Janusz Marcinkiewicz

---

Życiorys

Janusz Marcinkiewicz przyszedł na świat w Krakowie, gdzie dorastał jako syn Janiny Kowickiej (1916–1976) i Tadeusza Marcinkiewicza (1903–1981). Jego tata, Tadeusz, był członkiem znanej grupy taterników znanych jako „Pokutnicy”, która zasłynęła z wielu pionierskich wejść w Tatrach w latach trzydziestych XX wieku. Żonaty jest z Ewą, z domu Kręcioch, która wykształcenie oraz doświadczenie zawodowe zdobyła jako doktor nauk medycznych, a także emerytowana pracowniczka Katedry Farmakologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, gdzie współpracowała z Ryszardem Gryglewskim.

Janusz jest absolwentem II Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie. W 1975 roku ukończył studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Krakowie, uzyskując dyplom lekarza medycyny z wyróżnieniem. Pięć lat później, w 1980 roku, obronił pracę doktorską, zatytułowaną „Supresja fazy wykonawczej nadwrażliwości kontaktowej na chlorek pikrylu przez makrofagi. Mechanizm uwalniania i charakterystyka supresyjnego czynnika makrofagowego”, pod kierunkiem Włodzimierza Ptaka. Natomiast w 1990 roku Janusz uzyskał stopień doktora habilitowanego, a siedem lat później zdobył tytuł naukowy profesora. W 2004 roku przeszedł na stanowisko profesora zwyczajnego na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Od 1975 roku pełnił funkcje w Zakładzie Immunologii Instytutu Mikrobiologii na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Krakowie, który obecnie nosi nazwę Katedry Immunologii Collegium Medicum UJ. Współzależności z Włodzimierzem Ptakiem utrzymywał do 1997 roku, kiedy to objął kierownictwo Katedry Immunologii UJ CM. Janusz piastował także stanowisko pełnomocnika Rektora UJ ds. Weterynarii w latach 2011–2016, a od 2016 roku do chwili obecnej jest prodziekanem Wydziału Lekarskiego UJ CM odpowiedzialnym za stopnie i tytuły naukowe. Pełnił również rolę prezesa Polskiego Towarzystwa Immunologii Doświadczalnej i Klinicznej od 2008 do 2014 roku.

W latach 1980–1981 Janusz odbył staż naukowy w Deutsches Krebsforschungszentrum w Heidelbergu. W latach 1988–1999 prowadził intensywne badania w Departamencie Immunologii na University College London, będąc stypendystą fundacji The Wellcome Trust. Jego współpraca z profesorem Beniaminem Chainem, synem laureata Nagrody Nobla Ernsta Chaina, oraz N.A. Mitchisonem, znakomitymi brytyjskimi immunologami, okazała się owocna. Od 1999 roku związany był z Department of Microbiology Innsbruck University, gdzie prowadził badania dotyczące przeciwzapalnych oraz przeciwbakteryjnych właściwości pochodnych tauryny.

Swoją karierę naukową Janusz wzbogacił o autorstwo i współautorstwo około 200 artykułów naukowych i popularno-naukowych, z czego 152 z nich znalazło się na prestiżowej liście Web of Science. Jego badania nad funkcjami komórek fagocytarnych w kontekście odporności były cytowane ponad 2700 razy. Publikował w czołowych czasopismach naukowych o zasięgu międzynarodowym, takich jak Journal of Immunology, European Journal of Immunology oraz Immunology Today.

Janusz jako jeden z pierwszych naukowców na świecie sformułował hipotezę odnośnie do roli neutrofilów w indukcji antygenowo-swoistej odporności humoralnej. W 1991 roku odkrył, że antygeny białkowe, które zostały zmienione oksydacyjnie przez neutrofile, silniej stymulują układ immunologiczny do produkcji przeciwciał. W podanym okresie (1990–1995) prowadził również pionierskie badania nad tlenkiem azotu w kontekście układu immunologicznego. Dodatkowo, jako współodkrywca, ogłosił właściwości przeciwzapalne pochodnych tauryny, a także zajmował się badaniem roli tauryny w regulacji reakcji zapalnych. W ostatnich latach badał i opisał wpływ biofilmu bakteryjnego na aktywację autoagresywnych komórek w odczynie zapalnym, nadając temu zjawisku nowy termin – biofilm-associated neutrophils.

Nagrody

Janusz Marcinkiewicz otrzymał szereg uznawanych nagród za swoje osiągnięcia oraz długoletnią pracę w dziedzinie nauki.

• złoty medal „Za długoletnią służbę”,
• zespołowa nagroda Ministra I stopnia „Za wybitne osiągnięcia naukowe”.

Wybrane publikacje

Oto wybrane publikacje autorstwa Janusza Marcinkiewicza, które przyczyniły się do postępów w jego dziedzinie badań:

• Enhancement of immunogenic properties of ovalbumin as a result of its chlorination. Marcinkiewicz J, Chain BM, Olszowska E, Olszowski S, Zgliczyński JM. Int J Biochem. 1991;23(12):1393-5,
• Nitric oxide up-regulates the release of inflammatory mediators by mouse macrophages. Marcinkiewicz J, Grabowska A, Chain B. Eur J Immunol. 1995 Apr;25(4):947-51,
• Taurine chloramine, a product of activated neutrophils, inhibits in vitro the generation of nitric oxide and other macrophage inflammatory mediators. Marcinkiewicz J, Grabowska A, Bereta J, Stelmaszynska T. J Leukoc Biol. 1995 Dec;58(6):667-74,
• Neutrophil chloramines: missing links between innate and acquired immunity. Marcinkiewicz J. Immunol Today. 1997 Dec;18(12):577-80,
• Taurine chloramine and taurine bromamine induce heme oxygenase-1 in resting and LPS-stimulated J774.2 macrophages. Olszanecki R, Marcinkiewicz J. Amino Acids. 2004 Aug;27(1):29-35,
• Topical taurine bromamine, a new candidate in the treatment of moderate inflammatory acne vulgaris: a pilot study. Marcinkiewicz J, Wojas-Pelc A, Walczewska M, Lipko-Godlewska S, Jachowicz R, Maciejewska A, Białecka A, Kasprowicz A. Eur J Dermatol. 2008 Jul-Aug;18(4):433-9. doi: 10.1684/ejd.2008.0460,
• Staphylococcus epidermidis and biofilm-associated neutrophils in chronic rhinosinusitis. A pilot study. Marcinkiewicz J, Stręk P, Strus M, Głowacki R, Ciszek-Lenda M, Zagórska-Świeży K, Gawda A, Tomusiak A. Int J Exp Pathol. 2015 Dec;96(6):378-86. doi: 10.1111/iep.12156.

---

Oceń: Janusz Marcinkiewicz

---