Władysław Szujski

Wojsko i służby mundurowe

Władysław Szujski, urodzony 25 września 1865 roku w Krakowie, był postacią niezwykłą, której życie obfitowało w różnorodne doświadczenia. Jako prawnik i przedsiębiorca, Szujski odznaczał się nie tylko przedsiębiorczością, ale także zaangażowaniem w sprawy wojskowe, co podkreśla jego służba w Legii Cudzoziemskiej, gdzie osiągnął stopień starszego szeregowca.

Nie można również pominąć jego roli jako pierwszego chorążego Bajończyków, co czyni go znaczącą postacią w historii tego oddziału. W życiu Szuijskiego ważne były wartości patriotyczne oraz dążenie do wyzwań, które stawiał przed sobą w różnych dziedzinach.

Niestety, jego życie zakończyło się tragicznie 29 listopada 1914 roku, kiedy to zginął w okopach pod Sillery, a jego historia pozostaje świadectwem poświęcenia i odwagi.

Rodzina

Władysław Szujski był synem Józefa Szujskiego, znanego historyka oraz profesora, który pełnił także funkcję rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego matką była Joanna, z domu Jełowiecka.

W 1890 roku zawarł związek małżeński z Józefą Heleną Zielińską, która przyszła na świat w 1860 roku. Para doczekała się córek, z których jedna, Janina, żyła zaledwie kilka lat (1891–1896), a druga pozostała nieznana z imienia. Niestety, obie dziewczynki zmarły w młodym wieku, co wprowadziło wielki smutek w życie rodziny.

Życiorys

Kariera zawodowa

Władysław Szujski jest postacią, której życie zawodowe zasługuje na szczegółowe omówienie. W 1885 roku zakończył edukację w Gimnazjum Św. Anny w Krakowie, gdzie uzyskał maturę. Już w trudnych latach swojej młodości angażował się w działalność ruchu „Sokoła”. Następnie podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w 1887 roku zdał państwowy egzamin prawniczy. Po kilku latach nauki w Lwowie oraz Wiedniu, w 1890 roku uzyskał doktorat z zakresu prawa.

Na początku swojej kariery zawodowej Szujski pracował w Prokuratorii Skarbu, mając na tym stanowisku możliwość zasiadania w komisjach jako zastępca przewodniczącego. W 1893 roku rozpoczął wspólne przedsięwzięcie z S. Neigerem, w ramach którego otworzył fabrykę zapałek w Krakowie. Po kilku latach, po odejściu Neigera i współpracy z S. Moraczewskim, spółka została zmodernizowana i wznowiła działalność w 1905 roku.

Warto zaznaczyć, że w 1891 roku Szujski przekazał miastu Nowy Sącz cenny zbiór książek należący do zmarłego ojca, co przyczyniło się do utworzenia tamtejszej biblioteki publicznej. Jego postawa związana z austriackim systemem podatkowym, który uważał za niesprawiedliwy wobec Galicji, zaowocowała krytycznym artykułem oraz odejściem z pracy w 1898 roku.

W 1900 roku osiedlił się w Mszanie Dolnej, gdzie aktywnie rozwijał lokalne życie społeczne, zakładając Towarzystwo Zaliczkowe. Na początku XX wieku, w 1905 roku, przeniósł się do Drohobycza, gdzie zajął się przemysłem naftowym. Początkowo działał w Chomranicach, a następnie w rejonie Borysławia. Jego ambitne przedsiewzięcia w tej dziedzinie doprowadziły do założenia spółki o lokalnym kapitale, która wkrótce zaczęła wiercenia w Tustanowicach, osiągając znaczące sukcesy.

W kolejnych latach, w 1907 roku, kontynuował rozwój działalności, inwestując w nowe złoża nafty i stając się członkiem różnych organizacji związanych z przemysłem naftowym. Wydał także kilka książek poświęconych swojej specjalizacji. Mimo zmiennego losu, Szujski zyskał uznanie jako pionier w branży naftowej, którego cechowała niesłychana pasja i kreatywność, nawet pomimo trudnych okoliczności.

W 1913 roku, zrażony sytuacją w przemyśle naftowym, zdecydował się opuścić swoją spółkę i zająć się działalnością dziennikarską w Berlinie. W 1914 roku udał się do Paryża, gdzie reprezentował galicyjski przemysł naftowy, poszukując francuskiego kapitału do dalszych inwestycji.

Wśród Bajończyków

Po wybuchu I wojny światowej, 3 sierpnia 1914 roku, Szujski odpowiedział na apel Komitetu Wolontariuszy Polskich i przyjął rolę ochotnika w planowanym Legionie Polskim. W obliczu nadchodzącej walki postanowił nieco zaniżyć swój wiek na komisji lekarskiej, zdradzając niezwykłe poczucie ambicji i patriotyzmu. Na pytanie o jego zawód odpowiedział: „Jestem, jestem… tragarzem”, co wywołało uznanie u lekarza.

W obozie szkoleniowym w Bajonnie, ochotnicy wybrali go na chorążego, co wiązało się z odpowiedzialnością za nowy sztandar z Orłem Białym. Szujski z dumą nosił sztandar w swoim plecaku, mimo żartów ze strony kolegów. Podczas wojny rozwinął więzi z innymi Polakami, dążąc do przekonania ich do zmiany przynależności wojskowej. Zachowanie odwagi i determinacji oraz chęć pomocy innym charakteryzowała jego osobowość.

W trakcie działań wojennych, 29 listopada 1914 roku, Szujski zginął tragicznie w trakcie odwrotu. Jego dowódca, ppor. Lucjan Malcz, opisał to smutne wydarzenie w liście do redakcji paryskiej „Polonii”, gdzie wspomniał o honorze Szujski, który trzymał sztandar w ręku, gdy zginął:

W dniu 29 listopada o godz. ±1.30 po południu padł ugodzony kulą, trzymając nasz sztandar ukochany w ręku, nasz pierwszy porte-drapeau polski śp. Władysław Szujski. Wychylił się z transzy, by tem lepiej chwycić sztandar i przenieść go w inne miejsce. Kula ugodziła go w nos i przebiwszy całą głowę, wyszła w okolicach ciemienia, rozbijając i otwierając cały tył głowy. Przetransportowany o parę kilometrów dalej, pochowany został dnia 30 listopada w asystacji księdza, grona oficerów, pułkownika 50 p. piechoty, jenerała brygady 4 armii i delegata jenerała dywizji 24 Corps d’Armée.

Nie sposób nie wspomnieć, że po zakończeniu wojny grób Władysława Szujskiego przeniesiono na polski cmentarz wojenny w Aubérive, jako symbol jego poświęcenia i odwagi.

Upamiętnienie

Jan Styka w artystyczny sposób uwiecznił Władysława Szujskiego na obrazie zatytułowanym „Śmierć Władysława Szujskiego w bitwie pod Sillery”. Należy jednak podkreślić, że ta dramatyczna wizja nie odzwierciedla rzeczywistych wydarzeń historycznych, gdyż w rejonie Sillery nigdy nie miała miejsce bitwa ani nie doszło do ataku ze strony bajończyków.

Odznaczenia

Władysław Szujski, jako wyjątkowa postać w historii, otrzymał pośmiertne wyróżnienia, które oddają jego bohaterskie działania.

Lista przyznanych odznaczeń obejmuje:

  • Krzyż Wojenny (Croix de guerre avec palme),
  • Krzyż srebrny Virtuti Militari (5 kl.) nr 5709,
  • Krzyż Niepodległości nr 512.

Przypisy

  1. Gabriel Garçon, Bajończycy –Les Bayonnais. Les Volontaires Polonais dans la Légion étrangère 1914-1915, Les Éditions Nord Avril, 2017 r. s.44
  2. Zdzisław Pakowski, Lucjan Malcz. Życiorys Bajończyka w Bajończycy i inni... Szkice z dziejów polskiej irredenty, Piotrków Trybunalski-Ujazd 2020 r. ISBN 978-83-942655-3-3 s.35
  3. Piotr Boroń, Dzieje sztandaru bajończyków 1914-1915, „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, 2004 r. 5, nr 3 s.103-116
  4. Aubérive. rowery.olsztyn.pl. [dostęp 17.03.2021 r.]
  5. Historia SITPNiG. sitpnig.pl. [dostęp 17.03.2021 r.]
  6. „Dziennik Personalny MSWojsk.”, nr 41 z 27.10.1922 r.
  7. Felicjan Łodziński, Jak dawniej kopano i wiercono za ropą, „Przemysł Naftowy”, 1928 r. 4, z.2, s.34
  8. „Nafta” 1909 r.17 z.22
  9. „Nafta” 1909, r.17 z.10
  10. „Nafta” 1909 r.17 z.17
  11. „Nafta” 1907 r.15 z.8
  12. „Nafta” 1907 r.15 z.4
  13. Stefan Bartoszewicz, Wspomnienia z przemysłu naftowego 1904–1905, „Przemysł Naftowy”, vol. 9, nr 6, s.146-152
  14. Wiesław Wcześny, Historia Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Józefa Szujskiego w Nowym Sączu 1891–1975, „Almanach sądecki”, nr 5, 1993 r. s.47-57
  15. „Czas” 1895 r.48. Nr 41 s.3
  16. Statystyka Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych w Galicyi za rok 1894, Lwów 1895 r.
  17. Rocznik Akademii Umiejętności rok 1914/1918, Kraków 1916 r. s. 63
  18. a b c d e f Stanisław Tadeusz Sroka, Szujski Władysław, PSB t. 49 s.189, ISBN 978-83-63352-25-7
  19. a b c Wacław Gąsiorowski, 1910-1914 Historia armii polskiej we Francji, Warszawa 1931 r. Dom Książki Polskiej s. 172

Oceń: Władysław Szujski

★★★★★
Średnia ocena:4.91 Liczba ocen:11