powrocie ze syberyjskiego zesłania w 1955 roku, Aniela zainicjowała swoje działania badawcze, pracując najpierw w Obserwatorium Astronomicznym w Piwnicach, a później w Warszawie, przyczyniając się do rozwoju naukowego Państwowego Instytutu Hydrologiczno-Meteorologicznego. Od 1959 roku, aż do emerytury w 1981 roku, pełniła funkcję kierownika Zakładu Fizyki Atmosfery w Instytucie Geofizyki Polskiej Akademii Nauk. Jej niezwykłe osiągnięcie naukowe, jakim było utworzenie stacji pomiarów ozonu atmosferycznego w Obserwatorium Geofizycznym w Belsku, działa obecnie od 1963 roku, co czyni ją pionierką w tej dziedzinie na skalę światową. Jest również autorką książki dotyczącej ozonu w atmosferze.

Dzieła Anieli Dziewulskiej-Łosiowej

Praca Anieli Dziewulskiej-Łosiowej jest bardzo zróżnicowana i obejmuje wiele istotnych tematów związanych z atmosferą oraz literaturą. Poniżej przedstawiamy różnorodne prace, które ukazują jej osiągnięcia w nauce i twórczości literackiej.

• Dziewulska-Łosiowa, A., Obserwacje ozonu w Belsku oraz różne inne działania dotyczące fizyki atmosfery w Instytucie Geofizyki Polskiej Akademii Nauk w ostatniej dekadzie, Acta Geophysica Polonica, 24(2), 105–109, 1976,
• Dziewulska-Łosiowa, A., Kilka uwag na temat międzynarodowej sieci ozonowej, Proceedings of the Symposium on Atmospheric Ozone, Arosa Szwajcaria, Pure and Applied Geophysics, 106, 5–7, 970–976, 1973,
• Dziewulska-Łosiowa, A., Zmiany ozonu związane z makrosynoptycznymi sytuacjami w średniej stratosferze. II, Acta Geophysica Polonica, 19(4), 371–377, 1971,
• Dziewulska-Łosiowa, A. i C. D. Walshaw, 1975. Międzynarodowe porównanie spektrofotometrów ozonu w Belsku, 24 czerwca – 6 lipca 1974. Publ. Inst. Geophys. Pol. Acad. Sci., 89, 3–59,
• Dziewulska-Łosiowa, A. i C. D. Walshaw, 1977. Międzynarodowe porównanie spektrofotometrów ozonu w Belsku, 24 czerwca – 6 lipca 1974. Część II. Publ. Inst. Geophys. Pol. Acad. Sci., 109, 41–45,
• Dziewulska-Łosiowa, A., 1978. Obserwacje całkowitego ozonu za pomocą spektrofotometru Dobsona przy użyciu filmu polaroidowego. Publ. Inst. Geophys. Pol. Acad. Sci., D–7, 49–64,
• Dziewulska-Łosiowa, A., Ozon w atmosferze, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991,
• Dziewulska-Łosiowa, A., Konwój strzela bez uprzedzenia: Polki w więzieniach i łagrach sowieckich, Białystok, Zakład Teorii i Antropologii Literatury w Instytucie Filologii Polskiej. Filia Uniwersytetu Warszawskiego, 1994,
• Dziewulska-Łosiowa, A., Mówią, o Panie żeś nas upokorzył…, Białystok, Zakład Teorii i Antropologii Literatury w Instytucie Filologii Polskiej. Filia Uniwersytetu Warszawskiego, 1997,
• Dziewulska-Łosiowa A., Zależność czasowych zmian całkowitej zawartości ozonu w atmosferze od makrosynoptycznych sytuacji średniej stratosfery. Promotor Teodor Kopcewicz, Uniwersytet Warszawski, 1967, praca doktorska,
• Dziewulska-Łosiowa A. Mój pobyt w Parwieniszkach W: Prawieniszki karny obóz pracy przymusowej, Warszawa 2006.

Przedstawione publikacje świadczą o wszechstronności oraz zaangażowaniu Anieli Dziewulskiej-Łosiowej w badania naukowe oraz działalność literacką, które nie tylko przyczyniły się do rozwoju wiedzy, ale również były znaczące dla kultury i historii Polski.

---

Oceń: Aniela Dziewulska-Łosiowa

---