Bohdan Wroński

---

Młodość

Bohdan Wroński swoją edukację rozpoczął w 1915 roku, uczęszczając do polskiej szkoły powszechnej w Miechowie. Następnie kontynuował naukę w gimnazjum matematyczno-przyrodniczym w Kraśniku, gdzie w 1926 roku złożył egzamin dojrzałości. W latach 1926–27 rozpoczął studia z zakresu matematyki na Uniwersytecie Warszawskim.

W 1927 roku Bohdan Wroński zdał egzamin konkursowy, który pozwolił mu na przyjęcie do Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej w Toruniu. Szkoła ta, później przekształcona w Szkołę Podchorążych Marynarki Wojennej, została ukończona przez Wrońskiego w 1930 roku, gdzie zdobył status prymusa i w nagrodę otrzymał „Złotą szablę prymusa SPMW”.

Służba w okresie międzywojennym

Po zakończeniu Szkoły Podoficerskiej Marynarki Wojennej (SPMW) Bohdan Wroński został skierowany na roczny kurs aplikacyjny przeznaczony dla podporuczników Marynarki Wojennej. Celem kursu było doskonalenie jego umiejętności praktycznych oraz przygotowanie do samodzielnego pełnienia funkcji oficera na pokładach okrętów flotowych.

W trakcie tego kursu przez 4 miesiące pełnił rolę dowódcy plutonu w Kadrze Szeregowych Floty, która miała siedzibę w Świeciu nad Wisłą. Następne 7 miesięcy spędził na pokładzie ORP „Bałtyk”. Kolejne etapy jego szkolenia miały miejsce we Francji, gdzie uczestniczył w Morskiej Szkole Aplikacyjnej dla Podchorążych oraz w Szkole Aplikacyjnej Artylerii Morskiej.

Po powrocie z Francji, Wroński został uhonorowany wzorową opinią i objął stanowisko oficera flagowego dowódcy Floty, którym był komandor Józef Unrug. Potem przeniesiono go na dowództwo kompanii w batalionie szkolnym Kadry Szeregowych Floty, gdzie rozpoczął proces specjalizacji w obszarze artylerii morskiej. W ramach tej specjalizacji, od lutego do grudnia 1934 roku, służył w Dywizjonie Szkolnym Floty, jednocześnie kończąc drugi Kurs Oficerów Artylerii Morskiej.

Kurs ten miał na celu przygotowanie go do pełnienia obowiązków oficera artylerii na okrętach, w sztabach oraz w innych służbach, a także do roli wykładowcy w edukacji Marynarki Wojennej. Po zakończeniu szkolenia, przez okres dwóch miesięcy, pełnił funkcję II oficera artylerii na ORP „Wicher”. W 1935 roku przez kolejne 3 miesiące był dowódcą II kompanii batalionu szkolnego w Gdyni, a następnie przez analogiczny czas zajmował stanowisko kierownika zaprawy morskiej w Dywizjonie Szkolnym Floty.

W sierpniu 1935 roku Wroński wrócił do Dywizjonu Kontrtorpedowców, gdzie pełnił funkcję drugiego oficera artylerii, a od września 1936 roku został pierwszym oficerem artylerii na ORP „Wicher”. W marcu 1938 roku, jego kariera nabrała tempa, gdy został wyznaczony na kierownika Referatu Broni w Szefostwie Artylerii Służby Uzbrojenia Kierownictwa Marynarki Wojennej (KMW) w Warszawie, gdzie pozostał aż do momentu ewakuacji do Pińska.

W tym czasie, jako przedstawiciel KMW, podejmował działania związane z zakupem dział, podróżując do takich krajów jak Szwecja, Holandia, Francja oraz Wielka Brytania.

Służba podczas II wojny światowej

W obliczu wybuchu II wojny światowej, Bohdan Wroński był zmuszony do ewakuacji 5 września, kiedy razem z sztabem KMW przemieścił się najpierw do Pińska, a następnie do Brodów oraz Klewania. Po pewnym czasie został jednak internowany przez sowiecką milicję we wsi Deraźne. W wyniku sprytu i determinacji zdołał uciec, a swoją podróż kontynuował przez Łuck, Lwów, Stanisławów oraz Budapeszt, aż dotarł do Francji. Tam, 2 grudnia, zameldował się w Paryżu kontradmirałowi Jerzemu Świrskiemu.

Po krótkiej wizycie we Francji, kierowanej przez sytuację wojenną, jego losy zaprowadziły go do Wielkiej Brytanii. 15 grudnia został zaliczony do rezerwowej grupy oficerów na ORP „Gdynia”, a niedługo potem, odbywszy 3-tygodniowy staż na brytyjskim niszczycielu HMS „Witch”, objął stanowisko kierownika Grupy Artylerzystów w Szkole Specjalistów Morskich.

Od 17 lutego 1940 roku pełnił służbę na niszczycielu ORP „Błyskawica”. Początkowo zajmował się wystąpieniami jako I oficer artylerii, a z czasem awansował na zastępcę dowódcy okrętu. W trakcie swej służby wyróżnił się udziałem w kampanii norweskiej oraz operacji pod Dunkierką. Jego odwaga w bitwie o Narwik w maju 1940 roku została uhonorowana przyznaniem Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Po rocznym pełnieniu obowiązków kierownika Samodzielnego Referatu Organizacyjno-Wyszkoleniowego KMW w Londynie, w lipcu 1942 roku ponownie podjął służbę na „Błyskawicy” jako zastępca dowódcy. W tej roli wziął udział w eskorcie konwojów na Morzu Irlandzkim oraz w północnym Atlantyku.

Oprócz tego, w październiku 1942 roku objął dowództwo nad niszczycielem ORP „Ślązak”, który pod jego przewodnictwem do lutego 1943 roku zdołał uratować wielu brytyjskich pilotów, którzy zostali zestrzeloni nad kanałem La Manche oraz Kanałem Bristolskim.

W lutym 1943 roku, w Liverpoolu, Wroński ukończył kurs taktyczny dla dowódców niszczycieli, specjalizując się w zwalczaniu okrętów podwodnych. Kolejno w marcu przeszedł kurs wykorzystania sonaru w bazie marynarki w Dunoon w Szkocji. W kwietniu powrócił do Londynu, gdzie objął kierownictwo w Referacie Oświatowym KMW, równocześnie na chwilę przejmując obowiązki związane z organizacją i szkoleniem.

Latem 1944 roku, po ukończeniu kursu wychowawczo-oświatowego, w wrześniu znów objął obowiązki dowódcy niszczyciela ORP „Ślązak” przez ponad 7 miesięcy. Następnie, w kwietniu 1945 roku, otrzymał nominację na zastępcę dowódcy krążownika ORP „Conrad”. W tej roli wziął udział w triumfalnym wjeździe polskiego okrętu do niemieckiej bazy morskiej w Wilhelmshaven.

Działalność powojenna

W okresie letnim 1945 roku Bohdan Wroński przeszedł intensywne przeszkolenie na kursie radarowym, który odbył się w Portsmouth, a także na kursie ratunkowym w Londynie. Już w sierpniu tego samego roku przyjął prestiżowe stanowisko wykładowcy Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej. Następnie w styczniu 1946 roku został mianowany na pierwszego zastępcę komendanta Obozu Ćwiczebnego ORP „Bałtyk” w Okehampton, na którym to miejscu pełnił obowiązki aż do końca marca tegoż roku.

W kwietniu 1946 Wroński wstąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia, a od stycznia 1947 pełnił funkcję kierownika Biura Historycznego Marynarki Wojennej, którą zajmował do 1949 roku. W tym czasie, w ramach komisji historycznej działającej przy Sztabie Głównym Polskich Sił Zbrojnych w Londynie, wspólnie z kmdr. ppor. Wacławem Tymem, opracował szczegółowy opis przebiegu działań wojennych na Bałtyku oraz na Wybrzeżu w roku 1939. Kolejnym ważnym wydarzeniem w jego karierze było powołanie go w 1948 roku przez prezydenta RP na uchodźstwie, Augusta Zaleskiego, do Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Po rozwiązaniu Biura, od 1949 roku, Wroński jako przedstawiciel Marynarki Wojennej, aktywnie pracował w Instytucie Historycznym im. gen. Sikorskiego, koncentrując się na badaniach dotyczących dziejów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Od 1967 do 1972 roku sprawował funkcję dyrektora Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, a później, do 1976 roku, pełnił rolę wiceprezesa zarządu instytutu. W tym ważnym okresie w pełni poświęcił się badaniom nad historią II wojny światowej, będąc aktywnym członkiem Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie oraz prezesem Polskiego Towarzystwa Historycznego w Wielkiej Brytanii w latach 1983-1985.

Warto również zaznaczyć, że 8 września 1950 roku Bohdan Wroński został powołany przez prezydenta RP na uchodźstwie Augusta Zaleskiego na stanowisko sędziego Sądu Obywatelskiego w Londynie. Następnie, 17 stycznia 1984 roku, prezydent RP Edward Bernard Raczyński mianował go ministrem spraw wojskowych w rządzie Kazimierza Sabbata. W marcu 1985 roku, na jego wniosek, prezydent RP zwolnił go z pełnionej funkcji ministra.

Dorobek publicystyczny i naukowy

Działalność publicystyczna Bohdana Wrońskiego rozpoczęła się w latach 1935-1939, kiedy to napisał cykl artykułów dla „Przeglądu Morskiego”, nawiązujących do jego specjalności jako oficera artylerii morskiej.

Po zakończeniu wojny, swoje zainteresowania publicystyczne połączył z redagowaniem pism związanych z Samopomocą Marynarki Wojennej, a później Stowarzyszeniem Marynarki Wojennej. Wroński pełnił również funkcję dyrektora Katolickiego Ośrodka Wydawniczego „Veritas” oraz był redaktorem londyńskiej „Gazety Niedzielnej”. W latach 1965–1971 zasiadał w Radzie Redakcyjnej „Tek Historycznych”, a po śmierci Mariana Kukiela objął rolę redaktora tego pisma.

W 1975 roku w Paryżu zadebiutował książką „Poza krajem – za Ojczyznę”, która spotkała się z uznaniem, a w 1981 roku w Londynie wydano jego kolejną publikację zatytułowaną „Wspomnienia płyną jak okręty”. W ciągu wielu lat artykuły naukowe Wrońskiego były regularnie publikowane przez londyńską „Bellonę”. Jego prace, szczególnie te, które powstały w ramach obszernego dzieła „Polskie Siły Zbrojne w II wojnie światowej”, mają ogromne znaczenie historyczne.

Życie prywatne i społeczne

Żona Irena urodziła mu przed wybuchem wojny dwóch synów, z którymi przetrwała niezwykle trudne czasy okupacji. Po zakończeniu wojny cała rodzina zdołała zjednoczyć się w Londynie. To właśnie tam przyszło na świat dwoje młodszych dzieci – syn oraz córka.

Kmdr Bohdan Wroński, pomimo obfitych zadań związanych z jego działalnością zawodową oraz naukową, znajdował czas na zaangażowanie w życie społeczne wśród Polonii w Wielkiej Brytanii. Był prezesem Funduszu Społecznego Oficerów Marynarki Wojennej, a także sędzią pierwszego Sądu Obywatelskiego w Londynie. Działał w Polskim Katolickim Stowarzyszeniu Uniwersyteckim, był członkiem Komisji Rewizyjnej Instytutu Polskiego Akcji Katolickiej oraz zespołu powierników fundacji „Veritas„. Jego aktywność obejmowała również Obywatelską Komisję Orzekającą Rady Zjednoczenia Polskiego.

Śmierć kmdr Wrońskiego miała miejsce 5 września 1985 roku w Londynie. Po roku, 11 kwietnia 1986, urna z jego prochami została złożona w Alei Zasłużonych Cmentarza Lotników Polskich w Newark.

14 września 2001 roku, minister obrony narodowej, Bronisław Komorowski, nadał Archiwum Marynarki Wojennej w Wejherowie imię komandora Bohdana Wrońskiego, co stanowiło hołd dla jego życia i osiągnięć.

Awanse

Awans Bohdana Wrońskiego w korpusie oficerów marynarki wojennej przedstawia się następująco:

• podporucznik marynarki – 15 sierpnia 1930 roku, ze starszeństwem od 15 sierpnia 1930 oraz 1. lokatą w korpusie oficerów morskich,
• porucznik marynarki – 12 marca 1933 roku, ze starszeństwem od 1 stycznia 1933 oraz 8. lokatą w korpusie oficerów morskich,
• kapitan marynarki – 19 marca 1938 roku, ze starszeństwem od 3 maja 1938 oraz 14. lokatą w korpusie oficerów morskich,
• komandor podporucznik – 19 maja 1943 roku, ze starszeństwem od 3 maja 1943 oraz 1. lokatą w korpusie oficerów morskich,
• komandor porucznik – 29 marca 1946 roku, ze starszeństwem od 31 marca 1946 oraz 4. lokatą w korpusie oficerów morskich,
• komandor – po 1946 roku.

Warto zaznaczyć, że Bohdan Wroński został mianowany przez władze RP na uchodźstwie kontradmirałem, jednak zdecydował się odmówić przyjęcia tego awansu.

Ordery i odznaczenia

Bohdan Wroński zdobył liczne odznaczenia i ordery, które doceniają jego zasługi i poświęcenie.

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 8959,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 3 maja 1976 roku,
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę,
• Medal Morski,
• brytyjska 1939-1945 Star,
• brytyjska Atlantic Star z klamrą „France and Germany”.

Wybrane publikacje

Oto niektóre z wybranych publikacji autorstwa Bohdana Wrońskiego, które wniosły istotny wkład w popularyzację historii oraz kultury polskiej:

• Poza krajem – za Ojczyznę : żołnierz polski na frontach zachodnich II wojny światowej : 1939-1945, tekst napisał i wyboru dokonał Bohdan Wroński, Paryż: Nasza Rodzina 1975,
• Generał Sikorski : premier, naczelny wódz. Album = Prime Minister, Commander in Chief, wybór fot. Regina Oppman; tekst Bohdan Wroński; oprawa graf. Juliusz L. Englert, Londyn: Instytut Polski i Muzeum im. Gen. Sikorskiego 1981 (wyd. 2 Londyn: Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego – Warszawa : „Rytm” 2003),
• Wspomnienia płyną jak okręty, Londyn: Odnowa 1981.

---

Oceń: Bohdan Wroński

---