Danuta Janina Ludwika Boba, urodzona 27 stycznia 1921 roku w Krakowie, a zmarła 5 stycznia 2024 roku w tym samym miejscu, to postać wyjątkowa w polskim szkolnictwie.
Jako pedagożka, zyskała szacunek i uznanie, przede wszystkim za swoją odwagę w prowadzeniu edukacji domowej. W okresie PRL, w obliczu restrykcyjnego systemu szkolnictwa, zdecydowała się wraz z mężem Bartłomiejem Marią Bobą, na tak nowatorskie podejście. Edukacja pięciorga ich dzieci w ramach nauczania domowego stanowiła wyzwanie, które wymagało nie tylko determinacji, ale także wiedzy i umiejętności w zakresie pedagogiki.
Decyzja ta była aktem sprzeciwu wobec państwowego porządku edukacyjnego, a także dowodem na bezkompromisowe dążenie do zapewnienia swoim dzieciom lepszych warunków kształcenia.
Życiorys
Wykształcenie
Danuta Boba to osoba, która ukończyła Liceum im. Adama Mickiewicza w Krakowie, gdzie maturę zdała z wyróżnieniem, będąc jednocześnie prymuską. Już w wieku 10 lat zaczęła udzielać korepetycji, nawet dorosłym, a nauczycielki często prosiły ją o pomoc w prowadzeniu lekcji. Jej umiejętności językowe były imponujące; przez 8 lat uczyła się łaciny, znała również obowiązkowy francuski, dodatkowo niemiecki i prywatnie angielski.
Danuta miała ambicje zostać dziennikarką, jednak w 1939 roku, pomimo dostania się na Akademię Górniczo-Hutniczą na kierunek hutniczy jako jedna z trzech kobiet, studia te nie rozpoczęły się z powodu wybuchu II wojny światowej.
Okres II wojny światowej
W trudnym czasie wojny, Danuta angażowała się w pomoc rannym w szpitalu polowym przy kościele jezuickim. Kiedy tylko mogła, opatrywała nie tylko żołnierzy, ale też cywilów, a jej działalność charytatywna dotyczyła także sierot. Z wielką determinacją pomagała wysiedleńcom ze Wschodu jako członkini Polskiego Komitetu Opiekuńczego; załatwiała sprawy urzędowe i spędzała z nimi czas w trudnych chwilach.
Nie brakowało jej dość odwagi, by pomóc Żydom, ocaliła między innymi trzy koleżanki z liceum. Dzięki swojej aryjskiej urodzie oraz biegłej znajomości niemieckiego, udało jej się załatwić wiele spraw urzędowych, prowadząc jednocześnie korepetycje, gdyż wiele gimnazjów zostało zlikwidowanych przez okupanta.
Danuta pracowała jako uczeń zegarmistrzowski i zdobyła uprawnienia czeladnicze, a obawiając się represji, w związku z odmową podpisania volkslisty przez jej ojca Józefa, rodzina przeniosła się z ul. Zyblikiewicza do pożydowskiej kamienicy przy ul. Krakowskiej. Ponadto, zajmowała się także pomocą w rodzinnym sklepie jubilerskim.
Rodzina
15 sierpnia 1944 roku Danuta poślubiła Bartłomieja Marię Bobę, nauczyciela pochodzącego z zamożnej rodziny, działacza antykomunistycznego. Ich ślub miał miejsce w kościele pw. Bożego Ciała w Krakowie.
W tym związku urodziło się pięcioro dzieci: Bogumiła, bliźniaki Bogusław i Bogdan, Bolesława oraz Bożena. W 1948 roku rodzina przeprowadziła się do Kóz pod Bielskiem, zabierając troje najstarszych dzieci. Po śmierci męża w 1984 żyła jako wdowa, a Bartłomiej Boba znalazł swój spoczynek na cmentarzu przy ul. Karpackiej w Bielsku-Białej.
Domowe nauczanie
W latach 1952-1981 Danuta wraz z mężem prowadziła Domową Edukację dzieci. Choć była to decyzja, która stała w sprzeczności z obowiązkiem szkolnym w ówczesnym PRL, Bobowie kierowali się wartościami chrześcijańskimi oraz edukacyjnymi tradycjami czasu sprzed wojny.
Rodzina wielokrotnie znajdowała się pod presją: grożono im odebraniem praw rodzicielskich, a Bartłomiej wielokrotnie był więziony. Mimo licznych rozpraw sądowych, w których bronił się samodzielnie, a także interwencji na najwyższych szczeblach, uzyskali prawo do kontynuowania edukacji domowej ze względu na różnice światopoglądowe.
Wymagania programowe spełniano z wielką starannością. Bartłomiej nauczał języków obcych, a zajęcia odbywały się nie tylko w mieszkaniu, ale także na świeżym powietrzu. Córka Bogumiła także uczyła rodzeństwo, wymieniając się korepetycjami z sąsiadami. Pomimo trudności, udało im się uzyskać celujące wyniki na egzaminach państwowych.
Wyróżnienia
Danuta Boba była osobą niezwykle zasłużoną w edukacji i życiu społecznym. 15 lutego 2021 roku została odznaczona Medalem Komisji Edukacji Narodowej, a 7 czerwca tego samego roku Prezydent Miasta Krakowa uhonorował ją odznaką Honoris Gratia. Rada Miejska Bielska-Białej przyznała jej tytuł Zasłużonej dla Bielska-Białej podczas XXXVII sesji, a uroczyście odebrała dyplom 3 marca 2022 roku.
Upamiętnienie
Danuta Boba odsłania ciekawe aspekty działań na rzecz wolności edukacji, co zostało uwiecznione w filmie dokumentalnym pt. W imię najwyższych wartości. Przedstawia on intensywne dążenia Danuty oraz jej męża Bartłomieja Marii Bobów, którzy walczyli o możliwość wolnego wychowania i edukacji swoich dzieci w trudnych realiach PRL-u.
Film, który zrealizowano w 2022 roku, został zrealizowany na podstawie scenariusza oraz w reżyserii Piotra Augustynka, a jego narracja ukazuje zmagania rodziny Bobów w kontekście ówczesnych ograniczeń.
Oprócz filmu, historia Bobów znalazła swoje miejsce także w publikacji Magdaleny Giercarz-Borkowskiej pt. Edukacja domowa od tradycji ku współczesności, gdzie ich doświadczenia są dokładnie opisane i analizowane.
Przypisy
- o, Nie żyje Danuta Boba. Walczyła z komunistycznym reżimem o wolną edukację [online], www.bielsko.info [dostęp 10.01.2024 r.]
- Zmarła Danuta Boba [online], Magazyn samorządowy w Bielsku-Białej [dostęp 10.01.2024 r.]
- URSZULAU. ROGÓLSKA, W wieku 103 lat zmarła Danuta Boba – prekursorka edukacji domowej w... [online], Instytut Gość Media, 14.01.2024 r. [dostęp 31.03.2024 r.]
- MałgorzataM. Bilska, Wytykali ich palcami, a oni – na przekór systemowi – uczyli dzieci w domu. Heroizm Bobów [online], Aleteia Polska, 22.02.2021 r. [dostęp 29.04.2021 r.]
- KatarzynaK. Kachel, Danuta Boba. Jedyna kobieta w PRL, która swoje dzieci uczyła w domu [online], plus.dziennikpolski24.pl, 05.03.2021 r. [dostęp 29.04.2021 r.]
- BogdanB. Gancarz, Swoje dzieci uczyła w domu [online], info.wiara.pl, 27.01.2021 r. [dostęp 29.04.2021 r.]
- UrszulaU. Rogólska, Sto lat pani Danuty Boby, niezłomnej prekursorki edukacji domowej w czasach komunizmu [online], bielsko.gosc.pl, 26.01.2021 r. [dostęp 29.04.2021 r.]
- E.T., Danuta Boba nagrodzona Medalem Komisji Edukacji Narodowej [online], 16.02.2021 r.
- Danuta Boba uhonorowana Medalem Komisji Edukacji Narodowej – Kuratorium Oświaty w Katowicach [online], www.kuratorium.katowice.pl [dostęp 08.06.2021 r.]
- MateuszM. Antczak, Danuta Boba nagrodzona medalem Komisji Edukacji Narodowej [online], katowice.tvp.pl [dostęp 08.06.2021 r.]
- Medal Komisji Edukacji Narodowej za edukację domową [online], Edukacja domowa [dostęp 08.06.2021 r.]
- Zarządzenia Prezydenta Miasta Krakowa. Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa [online], www.bip.krakow.pl [dostęp 15.06.2021 r.]
- Danuta Boba z tytułem Zasłużonej dla Bielska-Białej - Bielsko-Biała [online], www.bielsko.info [dostęp 25.11.2021 r.]
- MarekM. Szafrański, Danuta Boba otrzymała tytuł „Zasłużonej dla miasta Bielska-Białej” [online], dzieje.pl [dostęp 25.11.2021 r.]
- Zasłużona Danuta Boba | Rada Miejska Bielska-Białej [online], rm.bielsko-biala.pl [dostęp 05.03.2022 r.]
- MagdalenaM. Giercarz-Borkowska, Edukacja domowa: od tradycji ku współczesności, Opole: Uniwersytet Opolski, 2022, ISBN 978-83-7395-995-8, OCLC 1376906259 [dostęp 03.05.2023 r.]
- W IMIĘ NAJWYŻSZYCH WARTOŚCI - zwiastun filmu. [dostęp 03.05.2023 r.]
- MirosławaM. Łomnicka, Jedna na milion, „Magazyn literacki KSIĄŻKI” (3), 2020.
- BożenaB. Boba-Dyga, Homeschooling i niezależna oświata w powojennej Polsce, „JAK. Czasopismo bardzo kulturalne” (3), 2017, s. 11–12.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Anna Brożek (filozof) | Tadeusz Charzewski | Stefania Tatarówna | Aniela Dziewulska-Łosiowa | Józef Majer | Jan Kanty Jagła | Antonina Latinik-Rieger | Roman Ingarden | Juliusz Pryjma | Jan Kanty Krzyżanowski | Antoni Czubryński | Wanda Wyhowska de Andreis | Tomasz Komornicki (gleboznawca) | Władysław Serczyk | Zbigniew Mirek | Antoni Weyssenhoff | Krzysztof Koper | Michał Korczewski | Grzegorz Sinko | Józef KremerOceń: Danuta Boba