Zdzisław Zajączkowski

---

Życiorys

Zdzisław Aleksander Zajączkowski przyszedł na świat 20 marca 1894 roku w Krakowie, w rodzinie, która nosiła nazwisko Aleksandra i Marii z Markiewiczów. W swoim rodzinnym mieście zakończył naukę w szkole ludowej oraz wydziałowej, a od 1909 roku podjął edukację w Seminarium Nauczycielskim Męskim, gdzie w 1913 roku uzyskał maturę.

Już od 1914 roku był aktywnym członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich. W sierpniu tego samego roku rozpoczął służbę wojskową w 5 pułku piechoty Legionów Polskich. Niestety, w lipcu 1915 roku doświadczył rany podczas starć pod Urzędowem, co nie przeszkodziło mu w awansie na stopień sierżanta. W grudniu tego samego roku objął dowództwo plutonu przyjmując pseudonim „Zdzisław Lesiński”. W ciągu kariery wojskowej ukończył kurs oficerski 5 pułku piechoty w Ostrowi-Komorowie w 1917 roku.

W lipcu 1917 roku, po kryzysie przysięgowym, został włączony do cesarskiej i królewskiej armii, a jego droga wojskowa prowadziła go na front włoski, gdzie dowodził plutonem w 91 oraz 35 pułku piechoty. W maju 1918 roku zdezerterował, przybywając do Warszawy, gdzie angażował się w działania Polskiej Organizacji Wojskowej (PDS) oraz pełnił rolę instruktora Milicji Ludowej.

W Wojsku Polskim rozpoczął służbę w styczniu 1919, przydzielony do 5 pułku piechoty Legionów, w którym z czasem awansował na stanowiska dowódcy plutonu, kompanii oraz batalionu. Pełnił funkcję dowódcy Grupy „Izabellin” od stycznia do marca 1923 roku, a następnie ponownie zajmował stanowisko dowódcy II batalionu 5 pułku piechoty. W czerwcu 1921 roku objął dowództwo batalionu sztabowego. W lipcu 1924 roku oddelegowany do Inspektoratu Armii Nr 1 w Wilnie, wrócił do 5 pułku piechoty, a w 1925 roku był dowódcą I batalionu.

Po przeniesieniu do 7 pułku piechoty Legionów w Chełmie w 1930 roku, Zajączkowski przeszł na stanowisko zastępcy dowódcy pułku, a w latach 1933-1936 pełnił funkcję zastępcy szefa Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych. W 1938 roku dowodził 3 Pułkiem KOP „Głębokie”, uczestnicząc w działaniach bojowych podczas kampanii wrześniowej 1939 roku przeciwko Armii Czerwonej.

Po zakończeniu walk, od grudnia 1939 roku angażował się w działalność konspiracyjną w strukturach SZP-ZWZ w Warszawie, a od stycznia 1940 roku pełnił funkcję komendanta Okręgu Warszawa-Miasto ZWZ. W 1941 roku przeszedł na stanowisko inspektora KG ZWZ-AK, działając pod pseudonimem „Orzech”. Był powiązany z KON i brał udział w akcji ekspropriacyjnej na rzecz tej organizacji. Przewidywano jego awans na dowódcę 22 Dywizji Piechoty AK, jednak nie objął tego stanowiska z powodu okupacji sowietów.

W powstaniu warszawskim walczył w Zgrupowaniu „Kryska” na Górnym Czerniakowie, gdzie odniósł ranę w nogę, a następnie odbył leczenie w szpitalach. Po wojnie, od czerwca do września 1945 roku przebywał w więzieniu mokotowskim. Po zwolnieniu z aresztu osiedlił się w Krakowie, gdzie prowadził działalność gospodarczą oraz pracował w różnych instytucjach.

Zdzisław Zajączkowski był dwukrotnie aresztowany po wojnie, oskarżony o współpracę z WiN, co zakończyło się skazaniem na 6 lat więzienia. Po odsiadce, do 1953 roku przebywał w Zakładzie Karnym w Wiśniczu. Po zakończeniu odbywania kary, podjął pracę w Zakładzie Energetycznym Kraków-Teren oraz zajmował się zaopatrzeniem w innych firmach.

W dniu 21 listopada 1956 roku, na mocy decyzji Prokuratora Generalnego, Zajączkowski został ułaskawiony. Był mężem Lucyny z Kościeszów, z którą nie doczekał się potomstwa. Zmarł w Krakowie. Jego doczesne szczątki spoczywają na Cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie, w kwaterze 2 WOJ-zach-1.

Ordery i odznaczenia

W dorobku Zdzisława Zajączkowskiego znajduje się wiele znaczących odznaczeń, które świadczą o jego zasługach dla ojczyzny oraz zaangażowaniu w jej obronę.

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, przyznany w 1921 roku,
• Krzyż Niepodległości, nadany 13 kwietnia 1931 roku,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, uznany 10 listopada 1928 roku,
• Krzyż Walecznych, który otrzymał czterokrotnie: po raz pierwszy, drugi i trzeci w 1921 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany 18 marca 1932 roku,
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej, przyznany w Łotwie.

---

Oceń: Zdzisław Zajączkowski

---