Jan Grzybała

---

Życiorys

Jan Grzybała, który również urodził się w rodzinie prawniczej, jest synem Jana Franciszka Grzybały (1862–1936) oraz Leokadii z Krassowskich (1878-1962), córki doktora Floriana Krassowskiego. Jego młodzieńcze lata przypadły na okres, kiedy w latach 1920–1924 uczęszczał do siedmioletniej Szkoły Ćwiczeń w Krakowie. W kolejnych latach, od 1924 do 1927, kontynuował swoją edukację w Gimnazjum im. Nowodworskiego. Po rocznej przerwie uczył się w Gimnazjum O.O. Pijarów w Krakowie, gdzie w 1933 roku zdał maturę. Odbył naukę w szkole z bliskim kolegą, Stefanem Bałukiem, który w jednym z listów określił go jako „prymusa”.

Od 1933 do 1937 roku Grzybała studiował na Wydziale Górniczym Akademii Górniczej w Krakowie. W trakcie studiów, w 1937 roku, miał okazję wyjechać na wycieczkę do znanej kopalni w Bruay-la-Buissière oraz odwiedzić Paryż. Niestety, nie udało mu się ukończyć studiów przed wybuchem II wojny światowej.

We wrześniu 1937 roku rozpoczął kurs w Wołyńskiej Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii w Włodzimierzu, gdzie ukończył szkołę, zdobywając 6. lokatę na 78 uczestników oraz uzyskując tytuł plutonowego chorążego rezerwy 28 czerwca 1938 roku. Po rozpoczęciu wojny, 28 sierpnia 1939 roku, został zmobilizowany do 5 Pułku Artylerii Ciężkiej w Krakowie, gdzie brał udział w kampanii wrześniowej. Przez granicę polsko-węgierską przeszedł na Przełęczy Tatarskiej w nocy z 19 na 20 września 1939 roku.

Od końca września 1939 do 23 marca 1940 roku przebywał w obozie internowanych Bregenc-major w Fertőszentmiklós na Węgrzech, z którego udało mu się uciec. Następnie, z Győr, udał się pociągiem do Budapesztu, gdzie przez krótki czas przebywał w klasztorze Pijarów. Po ucieczce łódką przez rzekę Drawę, z Splitu, za pomocą greckiego statku „Patras”, dopłynął do Marsylii. W dniu 6 kwietnia 1940 roku w Francji wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych.

12 kwietnia 1940 roku, jako plutonowy rezerwy artylerii ciężkiej, znalazł się w Stacji Zbornej dla żołnierzy polskich w Bressuire. 15 maja 1940 roku w Niort, we Francji, odbył kurs podchorążych w przygotowaniu nowo tworzonych jednostek. 17 maja 1940 roku awansował na podporucznika rezerwy. Po upadku Francji przeszedł na teren Wielkiej Brytanii, gdzie 22 czerwca 1940 roku ponownie wstąpił do PSZ i otrzymał przydział do 4 Brygady Kadrowej Strzelców, która później przekształciła się w 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową.

W 1941 roku w Szkocji przeszedł kurs spadochronowy, który kontynuował w 1942 roku. Niestety, podczas skoków uległ kontuzji, co uniemożliwiło mu dalszą służbę w tej jednostce. W septemberze 1942 roku wzięto mu urlop, a w grudniu tego samego roku został mianowany na podporucznika I Korpusu, przeniesiono go do Stacji Zbornej Oficerów Rothesay, gdzie kontynuował przerwane w Krakowie studia górnicze.

Od października 1943 do października 1944 roku, za zgodą Polskiego Biura Wojskowego w Londynie, Grzybała kontynuował studia w Londynie i Birmingham, odbywając także staże w kopalniach, jak np. w Marshfield. W 1944 roku brał udział w praktykach w kopalni Manvers Main Colliery w Anglii, poznając nowinki technologiczne związane z wydobyciem węgla. W dniu 4 czerwca 1944 roku uzyskał tytuł inżyniera górnika w Radzie Akademickich Szkół Technicznych w Londynie.

1 stycznia 1945 roku awansował na porucznika, a następnie przeniesiono go do Centrali Wyszkolenia Łączności, gdzie od 1 października 1945 do 1 października 1946 roku pracował jako instruktor w Wyszkole Art. w Dalkeith.

Nie zdecydował się na pozostanie na emigracji w Anglii i 4 listopada 1946 roku wrócił do Polski, korzystając z ostatniego rejsu statku MS Sobieski na trasie z Anglii do Gdyni. W 1947 roku zweryfikował swój tytuł inżyniera górnictwa, a rok później, na Wydziale Górniczym Akademii Górniczo Hutniczej w Krakowie, otrzymał tytuł magistra nauk technicznych.

W latach 1947–1949 był odpowiedzialny za odbudowę Tunelu Kolejowego k. Miechowa, a w latach 1949–1950 zarządzał budową Fabryki Płyt Pilśniowych w Chrząstowie koło Koniecpola. W latach 1951–1954 pełnił rolę Naczelnego Inżyniera w Państwowym Przedsiębiorstwie Budowlanym w Kielcach, a od 1955 do 1958 roku Naczelnego Inżyniera w Wojewódzkim Biurze Projektów w tymże mieście. Od 1958 roku do 1975 roku pracował w Instytucie Techniki Budowlanej w Warszawie, gdzie aż do emerytury pełnił funkcję kierownika kieleckiego Ośrodka Badawczo-Instruktażowego i był także tłumaczem technicznym języka angielskiego w NOT.

Rodzina

Jan Grzybała, w swoim małżeństwie z mgr. farmacji Marią z Bujaków (1915–1992), pozostawił dwóch synów. Jacek, urodzony w 1947 roku, jest inżynierem geodetą i starszym wykładowcą Politechniki Świętokrzyskiej w Kielcach, a także przewodnikiem PTTK oraz autorem artykułów wspomnieniowych. Drugim synem jest Jan Stanisław (1950–2004), inżynier metalurgi, taternik i alpinista, który zginął tragicznie w Tatrach Słowackich. Tablica pamiątkowa poświęcona jego pamięci znajduje się w Tatrzańskim Cmentarzu Symbolicznym.

Wnuk Jan Grzybały, Wojciech Grzybała, urodził się w 1981 roku. Jest historykiem sztuki oraz współzałożycielem i prezesem Fundacji Andrzeja Wróblewskiego. Kolejną osobą w rodzinie jest Magdalena Firlej, absolwentka Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego, która pracuje w Muzeum Rzemiosła w Krośnie.

Warto wspomnieć, że Jan Grzybała był również bratem ciotecznym dr. nauk przyrodniczych inż. górnika Bohdana Nielubowicza (1924–2016) oraz bratem stryjecznym matki profesora geologii Stanisława Franciszka Juchy (1930–2003).

Dorobek pisarski

W dorobku pisarskim Jana Grzybały znajdują się liczne opracowania oraz artykuły, które koncentrują się na technice budowlanej oraz ogólnym budownictwie.

Oto kilka z wybranych prac:

• Zastosowanie gipsów i elementów gipsowych w budownictwie województwa kieleckiego, Biuletyn Instytutu Techniki Budowlanej, Warszawa (1966),
• Budownictwo w Danii – nowoczesne budynki inwentarskie, Warszawa, Arkady (1971).

Awanse

Jan Grzybała zdobywał kolejne stopnie wojskowe w swojej karierze, co odzwierciedla jego postępy w strukturze armii. Oto chronologiczna lista awansów, które uzyskał:

• plutonowy – 1937,
• chorąży – 1938,
• podporucznik – 1 grudnia 1942,
• porucznik – 1 stycznia 1945,
• kapitan – 1975.

Ordery i odznaczenia

Jan Grzybała, jako wyróżniający się uczestnik wielu działań w obronie ojczyzny, otrzymał szereg odznaczeń, które świadczą o jego odwadze i poświęceniu. Wśród nich znajdują się:

• medal Wojska,
• złoty Krzyż Zasługi,
• medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”,
• medal Zwycięstwa i Wolności 1945,
• medal 40-lecia Polski Ludowej,
• odznaka Grunwaldzka,
• odznaka Polskiego Znaku Spadochronowego,
• złota odznaka NOT (Naczelnej Organizacji Technicznej),
• medal Wojny 1939–1945 (ang. War Medal 1939–1945),
• medal Obrony (ang. Defence Medal).

Te zaszczytne odznaczenia odzwierciedlają nie tylko osobiste osiągnięcia Grzybały, ale również jego niezłomne zaangażowanie w walkę o wolność i suwerenność kraju.

---

Oceń: Jan Grzybała

---