Władysław Smrokowski

---

Początki służby

Władysław Smrokowski ukończył maturę w 1928 roku w krakowskim IV Gimnazjum Państwowym im. Henryka Sienkiewicza. W tym samym roku podjął naukę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Już rok później, z różnych przyczyn, przerwał studia i postanowił wstąpić do Szkoły Podchorążych Piechoty, która mieściła się w Ostrowi Mazowieckiej-Komorowie.

Po pomyślnym zakończeniu tej formacji w 1932 roku, zdobijając awans do rangi podporucznika, trafił do 3 pułku Strzelców Podhalańskich. Jego wysoka jakość służby została doceniona w 1935 roku, co skutkowało przeniesieniem go na stanowisko instruktora w Szkole Podchorążych Rezerwy w Cieszynie. Szkoła ta działała przy 4 pułku Strzelców Podhalańskich, gdzie Władysław Smrokowski szkolił przyszłych oficerów 21 Dywizji Piechoty Górskiej, a z czasem awansował na zastępcę komendanta tej placówki.

Kampania wrześniowa

We wrześniu 1939 roku, w stopniu porucznika, Władysław Smrokowski dowodził 8 kompanią strzelecką III batalionu 4 pułku strzelców podhalańskich. W niektórych źródłach można spotkać informacje, że przewodził 3 kompanią ckm tegoż pułku. Jego jednostka aktywnie uczestniczyła w walkach wojny obronnej, które miały miejsce w 1939 roku. Porucznik wyróżnił się w szczególności podczas akcji zdobywania mostów i brodów na rzece Dunajec w rejonie Biskupic Radłowskich.

Będąc na czele dwóch kompanii, brał udział w bitwie pod Koziejówką, która miała miejsce 25 września, w której zginął generał Józef Kustroń. Po zakończeniu tej bitwy żołnierze pułku podzielili się na mniejsze grupy. Dowodząc jedną z tych grup, porucznik Smrokowski przeszedł przez granicę polsko-węgierską 26 września. Dowódca 4 pułku strzelców podhalańskich, z powodu jego odwadze i znakomitego przewodzenia, zdecydował się zgłosić go do odznaczenia orderem Virtuti Militari, jednak niestety wniosek ten nie dotarł do odpowiednich władz.

Później, z obozu internowanych na Węgrzech, por. W. Smrokowski zdołał przedostać się przez Jugosławię i Włochy aż do Francji.

Kampania francuska

3 maja 1940 roku, Władysław Smrokowski otrzymał awans do stopnia kapitana. W okresie kampanii francuskiej pełnił służbę w dowództwie 3 pułku Grenadierów Śląskich, przechodząc przez cały jej szlak bojowy.

Po kapitulacji armii francuskiej, Smrokowski zdołał przedostać się z grupą żołnierzy 1 Dywizji Grenadierów do południowej strefy Francji, która nie była okupowana. Niestety, podczas przekraczania granicy pomiędzy strefami doznał rany – został postrzelony w nogę. Z pomocą towarzyszy broni dotarł do Lyonu, gdzie przeszedł proces leczenia.

Następnie, w drodze do Wielkiej Brytanii, przebył przez Hiszpanię i Portugalię. W uznaniu jego wysiłków i odwagi na polu bitwy, za udział w kampanii francuskiej, na wniosek generała Bronisława Ducha, odznaczono go Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Dodatkowo otrzymał także francuskie wyróżnienie – Croix de Guerre.

16 marca 1941 roku, Smrokowski przeszedł z 19 batalionu kadrowego strzelców do dyspozycji II generała do zleceń Naczelnego Wodza. Jego dalsza droga prowadziła go do USA, gdzie związany był z Polską Misją Werbunkową generała Ducha, pełniąc funkcję dowódcy Stacji Zbiorczej.

W połowie czerwca 1942 roku, po powrocie do Szkocji, objął dowództwo 4 kompanii w 2 batalionie strzelców „Kratkowane Lwiątka”, stacjonującym w Cupar, w hrabstwie Fife.

Kampania włoska 1943–1945

W latach II wojny światowej, kiedy to Najwyższe Dowództwo Alianckie zaplanowało utworzenie specjalnych jednostek komandosów, ważną rolę odegrał kapitan Władysław Smrokowski. W sierpniu 1942 roku objął on dowództwo nad polską 1 samodzielną kompanią komandosów. Po intensywnym szkoleniu odbytym w październiku oraz listopadzie 1943 roku w Algierii, jego kompania została przerzucona 1 grudnia do Tarentu, usytuowanego w południowych Włoszech. W momencie dotarcia do Włoch, jednostka została przypisana do brytyjskich oddziałów Commando, które prowadziły operacje w tym regionie.

13 grudnia 1943 roku, kapitan Smrokowski osobiście poprowadził pierwszy patrol w Italii. Jego zdolności i kompetencje szybko zostały docenione, ponieważ 1 marca 1944 roku awansował do stopnia majora. Przekazanie Kompanii do 2 Korpusu Polskiego oznaczało, że przejął on dowodzenie zgrupowaniem Commando, które składało się z 1 Samodzielnej Kompanii Komandosów oraz szwadronu szturmowego 15 pułku Ułanów Poznańskich. Ta formacja brała udział w zaciętej bitwie o Monte Cassino.

W trakcie bitwy o Ankonę, major Smrokowski kierował drugim Zgrupowaniem Commando, które również składało się z jego kompanij oraz 111. Kompanii Ochrony Mostów. Niezwykle ważnym momentem w jego karierze militarnym były wydarzenia z 31 lipca 1944 roku, kiedy to zasłużył na wysokie odznaczenie – Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari, który wręczył mu Naczelny Wódz gen. Kazimierza Sosnkowskiego w Ankonie. Po tym wydarzeniu, był dowódcą 2 batalionu komandosów zmotoryzowanych, który utworzono z przekształcenia 1 samodzielnej kompanii komandosów.

Na czele tego batalionu, wziął udział w kluczowej bitwie o Bolonię w kwietniu 1945 roku, zaznaczając swoją obecność w trudnych zmaganiach wojennych, jakie miały miejsce w tym okresie.

Demobilizacja i powrót do cywila

Po zakończeniu konfliktu zbrojnego oraz demobilizacji, major W. Smrokowski podjął pracę w zakładzie tekstylnym zlokalizowanym w Bradford. W trakcie swojej emigracyjnej drogi zawarł związek małżeński. To właśnie w Wielkiej Brytanii na świat przyszedł jego syn, Adam.

W 1951 roku zdecydował się na wyjazd do Stanów Zjednoczonych, gdzie osiedlił się w Chicago. Tam podjął zatrudnienie w hucie żelaza, co stało się ważnym elementem jego życia zawodowego. W USA przyszły na świat jego dwie córki, Anna oraz Ewa.

Major Smrokowski zmarł nagle 2 stycznia 1965 roku w wyniku zawału serca. Został pochowany na cmentarzu Maryhill w Chicago. Po jego śmierci, w hołdzie dla jego służby, awansowano go pośmiertnie do stopnia podpułkownika.

Ordery i odznaczenia

Władysław Smrokowski, znany ze swojej odwagi i poświęcenia, został odznaczony wieloma wyróżnieniami za swoje zasługi w służbie wojskowej.

• Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari, otrzymany 31 lipca 1944 roku,
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari,
• Krzyż Walecznych,
• Krzyż Wojenny, przyznany przez Francję,
• Krzyż Wojskowy nadany przez Wielką Brytanię.

---

Oceń: Władysław Smrokowski

---