Kaplica św. Małgorzaty i św. Judyty to unikatowa drewniana budowla barokowa, która znajduje się w Krakowie, w dzielnicy VII Zwierzyniec, konkretnie przy ul. św. Bronisławy 8, na obszarze znanym jako Salwator. Obiekt ten jest ważnym punktem na trasie Małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej, co czyni go istotnym elementem regionalnego dziedzictwa kulturowego.
Kaplica została wzniesiona jako kontynuacja wcześniejszej budowli, która została zniszczona w wyniku pożarów w 1587 oraz 1656 roku. Jej obecna forma powstała w XVII wieku, między 1689 a 1690 rokiem, za inicjatywą ksieni Justyny Oraczowskiej, i została konsekrowana pod wezwaniem św. Małgorzaty.
W XIX wieku zaczęto związywać kaplicę z dawnymi kultami pogańskimi, co pomogło ukształtować jej lokalne znaczenie. Z czasem, nadano jej również nazwę Gontyny, podobnie jak pobliski kościół parafialny Najświętszego Salwatora.
Wnętrze kaplicy pierwotnie zdobiły trzy ołtarze poświęcone św. Małgorzacie, św. Helenie oraz Justynie, patronce ksieni Oraczowskiej. Wśród dekoracji znajdują się również obrazy ilustrujące sceny z życia bł. Bronisławy oraz portrety jej przodków. Z danych potwierdzonych przez Pracownie Konserwacji Konstrukcji Drewnianych w Warszawie wynika, że dzisiaj istniejąca struktura kaplicy ma swoje korzenie w XVII wieku, co podkreśla jej historyczne znaczenie.
Kaplica jest obecnie dostępna do zwiedzania w okresie letnim, od maja do końca września, w wybrane dni tygodnia. Godziny otwarcia to czwartek, piątek i sobota w godzinach od 9:00 do 13:00 oraz 13:30 do 18:00, a w niedzielę od 12:00 do 17:00. Zwiedzanie odbywa się z przewodnikiem, a co ważne, jest darmowe.
Warto również wspomnieć, że 2 kwietnia 2008 roku przed kaplicą, od strony ulicy, odbyła się ceremonia poświęcenia pomnika Jana Pawła II, zaprojektowanego przez artystę Czesława Dźwigaja. Pomnik został ufundowany przez infułata Jerzego Bryłę i stanął w symbolicznym miejscu, z którego według tradycji ks. Karol Wojtyła wyruszył z generacją studentów na pieszą wycieczkę do Doliny Mnikowskiej, aby uczestniczyć w Nieszporach, które odbyły się u stóp wizerunku Matki Bożej namalowanej na skale.
Budowa i wnętrze kaplicy
Kaplica, której konstrukcja oparta jest na zrębie drewnianym, została wzniesiona na centralnym ośmiobocznym planie. Jej zewnętrzne ściany zostały oszalowane pionowymi deskami, co jest efektem prac rekonstrukcyjnych przeprowadzonych w latach 80. XX wieku. Na dachu z kolei zastosowano gont, który nadaje budowli stylowy wygląd. Główne wejście do kaplicy wyróżnia się portalem z nadprożem, które jest wycięte w charakterystyczny sposób, zwanym „oślim grzbietem”. Portal ozdobiony jest zabytkowymi okuciami sprzed XVII wieku, co dodatkowo podkreśla historyczny charakter obiektu.
Wnętrze tej świątyni przez długi czas ulegało różnym transformacjom. Obecnie w kaplicy można podziwiać ołtarz, który pochodzi z pobliskiego kościółka Najświętszego Salwatora, a także drugi ołtarz, który przynależy do kościółka św. Wojciecha. Warto również zwrócić uwagę na fakt, iż w bliskiej odległości znajdują się ważne obiekty sakralne. Wśród nich znajduje się klasztor ss. Norbertanek, a także kościół św. Augustyna i św. Jana Chrzciciela, a także kościół Najświętszego Salwatora, który został konsekrowany w 1148 roku. Te obiekty to jedne z najstarszych i najbardziej cenionych zabytków w Krakowie.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 24.06.2011 r.]
- Marek Żukow-Karczewski, Zwierzyniec – nie tylko Emaus, "Echo Krakowa", 17.03.1989 r.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kaplice":
Kaplica Świętokrzyska na Wawelu | Kaplica Zebrzydowskiego na Wawelu | Kaplica Zmartwychwstania Pańskiego w Krakowie | Zespół klasztorny urszulanek w Krakowie | Kaplica biskupa Andrzeja Załuskiego na Wawelu | Kaplica bpa Jana Konarskiego na Wawelu | Kaplica królowej Zofii na Wawelu | Kaplica Maciejowskiego na Wawelu | Kaplica św. Anny w Krakowie | Kaplica św. Jana Chrzciciela w Krakowie | Kaplica św. Józefa w Krakowie (Cmentarz Salwatorski) | Kaplica Potockich na Wawelu | Kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krakowie (ul. Prądnicka) | Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej w Lasku Mogilskim | Kaplica Jana Olbrachta na Wawelu | Kaplica Gamrata na Wawelu | Kaplica bł. Bronisławy w Krakowie | Domek loretański w Krakowie | Kaplica bł. Jerzego Popiełuszki w Krakowie | Kaplica Królewska na WaweluOceń: Kaplica św. Małgorzaty i św. Judyty