Jan Ludwik Cudek, urodzony 19 września 1890 roku w Krakowie, to postać o bogatym życiorysie, która zasłynęła zarówno jako oficer Wojska Polskiego, jak i zapalony działacz sportowy.
Przez całe swoje życie Cudek angażował się w różnorodne inicjatywy, które miały na celu wspieranie rozwoju sportu w Polsce, co czyni go osobą wartą uwagi w historii kraju. Niestety, jego życie zakończyło się tragicznie, gdy zmarł 16 października 1942 roku w obozie Auschwitz-Birkenau.
Życiorys
Jan Cudek przyszedł na świat 19 września 1890 roku w Krakowie, w rodzinie Macieja oraz Wiktorii z domu Sadkiewicz. W trakcie swojej edukacji w Cesarsko-Królewskim Gimnazjum św. Jacka w Krakowie, uczęszczał w latach 1906–1910, równocześnie angażując się w piłkę nożną jako napastnik oraz lewy łącznik w drużynie Wisła Kraków. Po zakończeniu nauki, podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, a jednocześnie grał w piłkę w zespole AZS Kraków.
W trakcie I wojny światowej został zmobilizowany do cesarskiej i królewskiej armii, walcząc na froncie włoskim, gdzie ostatecznie dostąpił niewoli. Po wojnie udał się do Francji, dołączając do Błękitnej Armii, z którą powrócił do Polski. Jako oficer artylerii brał udział w działaniach przeciwko bolszewikom.
3 maja 1922 roku, Jan Cudek został zarejestrowany jako kapitan, z datą starszeństwa przypadającą na 1 czerwca 1919 roku oraz 248. lokatą w korpusie oficerów artylerii. Jego macierzystym oddziałem był 2 pułk artylerii ciężkiej w Chełmie. W 1924 roku przeniósł się do 5 pułku artylerii ciężkiej w Krakowie. 3 maja 1926 roku awansował na majora z starszeństwem od 1 lipca 1925 roku i 30. lokatą w korpusie oficerów artylerii. Od 1926 roku pełnił funkcję dowódcy II dywizjonu 2 pułku artylerii polowej Legionów stacjonującego w Kielcach.
W kwietniu 1928 roku Jan przeszedł na stanowisko kwatermistrza, a w marcu 1931 roku znowu objął dowództwo dywizjonu. Po przejściu w stan spoczynku, uzyskał awans na podpułkownika, który wszedł w życie 1 sierpnia 1938 roku, zajmując 1. lokatę w korpusie oficerów artylerii. Mimo, że był oceniany jako przeciętny oficer, jego cechy takie jak sumienność oraz pracowitość czyniły go wartościowym żołnierzem.
W okresie międzywojennym Cudek pełnił również funkcję prezesa Okręgowego Związku Piłki Nożnej w Kielcach oraz kierownika sekcji ogólno-organizacyjnej Wojewódzkiego Komitetu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego. Aktywnie uczestniczył w życiu sportowym, przyczyniając się z dużymi sukcesami do powstania wielu obiektów sportowych w Kielcach, w tym kieleckiego stadionu.
W 1939 roku, w czasie kampanii wrześniowej, od 4 września dowodził II dywizjonem 40 pułku artylerii lekkiej. Po rozbiciu pułku, dołączył do Grupy Operacyjnej „Dubno”, zostając dowódcą artylerii. Po kapitulacji, jako oficer rezerwy, został uwięziony, jednak jego żona interweniowała, co pozwoliło mu na uwolnienie z obozu jenieckiego w Bochni. Po powrocie do Kielc, zaangażował się w działalność konspiracyjną, jednak 13 czerwca 1942 roku został aresztowany i wysłany do Auschwitz-Birkenau, gdzie zmarł 16 października 1942 roku. Jako przyczynę jego śmierci wskazano atak serca.
Ordery i odznaczenia
Jan Cudek zdobył liczne odznaczenia wojskowe, które świadczą o jego bohaterstwie oraz poświęceniu w czasie służby. Wyróżnienia, które przyznano mu, uwzględniają:
- Krzyż Walecznych, przyznany dwukrotnie, za czyny męstwa oraz odwagi demonstrowane w starciach odbywających się w latach 1918–1921,
- Złoty Krzyż Zasługi, który otrzymał 11 listopada 1937 roku.
Przypisy
- Bruno Wojtasik: Cudek Jan. Ośrodek Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej w Kielcach, 15.01.2016 r. [dostęp 23.02.2019 r.]
- Informacja o więźniach / Muzeum / Auschwitz-Birkenau [online], auschwitz.org [dostęp 25.09.2019 r.]
- Władysław W. Piotrowski (red.), Kielecki okręgowy zw. bokserski?, „Gazeta Kielecka”, 30.04.1939 r., s. 4 [dostęp 17.10.2016 r.]
- Aleksander A. Osiński, Generalny Inspektor Sił Zbrojnych Samodzielny Referat Personalny, Opinie z kursów o oficerach, [w:] Instytut Piłsudskiego, 1931–1935.
- Rocznik Oficerski 1932, s. 180, 670.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 3 z 26.03.1931 roku, s. 119.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 9 z 26.04.1928 roku, s. 175.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 18 z 3.05.1926 roku, s. 126.
- Rocznik Oficerski 1924, s. 706, 742.
- Rocznik Oficerski 1923, s. 781, 818.
- Lista starszeństwa 1922, s. 196.
- Stanisław S. Chemicz, Piłka nożna w okupowanym Krakowie, Cracoviana., Seria II, Ludzie i wydarzenia., Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1982, s. 184, 203, ISBN 83-08-00775-9, OCLC 27829040.
- a b c Elżbieta E. Słoń, Wojewódzka Biblioteka Publiczna (Kielce) Dział Informacji i Bibliografii Regionalnej, Rocznice 2015, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Kielcach, 2014 [dostęp 17.10.2016 r.]
- Rybka i Stepan 2003, s. XXXII, 682.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Kazimierz Ziembiński (1887–1963) | Józef Pittner | Stefan Ryś | Grzegorz Piotrowski (lotnik) | Jerzy Trojanowski (wojskowy) | Stefan Dąbek | Marian Jadwiński | Jan Kanty Skrochowski | Piotr Alencynowicz | Walerian Wodziszewski | Konstanty Heumann | Czesław Oberdak | Zbigniew Rawicz-Twaróg | Henryk Lisowski (oficer) | Jerzy Skoryna (inżynier) | Władysław Kępa | Zdzisław Luszowicz | Franciszek Jachieć | Jan Wąchała | Jerzy Kulczycki (1895–1919)Oceń: Jan Cudek