Kaplica Maciejowskiego na Wawelu

---

Historia

Kaplica Maciejowskiego, wybudowana około roku 1550, powstała z inicjatywy egzekutorów testamentu biskupa Samuela Maciejowskiego, na miejscu wcześniejszej, czternastowiecznej kaplicy biskupa Floriana Mokrskiego. Styl architektoniczny, w którym została zrealizowana, to renesans. W tym okresie do portalu kaplicy dodano stelaż w postaci kraty, która została odlana w warsztacie Hansa Vischera z Norymbergi.

W 1552 roku został wzniesiony nagrobek fundatora, stworzony przez Jana Marię Padovano. Około 1602 roku kardynał Bernard Maciejowski zlecił wykonanie nowej polichromii na czaszy kopuły, przedstawiającej legendę Matki Bożej Śnieżnej oraz wydarzenia związane z Rokiem Jubileuszowym. W tej kaplicy kardynał został pochowany w 1608 roku, w pobliżu swojego wuja.

Nowy drewniany ołtarz z obrazem Matki Bożej Śnieżnej, flankowany przez dwie złocone kolumny, został zrealizowany w 1635 roku z fundacji kanonika Stanisława Garwaskiego. W tym samym roku kanonik Wojciech Serebryski ofiarował srebrną sukienkę na obraz. Garwaski dodał również do kaplicy wiszącą srebrną lampę oliwną oraz zapisał legat na odprawianie sobotnich Mszy Świętych poświęconych Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny.

W trzeciej ćwierci XVIII wieku ołtarz został zamieniony na marmurowy, a jego projekt stworzył Franciszek Placidii. Stary obraz został wkomponowany w nową strukturę ołtarza, a w tym samym czasie powróciła również renesansowa krata do kaplicy Tomickiego.

W latach 1905-1908, z fundacji ks. Teofila Miodowicza, kaplica przeszła restaurację, której projektantem był Zygmunt Hendel. Wtedy to Aleksander Borawski stworzył obecną dekorację malarską kopuły, natomiast projekt kraty zamykającej kaplicę wykonał Sławomir Odrzywolski.

Architektura

Kaplica Maciejowskiego na Wawelu jest obiektem o wyjątkowej architekturze, która przyciąga uwagę swoim unikalnym kształtem. Zaprojektowana na podstawie kwadratowego rzutu, kaplica składa się z dolnej kondygnacji oraz efektownej kopuły, na którą nałożona jest latarnia wieńczona niewielką kopułką. Półkoliste otwory okienne latarni nadają jej lekkości i elegancji, a powierzchnie zarówno kopuły, jak i kopułki pokryto miedzianą blachą. Całość kończy złocony krzyż łaciński, co dodaje majestatu.

Wnętrze kaplicy podzielone jest na trzy kluczowe przestrzenie: główną część kaplicy, zakrystię oraz klatkę schodową. Do środka prowadzi imponujący barokowy portal, który zbudowano z marmuru dębnickiego. Portal otaczają półkoliste arkady, których klucze posiadają wolutowe zakończenia, flankowane przez pilastry umieszczone na cokołach. Trzony kolumn i przyłucza arkad inkrustowane są różowym marmurem paczółtowickim, zaś ornamenty na wolutowych kapitelach przywodzą na myśl liście akantu. Nad tym wszystkim znajduje się przełamane belkowanie z przerywanym segmentowym przyczółkiem, które wznosi się na wolutach, z herbem Ciołek umieszczonym centralnie na elipsowatej blasze.

W otworze wejściowym spoczywa wspaniała brązowa krata, na której widnieją anioły oraz Matka Boża z Dzieciątkiem, a wszystko to na tle Wawelu. Wschodnia ściana kaplicy zdobi ołtarz, stworzony z marmuru dębnickiego. Jego retabulum, umiejscowione na mensie, składa się z dwóch kolumn korynckich ze złoconymi kapitelami, które flankują obraz Matki Bożej Śnieżnej. Na kolumnach wspiera się przerywane belkowanie z typowym dla baroku przyczółkiem, zaś całość wieńczy profilowana nasada.

Obok ołtarza znajdziemy drzwi prowadzące do zakrystii po lewej stronie oraz do klatki schodowej po prawej. Po przeciwnej stronie, w zachodniej części kaplicy, umieszczony jest nagrobek bpa Samuela Maciejowskiego, wykonany z piaskowca i czerwonego marmuru, oparty na solidnym cokole. W półkolistej niszy, ozdobionej kwiatonami, znajduje się rzeźba przedstawiająca biskupa, w typowej dla artysty pozie sansowinowskiej, na sarkofagu. Niszę otaczają dwie żłobkowane kolumny, które podtrzymują belkowanie. Na ścianach kaplicy widnieją także trzy epitafia: archidiakona Andrzeja Krajewskiego z alabastrowym popiersiem oraz herbem Leliwa, kanoników Walentego Kluczborskiego i Stanisława Dąbrowskiego oraz kanonika Jakuba Sarnowskiego, z napisem i herbem Jastrzębiec.

Warto również zwrócić uwagę na polichromię na czaszy kopuły, która przedstawia sceny z życia Marii oraz legendy związane z obrazem Matki Bożej Śnieżnej, co podkreśla religijny charakter tej wyjątkowej kaplicy i jej znaczenie w kontekście kultury i historii Krakowa.

---

Oceń: Kaplica Maciejowskiego na Wawelu

---