Janina Oszast

---

Życiorys

Do 1939

Janina Oszast przyszła na świat w 1908 roku w Krakowie, w rodzinie o robotniczych korzeniach. W jej bliskim otoczeniu znalazło się wielu utalentowanych członków rodziny: miała starszego brata Zbigniewa, który był profesorem dermatologii, younger brother Tadeusza, dziennikarza sportowego, a także siostry: Marię, Jadwigę i Eugenię, wszystkie związane z nauczycielstwem.

W latach 1927-1934 studiowała na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie uzyskała dyplom w dziedzinie nauk przyrodniczych pod kierunkiem profesora Władysława Szafera. Jej praca dyplomowa, zatytułowana „Stosunek modrzewia polskiego (Larix polonica Rac.) do modrzewia syberyjskiego (Larix sibirica Ledeb.) – studium biometryczne”, stanowiła ważny wkład w badania botaniczne.

Po ukończeniu studiów rozpoczęła karierę jako nauczycielka biologii w Gimnazjum Sióstr Urszulanek w Krakowie. Jej pasja do roślinności oraz badania nad nią szybko przyczyniły się do jej członkostwa w Polskim Towarzystwie Botanicznym, gdzie aktywnie uczestniczyła w życiu towarzyskim naukowców.

1939–1945

W obliczu wybuchu II wojny światowej, w listopadzie 1939 roku, jej szkoła została zamknięta przez władze niemieckie. Mimo to, Janina kontynuowała nauczanie na tajnych kompletach, gdzie przekazywała wiedzę z biologii oraz geografii. W tym czasie nawiązała również współpracę z Polskim Komitetem Opiekuńczym w Krakowie.

Wkrótce po wybuchu wojny, Janina zaangażowała się w działalność konspiracyjną. Została członkinią Sztabu Głównego Szefostwa Walki Cywilnej i Spraw Społeczno-Politycznych Organizacji Orła Białego (OOB), kierowanej przez jej szwagra Ludwika Muzyczkę. Na tym stanowisku zarządzała referatem propagandy oraz służbą wydawniczą. Uczestniczyła także w zespole redakcyjnym przygotowującym ulotki i komunikaty, a od 1 listopada 1939 roku była odpowiedzialna za powielany tygodnik „Nakazy Dnia”, którego nakład wyniósł 3000 egzemplarzy w grudniu 1939 roku. Jej mieszkanie przy ul. św. Marka miało kluczowe znaczenie jako punkt kontaktowy dla OOB.

W miarę upływu czasu OOB stała się częścią Służby Zwycięstwu Polski, a później Związku Walki Zbrojnej, gdzie Janina działała w Biurze Informacji i Propagandy (BIP) krakowskiego Obszaru. W latach 1940-1941 pełniła rolę redaktora „Nakazów Dnia”, a do końca okupacji niemieckiej była szefem działu I ogólnoinformacyjnego w BIP Okręgu Kraków. Jej profesjonalizm zaowocował awansem na stopień kapitana Armii Krajowej, a także przyznaniem Krzyża Walecznych (dwukrotnie) oraz Złotego Krzyża Zasługi z Mieczami.

1945–1954

Po rozwiązaniu Armii Krajowej, Janina Oszast wstąpiła do Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (DSZ) w krakowskim wydziale propagandy. W lipcu 1945 roku została aresztowana przez komunistyczne władze, podczas gdy jej przełożony, Rolewicz, również znalazł się w rękach policji. Po trzech miesiącach, dzięki amnestii, odzyskała wolność. To pozwoliło jej zaangażować się w nowo powstałe Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (WiN), gdzie współpracowała z Rolewiczem, pełniącym funkcję zastępcy prezesa.

W październiku 1946 roku ponownie została aresztowana. Rok później Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie wymierzył jej sześć lat pozbawienia wolności, które odbywała w bydgoskiej placówce w Fordonie. W październiku 1949 roku, dzięki amnestii, została zwolniona.

Janina kontynuowała swoją działalność, angażując się w pomoc dla żołnierzy AK oraz ich rodzin. Wiosną 1950 roku, po spotkaniu z kurierem WiN, odmówiła opuszczenia kraju, co doprowadziło do jej aresztowania w 1952 roku w ramach operacji Cezary, mającej na celu zlikwidowanie resztek podziemia niepodległościowego. Pomimo trudnych przesłuchań, nie zgodziła się na współpracę z organami bezpieczeństwa. 30 czerwca 1954 roku skazano ją na cztery lata więzienia, jednak w grudniu 1954 roku uzyskała warunkowe zwolnienie.

Po 1954

Po opuszczeniu więzienia, Janina Oszast napotkała trudności w znalezieniu pracy. Na szczęście, dzięki wpływom profesora Władysława Szafera, zyskała etat badawczy w terenowej stacji Centralnego Urzędu Geologii, który również wstawiał się za nią w sprawach eksmisji z Krakowa. W 1956 roku przeniosła się na stanowisko adiunkta w Zakładzie Paleobotaniki Instytutu Botaniki PAN, gdzie pracowała aż do przejścia na emeryturę w 1978 roku. W 1973 roku obroniła habilitację, koncentrując się na badaniach dotyczących flory pliocenu Domańskiego Wierchu w Kotlinie Nowotarskiej, chociaż nie uzyskała tytułu docenta. Jej zainteresowania naukowe obejmowały palinologię, zwłaszcza badania czwartorzędu na ziemiach Polski oraz Mongolii.

Ważnym momentem jej życia był 7 października 1986 roku, gdy, na dwa dni przed śmiercią, została odznaczona Medalem im. Władysława Szafera. Pośrednio związana z historią, przez wiele lat utrzymywała nieformalną relację z Wacławem Felczakiem, jednak oboje, ze względu na swe zaangażowanie w niepodległościowy ruch, nie założyli rodziny.

Janina Oszast zmarła 9 października 1986 roku i spoczęła na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

---

Oceń: Janina Oszast

---