Andrzej Popiel

---

Życiorys

Andrzej Popiel przyszedł na świat w Krakowie jako drugie potomstwo Kazimierza Popiela (1898–1957), inżyniera górnictwa oraz Anny Latinik (1902–1969), która po latach pełniła funkcję urzędniczki w sądzie metropolitalnym w Krakowie. Anna została odznaczona krzyżem Pro Ecclesia et Pontifice. Andrzej był wnukiem Franciszka Latinika oraz Heleny Stiasny-Strzelbickiej. Jego starsza siostra to Irena „Ika” Popiel, a jego bracia cioteczni to Janusz oraz Jerzy Riegerowie, a także Jerzy i Jan Vetulani.

W latach trzydziestych rodzina Popielów osiedliła się w Borysławiu, a później we Lwowie, gdzie Andrzej spędził wczesne lata swojej młodości. Jego ojciec został powołany do wojska i wziął udział w wojnie obronnej we wrześniu 1939 roku. Po przejściu szlaku bojowego, został internowany na Węgrzech, a po zajęciu Lwowa przez Niemców aresztowany przez Gestapo i umieszczony w obozie koncentracyjnym Dachau. Aby uniknąć wywózki na wschód, Anna Popielowa zdecydowała się w 1940 roku na stałe przybyć do Krakowa, gdzie mieszkała u swoich rodziców z dziećmi.

W czasie okupacji niemieckiej Andrzej zakończył edukację w pierwszej i drugiej klasie szkoły podstawowej oraz uczestniczył w prywatnych lekcjach w swoim domu przy placu Biskupim. Po zakończeniu okupacji, od trzeciej klasy uczęszczał do Szkoły Ćwiczeń przy Państwowym Pedagogium w Krakowie. Ukończył Liceum Salezjanów w Ostrzeszowie. Po zdaniu matury podjął studia w zakresie metalurgii na Akademii Górniczo-Hutniczej oraz prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednakże żadnej z tych nauk nie ukończył.

W latach 1953–1958 aktywnie uprawiał tenis, reprezentując KS Cracovia, pod okiem trenerów Krzysztofa Herbsta i Józefa Hebdy, który motywował go do dalszej kariery sportowej. Mimo tego, Andrzej zrezygnował z gry w tenisa, z powodu niewielkich możliwości zarobkowych i braku perspektyw rozwoju. W drugiej połowie lat pięćdziesiątych pełnił służbę wojskową w dowództwie lotnictwa Ludowego Wojska Polskiego, uzyskując stopień kaprala. W latach 1958–1960 brał udział w testach spadochronowych, wykonując sto dwadzieścia trzy skoki na lotnisku w Boernerowie, jako jeden z dwunastu testerów w zespole.

Andrzej zajął się również działalnością teatralną w Studenckiej Estradzie Rozrywkowej w Krakowie, gdzie zadebiutował w 1955 roku, występując z Markiem Walczewskim w programie „Raz na lewo, raz na prawo”, a w realizacji technicznej brał udział Jerzy Bińczycki. Gościnnie występował również w Piwnicy pod Baranami. Jego kariera teatralna rozpoczęła się 13 kwietnia 1961 roku w Estradzie Kraków, gdzie debiutował w sztuce „Wesoły telewizor” i kontynuował występy w krakowskiej Estradzie do 1964 roku.

Później Popiel pojawiał się w programach estradowych, będąc częścią profesjonalnych zespołów wojskowych. W latach 1964–1966 nawiązał współpracę z Zespołem Estradowym Wojskowego Okręgu Warszawskiego Desant, mając siedzibę w Krakowie. W 1966 roku wystąpił w Estradzie Bydgoskiej z Fryderyką Elkaną w programie „Ewa, córka Ewy”, z muzyką Katarzyny Gärtner.

W 1968 roku związał się z zespołem Floty Marynarki Wojennej w Gdyni, gdzie pracował z Joanną Rawik. W latach 1968–1972 występował z warszawskim zespołem inżynieryjno-budowlanym Wesoła Drużyna. W 1970 roku, jako jej członek, zdobył nagrodę indywidualną na Festiwalu Zespołów Artystycznych Wojska Polskiego w Połczynie-Zdroju za rozrywkowe wykonanie piosenki „Transport” autorstwa Mateusza Święcickiego.

W 1972 roku rozpoczął występy w Teatrze Muzycznym w Łodzi, gdzie zyskiwał istotne role w sztukach „My chcemy tańczyć” (1973) w reżyserii Włodzimierza Kwaskowskiego oraz „Wielka Aleja” (1973). W 1974 roku związał się z Teatrem Muzycznym w Gdyni, gdzie Danuta Baduszkowa przyjęła go do zespołu. Został obsadzony w centralnej roli w „Przygodach Sindbada Żeglarza”, w zastępstwie za Zenona Bestera, który z powodu krwotoku nie mógł dokończyć prób. W roku 1997 trwał jego związek z zespołem Teatru Muzycznego w Gdyni.

W trakcie swojej kariery, w latach 70. i 80., zazwyczaj odgrywał role pierwszoplanowe, a od lat 90. skupił się na rolach drugoplanowych, w tym jako rabin w „Skrzypku na dachu”, który w reżyserii Jerzego Gruzy wystawiano od 1984 roku, a także w Teatrze Wielkim w Warszawie w 1993 roku. W inscenizacji „Pana Tadeusza” na deskach Teatru Miejskiego w Gdyni odegrał rolę Podkomorzego w 1991 roku.

W latach 1981-1982 na zaproszenie Zbigniewa Marka Hassa prowadził wykłady dla słuchaczy Studium Wokalno-Aktorskiego przy Teatrze Muzycznym w Gdyni, które dotyczyły teatr i jego znaczenie. Wspierał także młodych artystów, współpracując z Izabelą Trojanowską oraz Bożeną Zawiślak. Mimo licznych propozycji, nie podjął się długoterminowej działalności pedagogicznej, odmawiając m.in. prowadzenia zajęć interpretacyjnych zaproponowanych przez Danutę Baduszkową oraz kierowania Studium, co proponował mu Jerzy Gruza w latach 90.

Andrzej Popiel to artysta, który był częścią zespołu Teatru Muzycznego w Gdyni aż do 1997 roku. Powrócił na scenę w 2014 roku z rolą w „Skrzypku na dachu” i wziął udział w prezentacji sztuki na 54. Kaliskich Spotkaniach Teatralnych. W 2011 roku znalazł się w jury Konkursu Małych Form Teatralnych w Gdyni. Pojawił się także w epizodach telewizyjnych oraz filmowych w różnych produkcjach, zwiększając tym samym swoją widoczność w mediach.

Od lat 60. był aktywnym członkiem Związku Artystów Scen Polskich i zaangażowanym działaczem NSZZ „Solidarność”, wspierając rodziny osób internowanych podczas stanu wojennego. Przez wiele lat pełnił funkcję lektora, prowadząc apele poległych w rocznicy Grudnia 1970. Współtworzył Gdyńską Drogę Krzyżową, która odbywa się corocznie 17 grudnia.

W 1984 roku ukończył kurs sędziowski Międzynarodowej Federacji Tenisowej w Belgradzie, zdobywając tytuł sędziego. Pełnił rolę sędziego głównego podczas Pucharu Galea w Stalowej Woli w 1986 roku oraz sędziował w międzynarodowych mistrzostwach Polski i turniejach WTA w Sopocie. W maju 1999 roku był sędzią podczas tenisowego turnieju dla niepełnosprawnych V Petrochemia Polish Open.

W 2005 roku ukazała się monografia Polskiej Akademii Umiejętności, w której opublikował rozdział na temat swojego wuja, Adama Vetulani (1901–1976) pt. „Adam Vetulani – mój Wuj i Profesor”. W styczniu 2016 roku prezydent RP Andrzej Duda przesłał do Andrzeja list gratulacyjny z okazji jego osiemdziesiątych urodzin.

Andrzej Popiel zmarł 17 lutego 2020 roku w Gdyni, mając osiemdziesiąt cztery lata. 27 lutego 2020 roku odprawiona została msza żałobna w kościele św. Rodziny mieszczącym się przy ul. Kołłątaja w Gdyni, w obecności sztandaru Solidarności. Jego pogrzeb odbył się 6 marca 2020 na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, gdzie prochy zasypano w grobie rodzinnym. Uroczystość miała charakter katolicki, a list pożegnalny w imieniu Gdańskiego Oddziału Związku Artystów Scen Polskich odczytała Bożena Zawiślak-Dolny. Andrzej Popiel był kawalerem i nie doczekał się potomstwa.

Spektakle

Andrzej Popiel to uznany artysta teatralny, który zyskał popularność dzięki swojemu wyjątkowemu talentowi oraz zaangażowaniu w różnorodne spektakle. Jego kariera w świecie teatru trwała przez wiele lat, a oto niektóre z ważniejszych występów, które zapadły w pamięć miłośnikom sztuki teatralnej.

• 1961: Wesoły telewizor (Estrada Kraków),
• 1972: Opiekun mojej żony (Teatr Muzyczny w Łodzi, reż. Włodzimierz Kwaskowski) w roli Pincona,
• 1973: My chcemy tańczyć (Teatr Muzyczny w Łodzi, reż. Włodzimierz Kwaskowski) jako Wołobia,
• 1973: Wielka Aleja (Teatr Muzyczny w Łodzi, reż. Henryk Mozer) w roli Filipa,
• 1973: Dziewczyna Szeryfa (Teatr Muzyczny w Łodzi) jako pianista Max Meyer,
• 1973: Kariera Nikodema Dyzmy (Teatr Muzyczny w Łodzi, reż. Jan Perz) w roli Litwinka,
• 1973: Baśń o grających jabłkach (Teatr Muzyczny w Łodzi, reż. Włodzimierz Kwaskowski) jako Zły czarodziej,
• 1974: Przygody Sindbada Żeglarza (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Maria Straszewska) jako Sindbad,
• 1975: Madame Sans-Gene (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Ryszard Ronczewski) w roli Canouville,
• 1975: Ech, Jabłoczko (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Ryszard Ronczewski) jako Brabiaga, marynarz i oficer czerkieski,
• 1976: Skowronek (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Danuta Baduszkowa) jako Lajos,
• 1976: Baśń o grających jabłkach (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Ryszard Ronczewski) jako Zły czarodziej,
• 1976: Promises, promises (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Danuta Baduszkowa, Zbigniew Bogdański) w roli Kirkeby,
• 1977: Dzielny wojak Szwejk (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Zbigniew Bogdański) jako generał Schwartzburg,
• 1978: Dwie księżniczki (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Ryszard Ronczewski) w roli księcia Bolko,
• 1978: Nasz człowiek w Hawanie (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Danya Krupska, Zbigniew Bogdański) jako doktor Hasselbacher,
• 1978: Stan wyjątkowy (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Stanisław Syrewicz) w roli tajniaka,
• 1979: Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Andrzej Ziębiński, Zofia Kuleszanka) jako Wawrzeniec,
• 1979: Chłopiec z gwiazd (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Ryszard Ronczewski) jako ojciec,
• 1980: Słowik (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Wojsław Brydak) jako rybak,
• 1980: Kolęda-Nocka (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Krzysztof Bukowski) jako jeden z jedenastu,
• 1981: Wielki świat (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Stefan Wenta) jako Przewodniczący Wielkiej Organizacji,
• 1982: Uciechy staropolskie lepsze i pożyteczniejsze aniżeli z Bacchusem i Wenerą (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Kazimierz Łastawiecki) jako Lewiatan, Pan, Piekarz, Szlachcic,
• 1982: Rozkwit i upadek miasta Mahagonny (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Kari Vilenius) jako Mojżesz,
• 1983: Janosik, czyli na szkle malowane (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jan Uryga) jako żandarm,
• 1983: Madame Sans-Gene (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza) w roli Canouville,
• 1983: Fachowcy czyli po prostu robota (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza) jako Tektura,
• 1983: Perichola (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza),
• 1984: Drugie Wejście Smoka czyli Franek Kimono Story (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza) jako Mohamed i muszkieter,
• 1984: Skrzypek na dachu (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza) jako rabin,
• 1985: Kabaret literacki Afanasjewa (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Afanasjew) w roli Łonkowa,
• 1985: Czarna dziura, czyli Gwiezdne Love Story (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza) jako robot Humbug,
• 1985: Opera za trzy grosze (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Waldemar Matuszewski) w roli Peachuma,
• 1986: Oedipus (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Pierre Cunliffe) jako niewolnik,
• 1988: Me and My Girl (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza) jako Tomasz; Perłowy Król,
• 1989: Piaf (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Andrzej Pieczyński) jako Louis Leplee – Papa,
• 1989: Les Misérables (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza) w roli biskupa,
• 1990: Ja kocham Rózię (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza) jako arcybiskup,
• 1991: Pan Tadeusz (Teatr Miejski w Gdyni, reż. Adam Hanuszkiewicz) w roli podkomorzego,
• 1992: West Side Story (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Tomasz Dutkiewicz) jako wujek,
• 1993: Skrzypek na dachu (Teatr Wielki – Opera Narodowa w Warszawie, reż. Jerzy Gruza) jako rabin,
• 1996: Me and… mój teatr (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza),
• 1997: Evita (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Maciej Korwin),
• 2014: Skrzypek na dachu (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza) jako rabin.

Opracowano na podstawie materiału źródłowego.

Filmografia

– 1975: Powrót do przeszłości – wystąpienie gościnne na przyjęciu,

– 1980: Spotkanie na Atlantyku – rola pasażera,

– 1984: Smażalnia story – postać kelnera,

– 1985: Lubię nietoperze – gra roli Maksa, wampira leczącego się u Junga,

– 1986: Na kłopoty… – odcinek Złote Runo, odgrywa postać Bednarskiego,

– 2002: Lokatorzy – odcinek Dezerter, postać starszego sierżanta sztabowego Gindy z Wojskowej Komendy Uzupełnień,

– 2003: Lokatorzy – odcinek Zakazany owoc, gdzie wciela się w ojca Ani,

– 2004: Sąsiedzi – odcinek Zalety pogodnego charakteru, rola Mariusza Kieleckiego,

– 2006: Outlanders – postać Tomasza,

– 2007: Sąsiedzi – odcinek Dobra żona, rola widza na meczu hokejowym.

Wszystko opracowane na podstawie materiałów źródłowych.

Nagrody i odznaczenia

Andrzej Popiel posiada wiele osiągnięć, które ukazują jego wkład w kulturę oraz sztukę. Jego bogata lista nagród i odznaczeń obejmuje m.in.:

• nagrodę indywidualną Festiwalu Zespołów Artystycznych Wojska Polskiego w Połczynie-Zdroju za wykonanie piosenki Transport Mateusza Święcickiego, przyznaną w 1970 roku,
• brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” otrzymany w 1971 roku,
• odznakę „Zasłużony Działacz Kultury”, przyznaną w 1983 roku,
• srebrny Krzyż Zasługi, który otrzymał w 1989 roku,
• nagrodę Prezydenta Gdyni z 1994 roku,
• list gratulacyjny od Prezydenta RP Andrzeja Dudy z okazji osiemdziesiątych urodzin, który miał miejsce w 2016 roku,
• wyróżnienie Związku Artystów Scen Polskich, zdobyte w 2018 roku.

Te osiągnięcia oraz uznania, które zdobył w trakcie swojej kariery, podkreślają jego znaczenie w polskiej kulturze i sztuce.

---

Oceń: Andrzej Popiel

---