Maria Dzielska

---

Życiorys

Maria Dzielska urodziła się 18 września 1942 roku w Krakowie. Po ukończeniu szkoły średniej, w 1960 roku, rozpoczęła studia z zakresu historii na Uniwersytecie Jagiellońskim, które zakończyła w 1965 roku. Następnie, w latach 1965-1968, kontynuowała naukę filologii klasycznej, uczęszczając zarówno do Jagiellońskiego, jak i do Uniwersytetu Łódzkiego. Tytuł magistra filologii klasycznej uzyskała 20 lutego 1968 roku, na podstawie pracy pod tytułem „Tyrania Nabisa na tle ruchów rewolucyjnych w Sparcie w III i II wieku”. Praca ta była pisana pod okiem doc. dra hab. Beniamina Nadela i została opublikowana w „Zeszytach Naukowych UJ. Prace Historyczne” w 1970 roku, pod nazwiskiem Maria Józefowicz.

Maria Dzielska swoją karierę akademicką rozpoczęła na Uniwersytecie Łódzkim, gdzie pełniła funkcję asystentki stażystki w Katedrze Filologii Klasycznej, a później asystentki w Katedrze Historii Powszechnej Starożytnej i Średniowiecznej. Po powrocie na Uniwersytet Jagielloński, przeszła wszystkie szczeble kariery akademickiej, uzyskując doktorat w 1972 roku, habilitację w 1984, a w 1992 roku tytuł profesora nadzwyczajnego. Ostatecznie, tytuł profesora nauk humanistycznych przyznano jej 22 października 1996 roku.

Kolejnym istotnym etapem jej kariery była praca w Zakładzie Historii Bizancjum na Uniwersytecie Jagiellońskim. Maria Dzielska zyskała uznanie jako tłumacz, przetłumaczyła na język polski pisma Pseudo-Dionizego Areopagity. Jej autorska książka „Hypatia z Aleksandrii”, wydana w Krakowie w 1993 roku i w USA w 1995 przez Harvard University Press, doczekała się tłumaczenia na osiem języków i zdobyła wiele nagród, w tym tytuł najlepszej akademickiej książki roku 1995 w kategorii „Filozofia” od „Choice Magazine” oraz nagrodę dla najlepszej książki historycznej roku 1995 przyznaną przez American History Book Club.

W swojej działalności popularyzacyjnej, Maria Dzielska występowała w telewizji, prowadząc audycje takie jak „Ogród Sztuk”, „Grzechy po polsku” w TVP oraz „Rozmowy istotne” w TVP Kultura. Działała także w Społecznym Komitecie Odnowy Zabytków Krakowa jako zastępczyni przewodniczącego od 2009 roku, a także była członkinią Komitetu Nauk o Kulturze Antycznej PAN oraz zastępczynią przewodniczącego Komisji Filologii Klasycznej w PAU. Działała jako wiceprzewodnicząca Rady Naukowej Związku Podhalan oraz była członkiem Rady Muzeum Narodowego w Krakowie, a ponadto, uczestniczyła w seminariach naukowych pod patronatem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w Lucieniu. Oprócz tego, od 2017 roku pełniła funkcję przewodniczącej Rady Programowej Narodowego Centrum Kultury.

W 2018 roku, na Walnym Zgromadzeniu Członków Galicyjskiego Towarzystwa Historycznego, przyznano jej Godność Członka Honorowego towarzystwa, w uznaniu jej szczególnych zasług w popularyzowaniu jego celów statutowych. Niestety, z uwagi na jej przedwczesną śmierć, akt nadania nie został jej wręczony. Zmarła 30 lipca 2018 roku w Krakowie, w wyniku odniesionych obrażeń.

Odznaczenia

Maria Dzielska, uznawana za wybitną postać w polskiej historiografii, została pośmiertnie odznaczona przez prezydenta RP Andrzeja DudęOrderem Orła Białego. To wyróżnienie przyznano jej w hołdzie za znaczące osiągnięcia w zakresie popularyzacji dziedzictwa kulturowego oraz wiedzy historycznej, a także za jej znakomitą pracę naukowo-badawczą i działalność publiczną.

Podczas uroczystości pogrzebowych, które odbyły się w kościele Sióstr Norbertanek w Krakowie w dniu 6 sierpnia 2018 roku, prezydent Andrzej Duda wygłosił wzruszające przemówienie, w którym stwierdził:

„Przyniosła Rzeczypospolitej Polskiej najwięcej sławy ze wszystkich historyków”

W następnym roku, w 2019, zasłużyła również na Krzyż Wolności i Solidarności, co było kolejnym wyrazem uznania dla jej zasług w działalności na rzecz niepodległości oraz suwerenności Polski, jak również respektowania praw człowieka w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Życie prywatne

Maria Dzielska była córką Pawła i Marii. Jej życie osobiste łączyło ją z wieloma znanymi postaciami. Była spokrewniona z Cezarym Emilem Hallerem oraz generałem Józefem Hallerem. Jej drugim mężem był filozof Mirosław Dzielski, z którym miała jednego syna – Witolda. Wśród jej bliskich był także teść, Wiesław Dzielski.

W latach osiemdziesiątych XX wieku zaangażowała się w ruch opozycyjny, współpracując z mężem, który był uznawany za twórcę polskiego liberalizmu chrześcijańskiego. Dużo swojej twórczości literackiej napisała w malowniczej miejscowości Łopuszna.

Po jej śmierci, która miała miejsce 6 sierpnia 2018 roku, została pochowana na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie.

Twórczość

Maria Dzielska jest autorką wielu znaczących prac naukowych, które produktów jej badań oraz zainteresowań. Wśród jej osiągnięć można wymienić:

• Apoloniusz z Tiany. Legenda i rzeczywistość, Kraków 1983; rozbudowane wydanie w języku angielskim: Apollonius of Tyana in Legend and History (Roma 1986), oraz wydanie greckie (Ateny 2000),
• Hypatia z Aleksandrii (wydanie I Kraków 1993, wydanie II Kraków 2006, wydanie III Kraków 2010), wersja angielska (Cambridge Mass. / London 1995), wydanie greckie (Ateny 1997), wersja turecka (Stambuł 1999), wydanie koreańskie (Seul 2002), hiszpańskie (Madryt 2004, wydanie II Madryt 2009), tajskie (Bangkok 2005) oraz francuskie (Paryż 2009); wydanie portugalskie (Relógio D’Água 2009),
• Pseudo-Dionizy Areopagita, Pisma teologiczne. Hierarchia niebiańska, Hierarchia kościelna, Imiona boskie, Teologia mistyczna, Listy, z przekładem z języka greckiego całego zbioru pism tego wczesnobizantyńskiego teologa (tom 1: Kraków 1997, tom 2: Kraków 1999; wydanie II Kraków 2005) – nagrodzone „Literaturą na Świecie” w 2000 roku.
• (Wstęp oraz redakcja naukowa), Proklos, Elementy teologii, z przekładem z języka greckiego R. Sawa (Warszawa 2002).

---

Oceń: Maria Dzielska

---