Bolesław Waligóra

---

Życiorys

Bolesław Waligóra przyszedł na świat 9 września 1898 roku w Krakowie, jako syn Franciszka, który był urzędnikiem Kasy Chorych w Rzeszowie, oraz Zofii z domu Stanek. Uczęszczał do szkoły realnej w Krakowie, gdzie ukończył cztery klasy.

14 sierpnia 1914 roku złożył przysięgę i wstąpił do 3. kompanii Związku Strzeleckiego w Rzeszowie. 10 września tegoż roku został wcielony do 4. kompanii 2. pułku piechoty Legionów Polskich. Już w marcu 1915 roku przetransportowano go do 8. kompanii 4. pułku piechoty, gdzie pełnił obowiązki podoficera, pozostając za frontem. Odniósł zaszczyt brać udział w kluczowych walkach Legionów, zarówno w Karpatach, jak i na Wołyniu.

24 grudnia 1915 roku awansował do rangi sekcyjnego. Podczas jesieni 1916 roku zakończył kurs instruktorów szturmowych w Baranowiczach, a wkrótce potem ukończył również kurs oficerów piechoty w Zegrzu. 15 marca 1917 roku uzyskał tytuł tytularnego plutonowego. Po kryzysie przysięgowym we wrześniu 1917 roku przeniesiony został do cesarsko-królewskiego Pospolitego Ruszenia, a po kolejnych miesiącach, dokładnie w lutym 1918 roku, trafił do c. k. Pułku Piechoty Pospolitego Ruszenia Nr 32, jednak nie został wysłany na front.

W dniu 8 listopada 1918 roku, będąc w stopniu plutonowego, dołączył do formującego się Wojska Polskiego, w szeregi kompanii szturmowej 4. pułku piechoty Legionów. Uczestniczył w odsieczy Lwowa, a 1 marca 1919 roku, dowódca pułku, doceniając jego wkład, awansował go na sierżanta sztabowego. 18 czerwca 1919 roku został mianowany podchorążym przez dowódcę 2 Dywizji Legionów. 26 lipca 1919 roku objął dowództwo sekcji w Kompanii Przybocznej Naczelnego Wodza.

22 lutego 1920 roku, dzięki uznaniu Komisji Egzaminacyjnej przy Kursach Uzupełniających prowadzonych przez Uniwersytet Żołnierski, otrzymał świadectwo uznawane za równoznaczne z ukończeniem sześciu klas szkoły średniej. 7 kwietnia 1920 roku został mianowany podporucznikiem w piechocie, w szeregach byłych Legionów Polskich. W czerwcu tego samego roku, przeniesiony do Batalionu Zapasowego 53. pułku piechoty, zajął stanowisko oficera placu w Brzeżanach. 13 sierpnia 1920 roku, jako dowódca kompanii marszowej, został wcielony do wileńskiego pułku strzelców, znanego później jako 85. pułk piechoty, i uczestniczył w wojnie z bolszewikami. 8 września, podczas działań wojennych, został ranny pod Gródkiem.

21 grudnia 1920 roku, w stopniu porucznika, został zatwierdzony na podstawie daty 1 kwietnia 1920 roku w gronie oficerów byłych Legionów Polskich. Po wojnie kontynuował swoją karierę w wojsku jako oficer zawodowy, pozostając w 85. pułku piechoty w Nowej Wilejce. 15 marca 1921 roku powierzono mu stanowisko referenta oświatowego pułku, jednak 26 sierpnia tego roku, za niewłaściwe wykonywanie obowiązków, został nałożony na niego areszt domowy na siedem dni przez dowódcę pułku, majora Stanisława Bobiatyńskiego.

5 września 1921 roku awansował na dowódcę kompanii zapasowej, a w listopadzie tego samego roku wziął udział w wojskowych kursach maturalnych przy Dowództwie Okręgu Korpusu Nr III. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu porucznika z datą starszeństwa na 1 czerwca 1919 roku oraz z 865. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Od 26 czerwca 1923 roku powrócił do 85. pułku, a 1 listopada tegoż roku został przeniesiony do 2. kompanii na to samo stanowisko.

Pomiędzy 12 czerwca a 2 października 1924 roku pełnił rolę adiutanta I batalionu. 1 grudnia 1924 roku prezydent RP nadał mu tytuł kapitana z datą 15 sierpnia 1924 roku oraz 373. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W latach 1925-1926 pełnił funkcję dowódcy 7. kompanii, a następnie ukończył trzymiesięczny kurs w Centralnej Szkole Strzelniczej w Toruniu, specjalizując się w kompaniach karabinów maszynowych.

7 lutego 1927 roku Bolesław został przeniesiony do Biura Historycznego na stanowisko referenta, a następnie uczestniczył w XVII Kursie unifikacyjno-doskonalącym w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. 17 grudnia 1931 roku awansował na majora, z datą starszeństwa 1 stycznia 1932 roku oraz 45. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Po kolejnych zmianach, od 15 czerwca 1933 roku do września 1939 roku pełnił funkcję szefa Archiwum Wojskowego, gdzie pisał także książki związane z tematyką wojskową.

W 1940 roku przybył do Londynu, gdzie szybko objął stanowisko kierownika Archiwum Sztabu Naczelnego Wodza. Jego praca polegała na rozpakowywaniu akt wojskowych ewakuowanych z Francji, które przybyły z Warszawy. Niestety, życie Waligóry zakończyło się tragicznie podczas nocnego bombardowania Londynu. Obecnie uchodzi za pioniera polskiej archiwistyki wojskowej, a jego pamięć utrwalono poprzez nadanie imienia mjr Bolesława Waligóry Centralnemu Archiwum Wojskowemu w Warszawie w dniu 10 lipca 2003 roku, dla uczczenia jego zasług w wojnie 1920 roku oraz wkładu w archiwistykę wojskową.

Ordery i odznaczenia

W aspekcie odznaczeń Bolesława Waligóry można wskazać na szereg medali oraz wyróżnień, które odzwierciedlają jego zasługi i poświęcenie w czasie służby wojskowej. Oto lista przyznanych odznaczeń:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 6249,
• Krzyż Niepodległości, nadany 6 czerwca 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 11 listopada 1937 „za zasługi w służbie wojskowej”,
• Krzyż Walecznych po raz pierwszy – 1921,
• Złoty Krzyż Zasługi,
• Srebrny Krzyż Zasługi – 25 maja 1929 „za zasługi w pracy nad historją wojenną pułków polskich”,
• Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej – 3 marca 1926,
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 – 1928,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości – 1928,
• Srebrny Medal za Długoletnią Służbę – 1938,
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę – 1938,
• Odznaka „Za wierną służbę”,
• Odznaka pamiątkowa „Orlęta”,
• Odznaka pamiątkowa 4 pułku piechoty Legionów Polskich (Swastyka II klasy) – 16 września 1916,
• Srebrny Medal Waleczności I klasy – 1916.

Te odznaczenia ukazują nie tylko bohaterską postawę Waligóry, ale również jego wkład w rozwój i niepodległość Polski.

Wybrane publikacje

Major Bolesław Waligóra był autorem oraz współautorem wielu istotnych publikacji związanych z historią wojskowości. Oto niektóre z jego książek:

• Dzieje 85-go Pułku Strzelców Wileńskich. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1928,
• Zarys historji wojennej 85-go pułku Strzelców Wileńskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920,
• Bój na przedmościu Warszawy w sierpniu 1920 r.,
• Służba zdrowia 1-szej Armji w obronie przedmościa Warszawy w sierpniu 1920 roku. Warszawa: Lekarz Wojskowy, 1932. Brak numerów stron w książce,
• Walka o Wilno,
• Fortyfikacja przedmościa Warszawy,
• Zajęcie Wilna przez gen. Żeligowskiego,
• Bój pod Jastkowem w dniach 31 lipca 3 sierpnia 1915 roku,
• Okupacja Litwy i Białorusi w 1918–1919 r. przez Rosję Sowiecką,
• Wilno a Legiony Polskie,
• Zadania i metody pracy Archiwum Wojskowego,
• Zarys wysiłku około gromadzenia pamiętników, wspomnień, relacji itp. do historii przedwojennych polskich związków wojskowych, formacji i wojska polskiego,
• Gromadzenie źródeł do historii Legionów Polskich,
• Bitwa Warszawska.

---

Oceń: Bolesław Waligóra

---