Leopold Infeld

Nauka i edukacja

Leopold Infeld, ur. 20 sierpnia 1898 roku w Krakowie, a zm. 15 stycznia 1968 roku w Warszawie, był to wybitny polski fizyk teoretyk, który swoją karierę akademicką związał z uniwersytetami w Toronto oraz Warszawie. Był nie tylko członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk, ale również pełnił zaszczytną funkcję prezesa Polskiego Towarzystwa Fizycznego w latach 1955–1957.

W swojej pracy naukowej Infeld koncentrował się głównie na klasycznej teorii pola, badając zagadnienia związane z ogólną teorią względności opracowaną przez Alberta Einsteina oraz klasyczną elektrodynamiką. Przez wiele lat utrzymywał bliską współpracę z Einsteinem, angażując się zarówno w rozwój fizyki, jak i w popularyzację nauki oraz jej historię. Infeld był także biografem wielkiego uczonego.

Jego osiągnięcia są widoczne także w publikacjach naukowych, wśród których znajdziemy prace wspólne z Maksem Bornem. W 1964 roku Infeld był nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, co świadczy o jego znaczącym wkładzie w tę dziedzinę nauki.

Oprócz kariery naukowej, Infeld aktywnie działał w polityce, szczególnie w ruchu antywojennym. Był członkiem Światowej Rady Pokoju (ang. WPC) oraz sygnatariuszem Manifestu Russella-Einsteina z 1955 roku, który wezwał do pokoju i rozbrojenia. Infeld głośno sprzeciwiał się także cenzurze w socjalistycznej Polsce, co podkreśla jego zaangażowanie w obronę wartości demokratycznych.

Życiorys

Początki w Europie

Leopold Infeld przyszedł na świat w Krakowie, w dzielnicy Kazimierz, w czasie, gdy miasto to było częścią Austro-Węgier. Jego rodzicami byli Salomon Infeld, żydowski przedsiębiorca zajmujący się handlem skórami, oraz Estera z domu Kohane. W jego rodzinie była również znana dziennikarka, starsza siostra Felicja Stendigowa.

Gdy zaczynał swoje kształcenie, uczęszczał do żydowskiej szkoły religijnej, a następnie kontynuował naukę w gimnazjum. W 1916 roku zdał maturę z wyróżnieniem, co umożliwiło mu podjęcie studiów z zakresu fizyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przed rozpoczęciem studiów, jako obywatel Austro-Węgier, został powołany do armii austriackiej i służył podczas I wojny światowej.

Po zakończeniu służby wojskowej, Infeld wrócił do nauki i studiował fizykę w Krakowie. W 1920 roku, by kontynuować edukację, wyjechał do Berlina, gdzie miał okazję poznać Alberta Einsteina. Jego pobyt w Berlinie zaowocował uczestnictwem w wykładach prowadzonych przez Maxa Plancka oraz Maxa von Lauego. W 1921 roku uzyskał doktorat, pracując pod kierunkiem profesora Władysława Natansona.

Pomimo swojej wiedzy i umiejętności, nie udało mu się natychmiast znaleźć posady na uniwersytecie. Pracował jako nauczyciel w żydowskim gimnazjum w Będzinie. W 1922 roku objął stanowisko dyrektora w koedukacyjnym gimnazjum w Koninie, a w 1924 roku został nauczycielem fizyki w żeńskim gimnazjum w Warszawie. Wówczas zaczął także publikować swoje pierwsze prace naukowe. Dopiero po ośmiu latach starań udało mu się zdobyć posadę asystenta na uniwersytecie, pomimo przeszkód, jakie napotykał z powodu swojego żydowskiego pochodzenia. W 1930 roku został asystentem w katedrze Fizyki Teoretycznej na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie następnie uzyskał habilitację.

W 1932 roku, podczas pobytu w Lipsku, Infeld napisał dwie istotne prace, które stały się podstawą jego międzynarodowej kariery. W pierwszej z nich współpracował z holenderskim matematykiem van der Waerdenem, rozwijając tzw. rachunek spinorowy, który stał się użyteczny w ogólnej teorii względności. W drugiej pracy Infeld zawarł postać równania Diraca w kontekście czasoprzestrzeni ogólnej teorii względności.

Kolejnym ważnym krokiem w jego karierze był dwuletni pobyt na Uniwersytecie Cambridge w Wielkiej Brytanii, w latach 1933-1935, gdzie pracował jako stypendysta Fundacji Rockefellera i współpracował z Maxem Bornem. Efektem ich wspólnego wytężonego umysłu było uogólnienie klasycznej elektrodynamiki Maxwella, co przyczyniło się do postępu w nieliniowym opisie pola elektromagnetycznego. Teoria ta, znana jako elektrodynamika nieliniowa lub elektrodynamika Borna-Infelda, otworzyła drzwi do dalszych badań w dziedzinie elektrodynamiki kwantowej.

Pobyt w Ameryce Północnej

W 1936 roku, po odrzuceniu jego kandydatury na profesorat w Wilnie, Leopold Infeld został stypendystą w Instytucie Studiów Zaawansowanych w Princeton. Rozpoczął tam współpracę z Albertem Einsteinem, co zaowocowało pracami nad równaniami ruchu w ogólnej teorii względności, znanymi później jako teoria Einsteina-Infelda-Hoffmanna. W trakcie swojego dwuletniego pobytu w Princeton, Infeld współtworzył także książkę zatytułowaną Ewolucja fizyki, która przekształciła się w międzynarodowy bestseller, z ponad 200 wydaniami na całym świecie przez siedemdziesiąt lat od publikacji.

Po przeprowadzce do Kanady w 1938 roku, Infeld objął stanowisko profesora fizyki na Uniwersytecie Toronto, gdzie prowadził badania nad zagadnieniami związanymi z kosmologią relatywistyczną oraz teorią faktoryzacji. Jego czas w Toronto trwał do 1950 roku, jednak musiał opuścić Kanadę z powodu fałszywych oskarżeń o współpracę z komunistami w Polsce oraz rzekomej sprzedaży tajemnic wojskowych dotyczących broni nuklearnej. Próbując dostosować się do nowej rzeczywistości, Infeld chciał wrócić do Polski, ale jego wnioski o urlop na uczelni w Toronto nie zostały zaakceptowane. To, co miało na celu pomaganie rodakom, zakończyło się oskarżeniem o działalność w komunistycznej Polsce oraz pozbawieniem obywatelstwa kanadyjskiego. W 1995 roku Uniwersytet Toronto przyznał mu pośmiertnie tytuł Profesora Emeritusa, rehabilitując jego wizerunek.

Powrót do Polski

W 1950 roku Leopold Infeld powrócił do ojczyzny, obejmując katedrę fizyki teoretycznej na Uniwersytecie Warszawskim. Wspólnie z Wojciechem Rubinowiczem zainicjował powstanie Instytutu Fizyki Teoretycznej. Jako członek Polskiej Akademii Nauk od 1952 roku, a w latach 1952–1965 członek jej prezydium, Infeld w znaczący sposób przyczynił się do rozwoju nauki w Polsce. W tym samym roku dołączył do Instytutu Fizyki Polskiej Akademii Nauk, gdzie jego osiągnięcia zostały uhonorowane Nagrodą Państwową I stopnia w 1955 roku za badania nad teorią grawitacji oraz elektrodynamiką nieliniową. W 1962 roku zorganizował konferencję na temat postępów w fizyce relatywistycznej, która przyciągnęła wielu wybitnych naukowców, w tym Paula Diraca i Richarda Feynmana. Infeld miał również podopiecznych, którzy stali się autorytetami w swojej dziedzinie, jak Andrzej Trautman oraz Iwo Białynicki-Birula.

Ważnym epizodem w jego życiu było podpisanie Listu 34, dokumentu, w którym intelektualiści wyrażali sprzeciw przeciwko cenzurze w Polsce. Jego działalność naukowa i zaangażowanie społeczne wpłynęły na jakość wychowania przyszłych pokoleń naukowców.

Życie prywatne

Leopold Infeld był czterokrotnie żonaty. Pierwszą żoną była Fanny Billig, z którą wziął ślub 5 października 1919 roku w Krakowie. Z tego małżeństwa na świat przyszedł syn Henryk Ryszard, urodzony 17 sierpnia 1925 roku w Krakowie. Niestety, ich związek zakończył się rozwodem, który został orzeczony 27 maja 1929 w Krakowie.

Infeld ożenił się po raz drugi prawdopodobnie w 1929 roku z Haliną (nazwisko nieznane), jednak niestety jego druga żona zmarła w wyniku ciężkiej choroby w 1932 roku. Kolejnym małżeństwem była kuzynka Doris Infeld, z którą ożenił się w Londynie 6 października 1934 roku. Ich związek również nie trwał długo, a rozwód nastąpił 11 marca 1939 roku na Florydzie w USA. Ostatecznie, Leopold Infeld ożenił się po raz czwarty 12 kwietnia 1939 roku z amerykańską matematyczką Helen Mary, z domu Schlauch (1907–1993). Mieli dwoje dzieci: syna Eryka, który również został profesorem fizyki teoretycznej, oraz córkę Joan.

Infeld pozostawał ateistą przez całe życie. Po śmierci w Warszawie, został pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A 27-Tuje-21).

Publikacje

Leopold Infeld, wybitny naukowiec, napisał wiele książek, zarówno w języku polskim, jak i angielskim. Jego dorobek obejmuje nie tylko prace popularnonaukowe i wspomnienia, ale również powieść historyczną, której bohaterem jest francuski matematyk Galois.

  • 1933: Nowe drogi nauki. Kwanty i materja, Mathesis Polska, Warszawa,
  • 1938: The Evolution of Physics. The Growth of Ideas from the Early Concepts to Relativity and Quanta, wspólnie z A. Einsteinem, Simon & Schuster i Cambridge University Press,
  • 1998: czwarte wydanie polskie Ewolucja fizyki. Rozwój poglądów od najdawniejszych pojęć do teorii względności i kwantów, seria: Klasycy nauki, Prószyński i S-ka, Warszawa,
  • 1950: Whom the Gods Love. The Story of Evariste Galois,
  • Wydanie polskie Wybrańcy bogów. Powieść o życiu Ewarysta Galois,
  • 1950: Albert Einstein, Charles Scribner’s Sons, New York,
  • 1956: wydanie polskie PWN, Warszawa,
  • 1956: Moje wspomnienia o Einsteinie, Iskry, Warszawa,
  • 1960: Motion and Relativity, wraz z Jerzym Plebańskim, Pergamon, Oksford,
  • 1964: Szkice z przeszłości: Wspomnienia, PIW, Warszawa,
  • 1967: Kordian, fizyka i ja, PIW, Warszawa,
  • 1978: Why I Left Canada, McGill-Queen’s University Press, Montreal,
  • 1980: Quest: An Autobiography, Chelsea, New York (pierwsze wydanie 1965).

Ordery i odznaczenia

Leopold Infeld, wybitny naukowiec, został odznaczony licznymi wyróżnieniami za swoje osiągnięcia. Poniżej przedstawione są niektóre z nich:

  • Order Sztandaru Pracy I klasy, przyznany 16 lipca 1954,
  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany 22 lipca 1951,
  • Medal 10-lecia Polski Ludowej, nadany 14 stycznia 1955.

Oceń: Leopold Infeld

★★★★★
Średnia ocena:4.92 Liczba ocen:8