Aleja Juliusza Słowackiego w Krakowie

---

Historia

Przed pojawieniem się alei Juliusza Słowackiego, w jej miejscu znajdował się wał ziemny wraz ze starymi okopami, z niektórymi zbudowanymi jeszcze za czasów Tadeusza Kościuszki. Po stronie zachodniej wału znajdował się również Bastion II „Nowowiejski” w pobliżu dzisiejszego pl. Inwalidów oraz Fort Kleparz, który usytuowany jest w rejonie obecnej ul. Prądnickiej. Obiekty te są częścią austriackiej Twierdzy Kraków, co nadaje im historyczne znaczenie.

Wzdłuż wału biegł nasyp, na którym w latach 1887–1888 zbudowano kolej obwodową (cyrkumwalacyjną), a równolegle do niego istniała droga określana jako ulica Wałowa. W 1905 roku, w ramach działań na rzecz rozbudowy miasta, teren obwałowań został wykupiony przez miasto od wojska; obszar ten stanowił do 1909 roku granicę Krakowa.

W tym samym roku z miasta przylegające wioski na zachód od fortyfikacji dołączono do jego granic. Z kolei w 1911 roku zlikwidowano linię kolejową cyrkumwalacyjną, co zapoczątkowało decyzję o budowie szerokiego bulwaru obwodowego. W skład tego bulwaru włączono istniejącą wcześniej ulicę, co w efekcie doprowadziło do utworzenia Alei Juliusza Słowackiego.

Aleja ta znana była wcześniej jako „droga strategiczna”, „droga wałowa” oraz nieformalnie jako ulica Wałowa. W 1890 roku Rada Miasta Krakowa nadała jej oficjalną nazwę, ul. Jana Kilińskiego, lecz w 1912 roku zmieniono ją na imię Juliusza Słowackiego, uznanego poety romantyzmu.

Warto dodać, że 24 listopada 2020 roku aleja Juliusza Słowackiego, wraz z alejami Adama Mickiewicza oraz Zygmunta Krasińskiego, została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych jako Aleje Trzech Wieszczów, co podkreśla jej znaczenie i wartość historyczną dla Krakowa.

Zabudowa

Na nieparzystej stronie alei Juliusza Słowackiego znajduje się wiele interesujących kamienic, które odzwierciedlają architektoniczne trendy z różnych epok. W szczególności wyróżnia się:

• al. Juliusza Słowackiego 1 (ul. Karmelicka 59) – kamienica zaprojektowana przez Henryka Rittermana w 1908 roku,
• al. Juliusza Słowackiego 5 – budynek wzniesiony w 1905 roku,
• al. Juliusza Słowackiego 7 – projekt autorstwa Jana Sas-Zubrzyckiego, wzniesiony w 1895 roku, wpisany do rejestru zabytków 31 października 1995 roku,
• al. Juliusza Słowackiego 9 – zabytkowa konstrukcja budowlana powstała w latach 1899-1904 na podstawie projektu Jana Sasa-Zubrzyckiego, wpisana do rejestru 31 stycznia 1995 roku,
• al. Juliusza Słowackiego 11a (ul. T. Lenartowicza 15) – kamienica zbudowana według koncepcji Stanisława Nebenzahla w 1937 roku,
• al. Juliusza Słowackiego 15 – Dom mieszkalny profesorów UJ, skonstruowany w 1929 roku przez Ludwika Wojtyczko i Stefana Żeleńskiego. Został wpisany do rejestru zabytków 21 marca 1994 roku,
• al. Juliusza Słowackiego 19 – kamienica z około 1930 roku, która została również wpisana do rejestru zabytków 18 grudnia 2007 roku,
• al. Juliusza Słowackiego 25 (ul. Krowoderska 74) – kamienica z 1908 roku zaprojektowana przez Beniamina Torbe,
• al. Juliusza Słowackiego 27 (ul. Krowoderska 79) – kamienica z około 1900 roku, znana z tego, że znajdowała się tam „szafirowa pracownia” Stanisława Wyspiańskiego.

Na parzystej stronie ulicy dostępnych jest szereg równie interesujących obiektów:

• al. Juliusza Słowackiego 2 (pl. Inwalidów 7-8) – Kamienica Będzikiewicza, zaprojektowana przez Fryderyka Tadaniera w 1930 roku,
• al. Juliusza Słowackiego 4 – kamienica wzniesiona w 1932 roku na podstawie projektu Stanisława Osieka,
• al. Juliusza Słowackiego 6 – budynek z około 1930 roku,
• al. Juliusza Słowackiego 10 – obiekt z 1934 roku, zaprojektowany przez Julisza Eintrachta,
• al. Juliusza Słowackiego 12 (ul. T. Lenartowicza 16) – kamienica powstała w latach 1934-1935, wymyślona przez Alfreda Düntucha i Stefana Landsbergera,
• al. Juliusza Słowackiego 14 (ul. T. Lenartowicza 17) – kamienica z lat 1895-1896, stworzona według projektu Józefa Wetzsteina,
• al. Juliusza Słowackiego 18a-20 (ul. Łobzowska 44) – budynek krakowskiego Starostwa Powiatowego, zaprojektowany przez Fryderyka Tadaniera i Stefana Strojka w 1935 roku,
• al. Juliusza Słowackiego 22 – siedziba Polskiego Radia Kraków, której projektantem był Tomasz Mańkowski, zrealizowana w 1996 roku,
• al. Juliusza Słowackiego 50 – dom Bractwa Górniczego, modernistyczny budynek, którego projektantem był Maksymilian Burstin, a jego budowa miała miejsce w 1928 roku.

Wszystkie te obiekty stanowią cenną część historycznej zabudowy Krakowa, która została opracowana na podstawie Gminnej ewidencji zabytków.

---

Oceń: Aleja Juliusza Słowackiego w Krakowie

---