Stanisław Ludwik Jaxa-Rożen

---

Życiorys

W latach 1928–1931 Stanisław Ludwik Jaxa-Rożen podejmował naukę w Szkoły Podchorążych Inżynierii znajdującej się w Warszawie. W dniu 15 sierpnia 1931 roku otrzymał nominację na stopień podporucznika z datą 15 sierpnia 1930 roku oraz 25. lokatą w korpusie oficerów inżynierii i saperów, co zasugerował ówczesny Prezydent RP, Ignacy Mościcki. Jeszcze w tym samym roku, 1 września, Minister Spraw Wojskowych przydzielił go do 1 batalionu saperów Legionów w Modlinie, gdzie obejmie funkcję dowódcy plutonu. W dniu 12 marca 1933 roku Jaxa-Rożen zdobył awans na porucznika, 30. lokując się w korpusie oficerów inżynierii i saperów.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku, w stopniu kapitana, retorycznie pełnił rolę dowódcy 2 kompanii przeprawowej w batalionie saperów Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej, gdzie odniósł poważne rany. Po tym nieprzyjemnym incydencie, trafił do szpitala w Lublinie, skąd jednak uciekł zanim zakończono jego leczenie, aby uniknąć zostania wziętym do niewoli.

W czasach okupacji, Jaxa-Rożen przetrwał na Lubelszczyźnie, angażując się aktywnie w działalność konspiracyjną. W charakterze sapera, zajmował się gromadzeniem oraz zabezpieczaniem broni pozostałej po kampanii wrześniowej, a także angażował się w działalność wywiadowczą, posługując się przykrywką przedsiębiorstwa zajmującego się skupem wikliny, podto oznaczając miejsca przepraw na Bugu. Ujawnił się stanowczo po wyzwoleniu Lublina.

Od 13 września 1944 roku do końca wojny pełnił służbę w oddziale inżynieryjnym 2 Armii Wojska Polskiego, gdzie pełnił rolę zastępcy szefa sztabu wojsk inżynieryjnych. W styczniu 1945 roku odnalazł swoją rodzinę, która została wysiedlona z Warszawy w czasie powstania, a wówczas był już majorem.

Po zakończeniu zawirowań wojennych, objął kierownicze stanowisko w Służbie Inżynieryjnej Poznańskiego Okręgu Wojskowego, w 1946 roku uczestniczył w akcji przeciwpowodziowej na Wiśle. W 1947 roku przeniesiono go do Oficerskiej Szkoły Wojsk Inżynieryjnych we Wrocławiu, gdzie piastował posadę kierownika cyklu taktyki. Jednakże w grudniu 1948 roku, w wyniku posiadania przedwojennego stopnia oficerskiego i nazwiska, został w trybie nagłym zwolniony z wojska.

Jego wykształcenie zdobyte przed wybuchem wojny (I rok Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej oraz różne uczelnie wojskowe) umożliwiło mu podjęcie pracy jako architekt powiatowy kolejno w Sycowie, Namysłowie oraz Niemodlinie, gdzie ostatecznie osiedlił się na stałe. Pozostając w trudnej sytuacji rodzinnej, pomocy udzielała mu żona, Alina z Tacikowskich, absolwentka konserwatorium, która w trudnych czasach okupacyjnych i późniejszych zajęć muzycznych wspierała ich rodzinę.

Stanisław Jaxa-Rożen odszedł z tego świata 11 lipca 1985 roku, a jego ostatnia ziemska siedziba znajduje się na cmentarzu komunalnym w Jeleniej Górze, gdzie towarzyszyła mu kompania reprezentacyjna Wyższej Oficerskiej Szkoły Radiotechnicznej. Tuż obok niego spoczęła jego żona Alina, zmarła 26 marca 2003 roku.

Pułkownik Stanisław Jaxa-Rożen utrzymywał bliski kontakt z Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, któremu przekazał mundur oraz różne pamiątki związaną z historią 2 Armii LWP. Został także zidentyfikowany jako „Żołnierz z fotografii” – zdjęcie to, powstałe w 1945 roku w okopach w rejonie Siedlec, stało się symbolem polsko-radzieckiego braterstwa broni, opublikowanym w powojennych podręcznikach historii.

Rodzina

Stanisław Jaxa-Rożen był synem Władysława Jaxa-Rożena, generała brygady Wojska Polskiego, oraz Wiktorii z Kossobudzkich, której życie zakończyło się 30 czerwca 1930 roku. W swoim życiu doczekał się czworga potomstwa, które kontynuowało rodzinne tradycje i osiągnęło wiele w różnych dziedzinach.

• Agnieszka, urodzona 9 kwietnia 1935 roku w Warszawie, to absolwentka Wyższej Szkoły Muzycznej w Katowicach. Związana z muzyką jako nauczycielka oraz działaczka na Opolszczyźnie, obecnie mieszka w Opolu.
• Krzysztof, którego narodziny miały miejsce 4 sierpnia 1936 roku w Warszawie, to absolwent Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Swoją karierę zawodową rozpoczął w Ośrodku Kultury Polskiej w Pradze, a następnie pracował w redakcji Mladej Fronty. Po Praskiej Wiośnie osiedlił się na stałe w Pradze, gdzie cieszy się emeryturą.
• Marek, wnuk, jest obywatelem Czech, stale mieszka w Pradze.
• Izabela, wnuczka, posiada obywatelstwo polskie i również mieszka w Pradze.
• Przemysław Marcin, urodzony 24 stycznia 1939 roku w Warszawie, jest absolwentem Wydziału Mechanicznego Politechniki Wrocławskiej. Jego życie zawodowe to nie tylko pasja do lotnictwa, ale także wspaniała kariera jako instruktor spadochronowy, pilot doświadczalny szybowcowy oraz pilot samolotowy. Swoje umiejętności wykorzystał także jako instruktor narciarski oraz ratownik GOPR. Po 33 latach, jako rzeczoznawca w Inspektoracie Kontroli Cywilnych Statków Powietrznych, przeszedł na emeryturę.
• Jędrzej, wnuk, obecnie pracuje jako asystent w Katedrze Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Marcin, wnuk, ma zawód technika telekomunikacji oraz doświadczenie jako żołnierz misji ONZ w Kambodży.
• Jerzy, wnuk, specjałuje się w inżynierii informatycznej.
• Władysław, najmłodszy syn, przyszedł na świat 23 czerwca 1946 roku w Poznaniu, również jest absolwentem Wydziału Mechanicznego Politechniki Wrocławskiej. Od 1981 roku mieszka za granicą, aktualnie osiedlony w Kanadzie, gdzie zdobył uznanie jako spawalnik.
• Anna, wnuczka, urodziła się we Wrocławiu.
• Grzegorz, wnuk, również pochodzi z Wrocławia.
• Marek, wnuk urodzony w Kanadzie.

Ordery i odznaczenia

Stanisław Ludwik Jaxa-Rożen zdobył wiele prestiżowych odznaczeń, które odzwierciedlają jego zasługi oraz heroiczny wkład w walkę. Wśród nich znajdują się:

• Order Krzyża Grunwaldu,
• Złoty Krzyż Zasługi – przyznany 26 listopada 1946 roku, za bohaterskie czyny oraz dzielne zachowanie podczas walk z niemieckim najeźdźcą, a także za gorliwą pracę i sumienne wypełnianie obowiązków służbowych,
• Brązowy Krzyż Zasługi.

---

Oceń: Stanisław Ludwik Jaxa-Rożen

---