Jerzy Kulczycki (1895–1919)

---

Życiorys

Jerzy Kulczycki przyszedł na świat jako syn Ludwika, znanego socjologa, polityka oraz działacza społecznego, oraz Natalii z domu Smosarskiej. Ukończył VII Gimnazjum we Lwowie, a następnie rozpoczął kształcenie w dziedzinie prawa na Uniwersytecie Lwowskim.

W obliczu wybuchu I wojny światowej przerwał edukację, decydując się na wstąpienie do oddziałów strzeleckich 8 sierpnia 1914 roku. Służył w Legionach Polskich, gdzie został przydzielony jako podoficer prowiantowy do 3 kompanii V batalionu 1 pułku piechoty. Z początkiem grudnia 1914 roku przeszedł do 5 pułku piechoty Legionów Polskich, będącego częścią I Brygady. Z powodu problemów zdrowotnych został później zwolniony z aktywnej służby i skierowany na leczenie do Wiednia, gdzie aktywnie działał w Polskim Towarzystwie Akademickim „Ogniwo”. Po trzech miesiącach terapii, 20 lutego 1915 roku, powrócił do wojsk polskich.

W toku swojej służby awansował kolejno na stopień starszego szeregowego (19 maja 1915) oraz kaprala (6 sierpnia 1915). W lipcu 1916 roku, po odniesieniu ran w bitwie pod Kostiuchnówką, pozostał w jednostkach wojskowych. W kwietniu 1917 roku był już w 10 kompanii III batalionu 5 pułku piechoty.

Po kryzysie przysięgowym wstąpił do Polskiej Siły Zbrojnej, gdzie został przydzielony do 6 kompanii 3 pułku piechoty. Jesienią 1917 roku, już w stopniu sierżanta, rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Piechoty, a 1 marca 1918 roku získal awans na podporucznika oraz objął stanowisko instruktora w tej samej szkole. Kontynuując swoją edukację prawniczą, 10 października 1918 roku uzyskał absolutorium na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku, został przyjęty do Wojska Polskiego i zatwierdzony w stopniu podporucznika. Od początku 1919 roku uczestniczył w obronie Lwowa w trakcie konfliktu polsko-ukraińskiego, walcząc z Ukraińcami w Małopolsce Wschodniej w składzie Grupy Operacyjnej „Bug” jako dowódca 3 kompanii III batalionu strzelców, która w marcu 1919 roku została przekształcona w 5 kompanię szturmową VI batalionu strzelców. W dniu 26 stycznia 1919 roku odniósł dwa rany, ale po rekonwalescencji, od 10 marca brał czynny udział w działaniach na froncie.

Następnie wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 36 pułku piechoty. W czasie walki we wrześniu 1919 roku między jeziorami Długiem i Szo, dowodząc 5 kompanią 36 pp, przywrócił utracone pozycje. Niestety, Jerzy Kulczycki zmarł 22 października 1919 roku w wyniku wybuchu granatu ręcznego w miejscowości Witerża w okolicy Połocka.

Na podstawie dekretem L.1935, wydanym przez Naczelnego Wodza 14 lutego 1920 roku, Jerzy Kulczycki otrzymał pośmiertnie stopień kapitana za nadzwyczajne zasługi wojskowe oraz za odwagę na polu bitwy. Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari został mu przyznany za męstwo. Dekret potwierdzający to odznaczenie został wydany przez marszałka Józefa Piłsudskiego 26 marca 1921 roku, a informacje na ten temat opublikowano w Dzienniku Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych numer 13 z 2 kwietnia 1921 roku.

Jerzy Kulczycki nie zdążył założyć rodziny. Symbolicznie upamiętniono go na grobowcu rodziców na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. W 1927 roku jego dziennik oraz fragmenty korespondencji, zatytułowane Dziennik dowódcy kompanii z walk w Małopolsce Wschodniej i nad Dźwiną w 1919 roku, zostały wydane przez Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy.

Ordery i odznaczenia

Jerzy Kulczycki, znany z jego bohaterskiej postawy, został uhonorowany licznymi odznaczeniami za swoje zasługi w walce o wolność. Warto zwrócić uwagę na następujące wyróżnienia:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (nr 2117) – nadany pośmiertnie 26 marca 1921,
• Krzyż Niepodległości – przyznany pośmiertnie 8 listopada 1937 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

---

Oceń: Jerzy Kulczycki (1895–1919)

---