Maria Wojtyła-Świerzowska

---

Praca badawcza i dydaktyczna

Od czasów studiów na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, Maria Wojtyła-Świerzowska poświęca się badaniom nad językoznawstwem w szerokim zakresie zagadnień. W szczególności koncentruje się na językoznawstwie materiałowym diachronicznym, obejmującym badania nad językami słowiańskimi i indoeuropejskimi. Jej długoletnia praca w Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk dotyczyła opracowywania Słownika prasłowiańskiego. Jest to słownik leksykalnych rekonstrukcji z epoki wspólnoty prasłowiańskiej, który został wydany pod redakcją Franciszka Sławskiego w tomach I–VIII oraz w późniejszych edycjach w latach 1974-2001 przez Ossolineum.

Badania naukowe Marii Wojtyły-Świerzowskiej skupiają się przede wszystkim na językoznawstwie porównawczym, w szczególności w zakresie języków słowiańskich i indoeuropejskich. W swojej karierze publikuje zarówno większe, jak i mniejsze prace o charakterze monograficznym, obejmujące mi.in. monografie dotyczące słowotwórstwa prasłowiańskiego oraz analizy wybranych kręgów semantycznych, takich jak czas, przestrzeń czy prawo. Wszystkie te badania są prowadzone z perspektywy kognitywistycznej, koncentrując się na językowym obrazie świata, który objawia się podczas etymologicznych badań, zawsze na tle porównawczym z językami indoeuropejskimi.

Wiedza, którą Maria Wojtyła-Świerzowska zdobyła w toku swojej pracy badawczej, umożliwiła jej również prowadzenie zajęć dydaktycznych. Od 1994 roku wykłada na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach, a w późniejszym okresie również w Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. Niekotórzy krótki czas prowadziła zajęcia w Akademii Polonijnej w Częstochowie. Jej zajęcia obejmują wykłady, ćwiczenia i seminaria slawistyczne oraz polonistyczne, wzbogacane o elementy indoeuropeistyczne.

Życiorys naukowy

Maria Wojtyła-Świerzowska to postać, której kariera naukowa pełna jest imponujących osiągnięć i aktywności w dziedzinie językoznawstwa. Jej edukacja rozpoczęła się w Rybniku, gdzie ukończyła maturalne studia ogólnokształcące w 1960 roku.

Następnie w latach 1961–1966 studiowała filologię polską na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie miała okazję uczestniczyć w seminarium magisterskim prowadzonym przez prof. Witolda Taszyckiego. Po ukończeniu studiów, jej kariera naukowa przyspieszyła.

W latach 1966–1971 odbyła staż oraz czteroletnie studia doktoranckie w Katedrze Językoznawstwa Ogólnego i Indoeuropejskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego pod kierunkiem prof. Jana Safarewicza. W 1974 roku uzyskała doktorat z językoznawstwa słowiańskiego na podstawie rozprawy „Prasłowiańskie nomen agentis”.

Od 1971 do 2003 roku pracowała w krakowskiej Pracowni Języka Prasłowiańskiego Instytutu Słowianoznawstwa, który później przekształcono w Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Jej działalność naukowa odbiła się szerokim echem w świecie akademickim.

Z kolei w 1992 roku uzyskała habilitację w Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie na podstawie monografii „Prasłowiańskie abstractum. I. Formacje tematyczne”, co umożliwiło jej zdobycie stopnia doktora habilitowanego nauk humanistycznych w obszarze językoznawstwa. W 2002 roku, na podstawie kolejnej monografii „Prasłowiańskie abstractum. Sufiksalne nomina actionis. Formacje z podstawowym sufiksalnym elementem -n-, -t-.”, otrzymała tytuł profesora.

Wybrane publikacje

Maria Wojtyła-Świerzowska, znana w środowisku naukowym badaczka, z bogactwem swoich publikacji wnosi znaczący wkład w rozwój slawistyki i językoznawstwa. Jej dorobek stanowi źródło wiedzy dla każdego zainteresowanego tematyką języków słowiańskich.

• Praca „Prasłowiańskie nomen agentis” wydana przez Ossolineum w 1974 roku, to jedna z wielu publikacji, które oferują głęboką analizę językową,
• artykuł w „Studia indoeuropejskie. Études indo-européennes” przybliża temat nomen agentis na -ь, co świadczy o dogłębnej analizie strukturalnej języków słowiańskich,
• w „Język Polski” pojawiły się ciekawe artykuły dotyczące etymologii słów jak „parskonosy” i „okolica”, które pokazują ewolucję polskiego słownictwa,
• ważna publikacja z 1989 roku omawia terminologię agrarnej obrzędowości słowiańskiej, badając duchową kulturę dawnych Słowian.

Dalsze prace Wojtyły-Świerzowskiej zawierają analizy słownictwa czasu, związane z językami słowiańskimi. Przykładowo, w artykule dotyczącym nazw słowiańskich czasu, pojawiają się rozważania nad terminami jak „godъ” i „doba”. Badaczka zagłębia się także w tematykę etymologii trudnych słowiańskich terminów, co znajduje odzwierciedlenie w pracy „Polszczyzna i inne języki”.

Interesujący jest także wkład w rozwój badań etymologicznych, co widoczne jest w licznych publikacjach słowniczych, jak i we wkładzie recenzyjnym. Nie można pominąć jej współpracy przy książkach przetłumaczonych na język polski, jak np. w przypadku dzieła Z. Gołąba „O pochodzeniu Słowian w świetle faktów językowych”, które wzbogaca polski dorobek tłumaczeniowy.

Członkostwa

Maria Wojtyła-Świerzowska jest osobą, która przez lata angażowała się w różne organizacje związane z językoznawstwem. Jej wkład w działalność tych instytucji jest znaczący.

• od 1973 roku należała do Polskiego Towarzystwa Językoznawczego,
• od 1991 roku działała w Komisji Językoznawstwa Krakowskiego oddziału Polskiej Akademii Nauk,
• w latach 2000-2003 pełniła funkcję wiceprzewodniczącej Polskiego Towarzystwa Językoznawczego.

Nagrody i odznaczenia

– W 1994 roku Maria Wojtyła-Świerzowska otrzymała Nagrodę im. Kazimierza Nitscha w dziedzinie językoznawstwa, przyznaną przez Wydział Nauk Społecznych Polskiej Akademii Nauk,

– W 2004 roku została uhonorowana Złotym Krzyżem Zasługi na wniosek Prezesa Polskiej Akademii Nauk za jej znaczące osiągnięcia w pracy naukowej oraz dydaktycznej.

---

Oceń: Maria Wojtyła-Świerzowska

---