Stanisław Władysław Rausz, urodzony 4 sierpnia 1896 roku w Krakowie, był znaczącą postacią w historii Polski. Jako podpułkownik łączności Wojska Polskiego, zasłużył się w swojej służbie wojskowej, jednak jego życie zakończyło się w tragicznych okolicznościach.
Zmarł w 1940 roku w Kijowie, a jego śmierć jest związana z tragicznymi wydarzeniami, które miały miejsce w czasie II wojny światowej, a mianowicie zbrodnią katyńską, która dotknęła wielu polskich oficerów.
Życiorys
Stanisław Rausz urodził się 4 sierpnia 1896 roku, jako syn Władysława. Jego życie naznaczone było wieloma wydarzeniami, które miały miejsce w burzliwym okresie historycznym. Wzięty do wojska, brał udział w I wojnie światowej, co stanowiło dla niego pierwszy krok w wojskowej karierze.
Po zakończeniu tej brutalnej wojny oraz odzyskaniu przez Polskę niepodległości w listopadzie 1918 roku, wstąpił do Wojska Polskiego. W czasie wojny polsko-bolszewickiej w latach 1919–1920, walczył z oddaniem na froncie. 1 czerwca 1920 roku osiągnął awans do stopnia porucznika w wojskowej służbie łączności, co stanowiło znaczący krok w jego zawodowej drodze.
Następnie został zweryfikowany jako kapitan z datą starszeństwa przypadającą na 1 czerwca 1919 roku, a 1 grudnia 1924 dodano mu rangę majora z kolejnością daty na 15 sierpnia 1924. Rausz był przydzielony do 2 pułku łączności, gdzie pouczany przez innych oficerów, w latach 1923–1925 pełnił rolę szefa Szefostwa Łączności w Sztabie Dowództwa Okręgu Korpusu nr V w Krakowie.
Od 1927 do 1929 roku, Stanisław dowodził II batalionem w 2 pułku łączności, a wiosną 1929 roku, w ramach nowo wprowadzonej organizacji wojsk łączności, został mianowany mianem majora na pierwszego oficera sztabu 3 Grupy Łączności w Przemyślu. 3 listopada 1931 roku doszło do reorganizacji tych wojsk, a Rausz został przeniesiony do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr X.
W tym okresie odbył staż w 23 pułku artylerii lekkiej oraz w 58 pułku piechoty, gdzie starał się uzyskać kwalifikacje do Wyższej Szkoły Wojennej, niestety bez skutku. W 1932 roku pozostał w dyspozycji DOK nr X, a w grudniu tegoż roku został odkomenderowany do sztabu 1 Dywizji Piechoty Legionów w Wilnie, gdzie objął stanowisko dowódcy łączności dywizji. 1 stycznia 1936 awansował do rangi podpułkownika i stał się dowódcą 1 batalionu telegraficznego w Zegrzu.
Po wybuchu II wojny światowej i czasie kampanii wrześniowej, stanął na czołowej pozycji dowódcy łączności w sztabie Armii „Prusy”, a następnie w dowództwie Grupy Armii, której przewodził generał Stefan Dęba-Biernacki. Rausz wykazał się odwagą i determinacją w walkach toczonych na Lubelszczyźnie. Niestety, po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 roku, na terenach wschodnich II Rzeczypospolitej, został aresztowany przez Sowietów.
Jego dalsze losy były tragiczne. Po aresztowaniu trafił do więzienia przy ulicy Karolenkiwskiej 17 w Kijowie, gdzie według dostępnych informacji, został zamordowany przez NKWD, prawdopodobnie wiosną 1940 roku. Jego nazwisko znajduje się na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej, która została opublikowana w 1994 roku (wymieniony na liście wywózkowej 56/3-89 pod numerem 2442).
Ofiary tych zbrodni, w tym Stanisław Rausz, zostały pochowane na Otwartym w 2012 roku Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni, co stanowi ważny element pamięci o heroicznych postawach i ofiarach tamtych czasów.
Ordery i odznaczenia
Stanisław Rausz, znany ze swojego wkładu w historię i odbudowę kraju, został odznaczony licznymi medalami i wyróżnieniami. Jego osiągnięcia zostały dokumentowane przez przyznanie mu szeregu prestiżowych nagród.
- Krzyż Niepodległości, przyznany 9 listopada 1931,
- Krzyż Walecznych, który otrzymał trzykrotnie, przed rokiem 1923,
- Złoty Krzyż Zasługi, przyznany 19 marca 1936.
Upamiętnienie
W dniu 16 listopada 2011, w kontekście wydarzenia nazwanego „Katyń… pamiętamy” oraz „Katyń… Ocalić od zapomnienia”, odbyła się szczególna inicjatywa przy Zespole Szkół Ekonomicznych nr 3 im. Eugeniusza Kwiatkowskiego w Krakowie. W ramach tej akcji zasadzono Dąb Pamięci, który został poświęcony Stanisławowi Rauszowi.
Przypisy
- Ryszard Czarnecki: Czwarty Katyń. ryszardczarnecki.blog.onet.pl, 12.10.2015 r. [dostęp 18.11.2015 r.]
- Uroczystości z udziałem Prezydenta Miasta i Kuratora Oświaty w Krakowie. katyn-pamietam.pl, 06.12.2014 r. [dostęp 09.12.2014 r.]
- Aktualności. zse-3.krakow.pl. [dostęp 09.12.2014 r.]
- Ukraińska Lista Katyńska. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 1994 r. s. 78. [dostęp 27.10.2014 r.]
- Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 23 marca 1932 r., Nr 6, s. 240.
- Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 27 kwietnia 1929 r., Nr 9, s. 117, 129.
- Eugeniusz Kozłowski, Wojsko Polskie 1936–1939..., s. 197.
- Rocznik Oficerski 1932, s. 268, 482.
- Rocznik Oficerski 1928, s. 613, 621.
- Rocznik Oficerski 1924, s. 52, 877.
- Rocznik Oficerski 1924, s. 885.
- Rocznik Oficerski 1923, s. 968.
- Rocznik Oficerski 1923, s. 94, 960.
- M.P. z 1936 r. nr 66, poz. 131 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 352 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- Stanisław Rausz. wbh.wp.mil.pl. [dostęp 21.12.2020 r.]
- W ewidencji Wojska Polskiego był określany jako „Stanisław Władysław Rausz” w 1923, następnie jako „Stanisław I Rausz” (1924, 1928, 1932). W ewidencji był także oficer rezerwy piechoty, „Stanisław Rausz”.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Henryk Jagiełło | Feliks Czech | Adam Biedroń-Kalinowski | Stanisław Ludwik Jaxa-Rożen | Tadeusz Prus-Więckowski | Gustaw Kieszkowski | Stanisław Ejzerman | Marian Markiewicz (1895–1965) | Leszek Starzyński | Jan Kanty Julian Sierawski | Tadeusz Grabowski (pułkownik) | Leon Bianchi | Stanisław Porębski (wspinacz) | Jan Nowak (1895–1940) | Teodor Hoffmann (cichociemny) | Stanisław Starzewski | Leon Rutkowski-Koczur | Jan Grzybała | Kazimierz Hieronim Gwiazdomorski | Wanda HermanównaOceń: Stanisław Rausz