Stefan Leukos-Kowalski

Wojsko i służby mundurowe

Stefan Jan Leukos-Kowalski to postać, której życie i dziedzictwo zasługuje na głębsze zrozumienie. Urodził się 16 maja 1891 roku w historycznym Krakowie, który przez wieki stanowił centrum kultury i nauki w Polsce. Jego kariera wojskowa była naznaczona zaangażowaniem w rozwój i obronę kraju.

W trakcie służby w Wojsku Polskim osiągnął stopień podpułkownika piechoty, co świadczy o jego wysokich umiejętnościach oraz zasługach w armii. Niestety, jego życie zostało brutalnie przerwane w wyniku tragicznych wydarzeń II wojny światowej, kiedy to stał się jedną z wielu ofiar zbrodni katyńskiej, która miała miejsce w 1940 roku w Katyniu.

Życiorys

Stefan Jan Leukos-Kowalski przyszedł na świat 16 maja 1891 roku w Krakowie, w rodzinie Józefa i Karoliny z domu Szlag. Ukończył gimnazjum filologiczne w Krakowie oraz zrealizował cztery semestry na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1910 roku dołączył do Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie.

W trakcie I wojny światowej walczył w Polskich Legionach. Był oficerem 5 pułku piechoty, którego szeregi zasilał jako żołnierz od 1 stycznia 1917, kiedy to awansował na stopień chorążego. Stefan brał udział w wielu zaciętych bitwach, takich jak bitwa pod Krzywopłotami 17-18 listopada 1914 roku, Kuklą, Polską Górą czy też Kostiuchnówką 4-6 lipca 1916 roku. W czasie działań wojennych doznał trzech ran. W lipcu 1917 roku, po kryzysie przysięgowym, został wcielony do cesarskiej i królewskiej armii, gdzie przydzielono go do 41 pułku piechoty na front włoski.

Po zakończeniu wojny, w listopadzie 1918 roku, został przyjęty do Wojska Polskiego. Awansował na podporucznika z rąk generała Bolesława Roji. W składach 5 pułku piechoty Legionów wziął udział w obronie Przemyśla oraz Lwowa, a wiosną 1919 roku w walkach o Wilno. Później pełnił rolę II adiutanta w dowództwie 1 Dywizji Piechoty Legionów. 14 października 1920 roku został zatwierdzony w stopniu kapitana w piechocie, przynależąc do „grupy byłych Legionów Polskich”.

3 maja 1922 roku, po weryfikacji, uzyskał stopień majora, ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 roku i 486. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Lipiec 1922 przyniósł mu zatwierdzenie na stanowisku dowódcy II batalionu 5 pułku piechoty Legionów w Wilnie. Do stycznia 1930 roku służył w Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia w Rembertowie. 23 stycznia 1928 roku awansował do stopnia podpułkownika z datą 1 stycznia 1928, podczas gdy tej samej daty otrzymał 67. lokatę w korpusie oficerów piechoty.

W styczniu 1930 roku Stefan został przeniesiony do Komendy Garnizonu i Placu stołecznego miasta Warszawa na funkcję zastępcy komendanta. 6 września 1931 roku objął stanowisko zastępcy szefa Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie. W czerwcu 1933 roku, po zmianach w dowodzeniu, został dowódcą 63 Toruńskiego pułku piechoty w Toruniu, a w roku 1936 przeniesiono go na stanowisko dowódcy 16 pułku piechoty Ziemi Tarnowskiej w Tarnowie. W marcu 1939 roku pełnił służbę w Państwowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Warszawie, gdzie działał jako zastępca komendanta głównego Związku Strzeleckiego.

29 sierpnia 1939 roku Stefan został mianowany dowódcą Strzeleckiej Brygady Obrony Narodowej w Warszawie, aczkolwiek do powołania tego oddziału ostatecznie nie doszło. 5 września 1939 roku ewakuowano go z Warszawy. W trakcie kampanii wrześniowej 1939 roku Stefan dostał się do niewoli sowieckiej, w której przebywał w obozie w Kozielsku. Niestety, wiosną 1940 roku, został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Katyniu, a jego ciało pochowano tam.

Od 28 lipca 2000 roku jego szczątki spoczywają na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu, gdzie figuruje na liście wywózkowej z dnia 9 kwietnia 1940 roku, pozycja 92. 5 października 2007 roku, pośmiertnie awansowano go do stopnia pułkownika, a awans ogłoszono 9 listopada 2007 roku podczas uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Życie osobiste Stefana związane było z rodziną; był żonaty i wychowywał syna Andrzeja oraz córki Halinę i Zofię.

Ordery i odznaczenia

Stefan Leukos-Kowalski był osobą odznaczoną wieloma prestiżowymi nagrodami, które odzwierciedlają jego odwagę i poświęcenie. Wśród przyznanych mu odznaczeń znajdują się:

  • Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 6589,
  • Krzyż Niepodległości z dnia 20 stycznia 1931,
  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (przyznany 10 listopada 1933),
  • Krzyż Walecznych, otrzymany czterokrotnie,
  • Złoty Krzyż Zasłu gi.

Przypisy

  1. Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z 05.10.2007 r. w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie.
  2. Rybka i Stepan 2006, s. 445.
  3. Rybka i Stepan 2006, s. 11.
  4. M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 277 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
  5. M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  6. Dz. Pers. MSWojsk. Nr 8 z 28.06.1933 r., s. 130.
  7. Rocznik Oficerski 1932, s. 22, 435.
  8. Dz. Pers. MSWojsk. Nr 5 z 03.08.1931 r., s. 233.
  9. Dz. Pers. MSWojsk. Nr 1 z 21.01.1930 r., s. 8.
  10. Rocznik Oficerski 1928, s. 118, 168.
  11. Rocznik Oficerski 1924, s. 133, 348.
  12. Rocznik Oficerski 1923, s. 137, 404.
  13. Spis oficerów 1921, s. 36, 707.
  14. Lista starszeństwa 1917, s. 33.
  15. Księga Cmentarna Katynia 2000, s. 343.
  16. Dz. Pers. MSWojsk. Nr 10 z 16.08.1932 r., s. 366, Komisarz Rządu m. st. Warszawy zarządzeniem Nr AC. III-85/31 z 23.04.1932 r. zezwolił ppłk. Stefanowi Janowi Kowalskiemu na zmianę nazwiska rodowego „Kowalski” na „Leukos-Kowalski”.

Oceń: Stefan Leukos-Kowalski

★★★★★
Średnia ocena:4.84 Liczba ocen:10