Zbigniew Węglarz

Wojsko i służby mundurowe

W artykule poświęconym Zbigniewowi Węglarzowi, wspominamy o jego niezwykłej karierze wojskowej oraz cywilnej. Urodził się 5 sierpnia 1914 roku, a zmarł 8 stycznia 2007 roku. Był polskim komandorem podporucznikiem, a także utalentowanym oficerem morskim, który służył na niszczycielach.

Węglarz pełnił ważną rolę podczas II wojny światowej, gdzie sprawował funkcję oficera broni podwodnej na okrętach. Jego przywództwo zostało szczególnie zauważone podczas dowodzenia ORP „Błyskawica” w latach 1948–1950. Mimo, że w okresie stalinizmu w Polsce doświadczył represji, udało mu się później uzyskać rehabilitację, co pozwoliło mu na kontynuację kariery.

Od 1958 roku przez następne dwadzieścia lat był aktywnym uczestnikiem floty handlowej, pełniąc tam zarówno funkcje oficerskie, jak i kapitańskie. Jako uznany i szanowany członek społeczności morskiej, został odznaczony Orderem Odrodzenia Polski, co potwierdza jego wkład w rozwój polskiego marynarki wojennej oraz handlowej.

Wykształcenie

Zbigniew Węglarz przyszedł na świat 5 sierpnia 1914 roku w Krakowie, jako jedyne dziecko w rodzinie nauczycielskiej, Stanisława i Zofii z Sękarów. Jego ojciec, Stanisław, był absolwentem Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie ukończył studia w 1903 roku. Niestety, zginął on w trakcie I wojny światowej. W roku 1921, Zofia, matka Zbigniewa, zdecydowała się na wyjazd z synem do Francji, gdzie przez kilka lat uczyła dzieci polskich górników w miejscowości Auchel.

Po powrocie do Krakowa, Zbigniew rozpoczął edukację w szkole powszechnej, a następnie kontynuował naukę w matematyczno-przyrodniczym Gimnazjum im. Hoene-Wrońskiego. Po zdaniu matury, miał zamiar podjąć studia w płatnej Państwowej Szkole Morskiej w Gdyni, jednak ze względu na trudności finansowe rodziny, jego plan nie mógł się ziścić.

W lipcu 1933 roku Zbigniew zdołał zostać przyjęty na Wydział Morski Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej w Toruniu. W trakcie swojej nauki odbył rejs na szkunerze szkolnym ORP „Iskra”, który miał miejsce w rejonie Morza Śródziemnego oraz Norwegii (od maja do września 1934 roku). 15 października 1936 roku otrzymał promocję oficerską, a w tym samym roku, wraz z innymi nowo promowanymi oficerami Marynarki Wojennej, został przedstawiony prezydentowi Ignacemu Mościckiemu oraz marszałkowi Edwardowi Śmigłemu-Rydzowi na Zamku Królewskim w Warszawie.

W trakcie swojej dalszej służby wojskowej, Węglarz ukończył siedem kursów specjalistycznych, w tym bardzo istotny III Kurs Oficerów Broni Podwodnej, który realizował w okresie od 2 października 1938 roku do 30 czerwca 1939 roku.

Służba wojskowa

Po ukończeniu kursu aplikacyjnego dedykowanego podporucznikom marynarki, Zbigniew Węglarz został oddelegowany na swoje pierwsze stanowisko – stanął na czele plutonu w Kadrze Floty usytuowanej w Gdyni. W okresie od 2 maja 1937 roku do 26 kwietnia 1938 roku brał aktywny udział w rejsach na transportowcu ORP „Wilia”, odwiedzając Francję oraz Wielką Brytanię, a także biorąc udział w wyprawach po uzbrojenie do Szwecji oraz Estonii.

W kolejnych latach pełnił rolę oficera wachtowego na ORP „Iskra”, gdzie miał okazję uczestniczyć w ekscytującej podróży do Dubrownika, Korfu, Casablanki oraz na Azory. Krótko później, od 5 kwietnia 1939 roku, objął stanowisko oficera wachtowego na trałowcu ORP „Czajka”. Jego kariera posunęła się jeszcze dalej, gdy stał się oficerem broni podwodnej niszczyciela ORP „Burza”. To właśnie na jego pokładzie opuścił Polskę w ramach realizacji Planu „Peking”, przed wybuchem II wojny światowej.

W bitwie o Narwik, niszczyciel, na którym służył, funkcjonował w malowniczych fiordach Sjöregan i Reisen między 30 kwietnia a 10 maja 1940 roku. Po krótkim okresie przebywania w Scapa Flow, okręt został zaangażowany w ewakuację wojsk z Francji, podczas której doszło do poważnego uszkodzenia jednostki w rejonie Calais. 26 października załoga Węglarza uratowała aż 254 rozbitków z RMS „Empress of Britain”, a już 16 listopada miał miejsce tragiczny incydent, gdy ORP „Burza” zderzył się z trałowcem HMS „Arsenal”, co doprowadziło do zatonięcia brytyjskiej jednostki.

26 listopada 1940 roku Zbigniew Węglarz został awansowany na stanowisko I oficera broni podwodnej niszczyciela ORP „Błyskawica”. Od lipca do września 1941 roku stanowił wsparcie dla Komendanta Uzupełnień Floty, komandora porucznika Ludwika Ziembickiego, pełniąc jednocześnie rolę komendanta Obozu Szkolnego w Bickleigh. Potem wrócił do działań jako I oficer broni podwodnej ORP „Burza” podczas jego remontu.

18 stycznia 1942 roku objął rolę I oficera broni podwodnej na niszczycielu ORP „Piorun”, biorąc aktywny udział w konwojach na Oceanie Atlantyckim, Morzu Północnym oraz u wybrzeży Gibraltaru. Uczestniczył także w Operacji „Husky” oraz w działaniach na Morzu Śródziemnym, w tym przeciwko niszczycielowi „Tirpitz”. Następnie, 12 maja 1944 roku, został wyokrętowany z powodu konfliktu z zastępcą dowódcy, kapitanem mar. Wieńczysławem Konem.

Po krótkim okresie spędzonym w dyspozycji szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej, wiceadmirała Jerzego Świrskiego, rozpoczął nauczanie jako wykładowca broni podwodnej oraz oficer kursowy w Szkole Podchorążych Marynarki Wojennej w Okehampton. Jego dalsza kariera zyskała na znaczeniu, gdy 9 grudnia 1944 roku został oficerem flagowym specjalistą broni podwodnej w Komendzie Morskiej „Południe” w Plymouth, gdzie pełnił obowiązki do momentu rozwiązania Marynarki Wojennej w ramach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

Od 28 grudnia 1946 roku przebywał w obozach repatriacyjnych, a 21 marca 1947 roku zarejestrował się w Konsulacie Generalnym Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie w celu powrotu do kraju. Został wyznaczony do grupy dowodzonej przez komandora podporucznika Bolesława Romanowskiego jako zastępca dowódcy ORP „Błyskawica”. W dniach 1–4 lipca przeszedł na pokładzie okrętu z Rosyth do Gdyni, gdzie nastąpiło jego powitanie przez dowódcę Marynarki Wojennej, kontradmirała Włodzimierza Steyera.

Od 5 grudnia 1947 roku do 14 kwietnia 1948 roku kierował Zakładami Broni Podwodnej, a następnie powrócił na stanowisko zastępcy dowódcy ORP „Błyskawica”. Od 21 stycznia 1949 roku do 24 czerwca 1950 roku dowodził „Błyskawicą”, stając się ostatnim przedwojennym oficerem na tym kluczowym stanowisku.

Podczas gdy jego los w Marynarce Wojennej się zmieniał, został ściągnięty z okrętu przez przedstawicieli Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego, którzy użyli podstępu twierdząc, że został wezwany przez dowódcę Marynarki Wojennej, mimo że żaden formalny nakaz aresztowania nie został wydany. Pomimo brutalnego traktowania podczas śledztwa, nie przyznał się do zarzuconych mu win. Wyrokiem Najwyższego Sądu Wojskowego z dnia 20 listopada 1951 roku został skazany na osiem lat więzienia za rzekome zorganizowanie spisku w wojsku. Zrehabilitowany przez Najwyższy Sąd Wojskowy 19 stycznia 1955 roku, został zwolniony po odbyciu czterech lat i siedmiu miesięcy kary.

Awansował kolejno na stopnie oficerskie:

  • podporucznika marynarki – 1936,
  • porucznika marynarki – 1940,
  • kapitana marynarki – 1945,
  • komandora podporucznika – 1948.

Flota handlowa

20 kwietnia 1955 roku Zbigniew Węglarz rozpoczął swoją karierę zawodową w Polskim Rejestrze Statków. Po odbyciu stosownych szkoleń, szybko awansował na stanowisko inspektora w Oddziale Wrocławskim. Jego talent i zaangażowanie zaowocowały nowym zatrudnieniem 21 czerwca 1957 roku w Polskich Liniach Oceanicznych w Gdyni, gdzie objął funkcję inspektora odpowiedzialnego za bezpieczeństwo oraz higienę pracy.

W latach 1958–1963 Węglarz zdobywał doświadczenie pływając dla indonezyjskiego armatora Pleni. Następnie w 1964 roku rozpoczął pracę na jednostkach Polskich Linii Oceanicznych oraz Chipolbroku. W tym okresie miał zaszczyt dowodzic statkami drobnicowymi, takimi jak MS „Janek Krasicki”, „Nowowiejski” oraz „Stefan Okrzeja”. Jego umiejętności kaptainskie doprowadziły go do szerszych możliwości zawodowych.

W międzyczasie, od 27 grudnia 1975 roku do 22 sierpnia 1978 roku, Węglarz dowodził dużymi masowcami należącymi do amerykańskiej firmy Navicom, w tym MS „Tropwood” oraz MS „Tropwind”. Po zakończeniu tej pracy, zdecydował się na zasłużoną emeryturę, kończąc w ten sposób swoją bogatą karierę w branży morskiej.

Emerytura

Początkowo Zbigniew Węglarz osiedlił się w Gdyni, jednak z biegiem czasu zdecydował się wrócić do swojego rodzinnego Krakowa. Jego zamiłowanie do turystyki górskiej szybko stało się wszechobecne, a ulubionymi miejscami jego wędrówek były Babia Góra oraz Turbacz.

Węglarz zmarł 8 stycznia 2007 roku w Krakowie, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Rakowickim. Jego życie osobiste było związane z Jadwigą Garbusińską (1911-2004), która była córką znanego kompozytora muzyki organowej Kazimierza Garbusińskiego. Para ta nie doczekała się dzieci.

Odznaczenia

Wśród licznych wyróżnień, które zdobył Zbigniew Węglarz, należy wymienić:

  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
  • Krzyż Walecznych – przyznany trzykrotnie,
  • Medal Morski z trzema okuciami,
  • Deltagermedaljen (Norwegia),
  • War Medal 1939–1945 (Wielka Brytania),
  • 1939–1945 Star (Wielka Brytania),
  • Italy Star (Wielka Brytania).

Publikacje

Zbigniew Węglarz miał okazję wielokrotnie publikować swoje prace na łamach znanych czasopism, takich jak „Biuletyn Historyczny” Muzeum Marynarki Wojennej, „Nasze Sygnały” oraz „Przegląd Morski”. Wśród jego ważniejszych dzieł znajduje się m.in. „Wspomnienia o Szkole Podchorążych Marynarki Wojennej w Toruniu”, które ukazały się w numerze 153 „Naszych Sygnałów” w 1984 roku. Innym istotnym tekstem są „Wspomnienia ze służby na ORP „Burza” w latach 1939–1940”, opublikowane w „Biuletynie Historycznym” w 1989 roku (nr 11). Ponadto, opublikował również „Powrót do Ojczyzny” w „Biuletynie Historycznym” (1997, nr 15).

Oprócz publikacji, Węglarz był autorem relacji z okresu służby wojskowej, które były opracowywane dla Wydziału Historycznego Marynarki Wojennej. W szczególności stworzył wspomnienia dotyczące dowódcy ORP „Garland”, kmdr. ppor. Mariana Kadulskiego.

Węglarz prowadził także anglojęzyczną stronę internetową poświęconą Marynarce Wojennej z okresu II Rzeczypospolitej oraz II wojny światowej. W swojej pasji do historii, ofiarował wiele eksponatów dla Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, a także dla Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie.

W 2011 roku, wybór jego autobiograficznych opowiadań został opublikowany w formie książki pt. „Niezłomny”, wydanej przez Oficynę Wydawniczą FINNA, z numerem EAN 9788362913206 i ISBN 978-83-62913-20-6.

Przypisy

  1. Niewydanie zgody na aresztowanie kmdr. Węglarza było jednym z powodów odwołania kontradm. Steyera.
  2. a b W części źródeł błędnie podaje się jakoby posiadał stopień wojskowy komandora porucznika.

Oceń: Zbigniew Węglarz

★★★★★
Średnia ocena:4.5 Liczba ocen:19