Karol Tendera

---

Wykształcenie

Karol Tendera urodził się w artystycznej rodzinie, w której jego ojciec był muzykiem, a matka malarką. Jako młody chłopiec uczęszczał do krakowskiej Mechanicznej Szkoły Zawodowej, która znajduje się przy ulicy Krupniczej w Krakowie.

Po zakończeniu II wojny światowej rozpoczął studia w renomowanej Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, gdzie zdobył niezbędną wiedzę oraz umiejętności. Przez wiele lat swojej zawodowej kariery pełnił funkcję dyrektora w dużym przedsiębiorstwie budowlanym, aż do momentu przejścia na emeryturę.

Podczas okupacji

„Dnia 2 marca 1940 roku, z grupą innych uczniów krakowskiej Szkoły Mechanicznej, Karol Tendera został przymusowo wywieziony do pracy w Hanowerze, gdzie pracował w fabryce Max Mueller-Hann Flugzeug Werke, produkującej samoloty dla III Rzeszy. Po dwóch latach udało mu się uciec z Niemiec i powrócić do okupowanego Krakowa.

Jednak 19 stycznia 1943 roku w Krakowie został zatrzymany przez gestapo, które działało w cywilu. Przesłuchanie miało miejsce w siedzibie Gestapo przy ulicy Pomorskiej (obecnie znanej jako oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa). Tendera został oskarżony o fałszowanie dokumentów, choć śledztwo to nie miało związku z jego wcześniejszą ucieczką z obozu pracy. Zatrzymanie miało na celu wymuszenie zeznań przeciwko księdzu katolickiemu, co Tendera usilnie odrzucał. Jego uporczywa odmowa rozzłościła Niemców, którzy w ramach bicia doprowadzili do trwałej utraty słuchu na jedno ucho.

Karol został osadzony w więzieniu na Montelupich, a później trafił do Auschwitz, gdzie był więźniem od 5 lutego 1943 roku (jego numer obozowy to 100430). W obozie był wykorzystywany do eksperymentów pseudomedycznych, w tym tych przeprowadzanych przez infamous Josefa Mengele. W 1944 roku, podczas ewakuacji obozu przez Niemców, brał udział w tak zwanym „marszu śmierci”, który prowadził do KL Flossenbürg, znajdującego się w czeskich Litomierzycach, gdzie w końcu doczekał się wyzwolenia.”

Działalność społeczna

Karol Tendera jest osobą, która zdecydowanie angażuje się w działalność społeczną, szczególnie w kontekście upamiętnienia ofiar II wojny światowej. Jako wieloletni współpracownik Fundacji Pamięci Ofiar Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, brał udział w licznych spotkaniach edukacyjnych.

W trakcie tych wydarzeń, zarówno w Polsce, jak i za granicą, dzielił się swoimi osobistymi doświadczeniami z okresu wojennego, a także ostrzegał przed zgubnymi skutkami ideologii nazistowskiej. Jego przekaz ma na celu uświadomienie społeczności o przeszłości i jej konsekwencjach.

Karol Tendera nawiązał również współpracę z Centrum Dialogu i Modlitwy w Oświęcimiu, co dodatkowo podkreśla jego zaangażowanie w promowanie pokoju oraz dialogu międzykulturowego. Ponadto, jest autorem książki „Polacy i Żydzi w KL Auschwitz 1940–1945”, która jest ważnym świadectwem historycznym i wkładem w dokumentację tamtego okresu.

Proces z niemiecką telewizją publiczną

Na finiszu swojego życia, Karol Tendera zdecydował się na wytoczenie sprawy przeciwko niemieckiej telewizji publicznej ZDF. Pozew dotyczył użycia sformułowania „polskie obozy zagłady Majdanek i Auschwitz”. W wyniku postępowania sądowego, które trwało trzy lata, Sąd Apelacyjny w Krakowie 22 grudnia 2016 roku wydał prawomocny wyrok, w którym uznał, że określenie to stanowi nie tylko historyczne kłamstwo, ale również naruszenie dóbr osobistych Karola Tendery. W związku z tym nakazał ZDF umieszczenie przeprosin na stronie głównej ich serwisu internetowego.

W trakcie rozprawy, Karol Tendera wygłosił mocne oświadczenie, podkreślając swoje doświadczenia z obozów, które przeszedł:

Byłem w trzech obozach i we wszystkich wieszali, bili, katowali i palili Niemcy, nie Polacy. Nie wolno dać się zakrzyczeć, że to była pomyłka, ja tego nie zaakceptuję i nie zgadzam się na to!

W sierpniu 2018 roku niemiecki Federalny Trybunał Sprawiedliwości w Karlsruhe orzekł, że ZDF nie jest zobowiązana do przestrzegania polskiego wyroku. Telewizja ta początkowo złożyła apelację, jednak w marcu 2019 roku europosłowie Parlamentu Europejskiego, tacy jak Ryszard Legutko, Jadwiga Wiśniewska, Zbigniew Kuźmiuk, Karol Karski i Ryszard Czarnecki, podjęli interpelacje do Rady Europejskiej oraz Komisji Europejskiej w tej sprawie. W sierpniu 2019 roku posłanka Iwona Arent interpelowała Rząd Niemiec o wykonanie wyroku krakowskiego sądu z dnia 22 grudnia 2016 roku. Wkrótce po tym, telewizja ZDF wycofała się z kasacyjnej skargi na wyrok polskiego sądu.

Równocześnie, proces Karola Tendery przebiegał w kontekście sprawy wystosowanej przez kapitana Zbigniewa Radłowskiego, żołnierza Armii Krajowej, który również wytoczył pozew przeciwko ZDF z powodu filmu „Nasze matki, nasi ojcowie”. Film ten przedstawiał żołnierzy AK w negatywnym świetle, jak antysemitów i nacjonalistów.

Ikona protestu przeciwko zniesławieniom

Reakcje społeczne na pozew Karola Tendery zwróciły uwagę na niedoinformowanie i brak konsekwentnej polityki historycznej polskiego rządu w kontekście manipulacji historią Holokaustu, jakie mają miejsce poza Polską. W styczniu 2017 roku administratorzy profilu na Facebooku „Żelazna Logika” zainicjowali akcję mającą na celu przypomnienie o niemieckiej odpowiedzialności za obozy zagłady. Akcja, która przyjęła formę grafik publikowanych w niemieckich mediach, została opatrzona hasztagami #GermanDeathCamps, #GermanNotNazi oraz #GermanNotPolish.

Na początku 2017 roku, z Wrocławia wyruszył mobilny baner podświetlany z hasłem „Death Camps Were Nazi German” („obozy zagłady były nazistowsko-niemieckie”). Akcja, wspierana przez Fundację Tradycji Miast i Wsi, miała na celu zwiększenie świadomości w tym temacie. Baner był także prezentowany w Europie, przed instytucjami unijnymi w Brukseli oraz w Londynie i Cambridge. Niemiecka kancelaria prawnicza w 2018 roku skierowała przedsądowe żądanie do organizatorów, twierdząc, że grafika naruszała prawa autorskie wydawnictwa Eichborn Verlag, które opublikowało w 2012 roku książkę Timura Vermesa „On wrócił”. Chodziło o uproszczoną czarno-białą podobiznę Adolfa Hitlera.

W 2018 roku również Polonia z Chicago zorganizowała akcje promujące banery z hasłem „German Death Camps” w Stanach Zjednoczonych. Te działania, jak niezależny ruch społeczny, odbyły się bez wsparcia Polski. W podobnym duchu, uczniowie oraz nauczyciele II Liceum Ogólnokształcącego im. Polonii i Polaków w Świecie w Augustowie organizowali ogólnopolską akcję pisania listów do prezydenta Federalnego Trybunału Konstytucyjnego Andreasa Voßkuhle’a.

Krytyczne stanowisko wobec ZDF w sprawie prowadzonego przez Karola Tendery procesu wyraziło także Centrum Monitoringu i Wolności Prasy Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.

Nagrody i odznaczenia

W czerwcu 2016 roku, za jego wieloletnie zaangażowanie w obronę dobrego imienia Polski oraz działania mające na celu przeciwdziałanie używaniu określeń fałszujących historię, Karol Tendera został uhonorowany przez sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych – Jana Dziedziczaka, odznaką „Bene Merito”.

W listopadzie 2017 roku, jego zasługi zostały docenione przez Instytut Pamięci Narodowej, który przyznał mu nagrodę „Świadek Historii”. Natomiast w lutym 2019 roku, prezydent RP Andrzej Duda wyróżnił go Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości.

Karol Tendera, zmarł 10 października 2019 roku i został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Twórczość

Karol Tendera, będący znaczącą postacią w badaniach nad historią Holokaustu, pozostawił po sobie ważne dzieła literackie, które rzucają światło na tragedie i doświadczenia więźniów obozów. Jego publikacje obejmują:

• Polacy i Żydzi w KL Auschwitz 1940–1945 : pamiętnik więźnia KL Auschwitz-Birkenau, opublikowane przez Wydawnictwo Jagiellonia w Krakowie w 2008 roku, numer ISBN 978-83-85729-65-5,
• My path to freedom : a memoir of a survivor of Auschwitz, przetłumaczone przez Agnieszkę Bukowiecką, wydane przez Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu w 2019 roku, numer ISBN 978-83-7704-281-6.

---

Oceń: Karol Tendera

---