Helena Hoffmann (porucznik)

---

Życiorys

Helena Hoffmann przyszła na świat 21 (lub 6) maja 1913 roku w Krakowie, w rodzinie urzędnika Michała i Heleny z d. Mireckiej. Jej edukacja rozpoczęła się w szkole powszechnej nr 20 im. Zbigniewa Oleśnickiego, gdzie ukończyła osiem klas. Po tym, przez pięć lat, kontynuowała naukę w Seminarium Nauczycielskim im. Mikołaja Reja, zdobywając w czerwcu 1932 roku świadectwo dojrzałości. W czasie nauki w Seminarium dołączyła do Hufca Szkolnego Przysposobienia Wojskowego Kobiet, a jako świeża absolwentka ukończyła letni kurs instruktorski PWK. W latach 1932-1935 działała zawodowo jako instruktorka PWK, natomiast od września 1935 do czerwca 1939 pracowała w szkole powszechnej w Katowicach-Wełnowcu, gdzie jednocześnie prowadziła hufiec PWK w Seminarium Nauczycielskim w Mysłowicach.

W 1939 roku brała udział w kursie dywersji pozafrontowej, a od marca pełniła funkcję kierowniczki Pogotowia Społecznego PWK. W dniu wybuchu II wojny światowej, zgodnie z rozkazem Komendantki Rejonowej PWK w Katowicach, udała się do Mysłowic oraz Chrzanowa, w celu przekazania instrukcji mobilizacyjnych dla instruktorek PWK, a następnie powróciła do Krakowa. Wtedy też została zaprzysiężona jako „Halina” do Służby Zwycięstwu Polski, gdzie zajmowała się rolą łączniczki i kurierki oraz sekretarki kierownictwa okręgowego sabotażu, dywersji oraz lotnych akcji odwetu.

Pod jej bezpośrednim dowództwem znajdował się Szef Sztabu Obszaru Krakowskiego, ppłk. Jan Cichocki ps. „Kabat”. Helena była odpowiedzialna za utrzymywanie łączności z Okręgiem Śląsk, pilotowała oficerów do punktów przerzutowych w Rabce i Nowym Targu oraz przewoziła pocztę oraz pieniądze z Zakopanego do dowództwa w Krakowie, które były przekazywane z Węgier. W ZWZ powstała samodzielna organizacja do bieżącej walki, znana jako ZO, w której powierzono jej tereny odpowiedzialności jako szefowej kurierek oraz łączniczki do zadań specjalnych w Dowództwie Okręgu ZWZ Kraków. Odpowiedzialność Heleny obejmowała również przewożenie broni i materiałów do aktów sabotażowych oraz dywersyjnych.

W obliczu zagrożenia wykrycia kontaktów, magazynów i laboratoriów konspiracyjnych, uczestniczyła w ich ewakuacji oraz likwidacji. Po aresztowaniu jej matki, sióstr oraz kuzynki wiosną 1941 roku podczas „wsypy” Okręgu, poczuła się zagrożona, zwłaszcza że gestapo poszukiwało jej, rozsyłając listy gończe z wyznaczoną nagrodą pieniężną. Otrzymała rozkaz wyjazdu do Warszawy, gdzie przyjęła nazwisko Janina Dębska. W lipcu 1941 roku została rozpoznana, a po aresztowaniu umieszczono ją na Pawiaku, gdzie podczas przesłuchania nie ujawniła żadnych informacji. Mimo trudnych warunków, przetrzymywano ją tam przez rok, a następnie trafiła na Montelupich, skąd 11 lipca 1942 roku przewieziono ją do Oświęcimia, gdzie otrzymała numer 8549.

Na początku 1943 roku rozpoczęła pracy w pobliskim Rajsku, gdzie Niemcy utworzyli Stację Doświadczalną Roślin oraz Instytut Higieny. Współpracowała tam z Antoniną Piątkowską, która przekazywała jej informacje na temat nowych transportów, które Helena wysyłała dalej poza teren obozu. Brała udział w akcji przekazywania informacji, zarówno z radia, jak i z gazet, do których miały dostęp więźniarki z Rajska, a także w akcjach dożywiania dzieci, które hodowano w tym miejscu.

Od lata 1943 roku była zaprzysiężona do pierwszej piątki konspiracyjnego Związku Organizacji Wojskowej, działając wspólnie z Wiktorią Klimaszewską, Antoniną Piątkowską, Zofią Bratro oraz Stanisławą Rachwałową. W późniejszym czasie dołączyła do grupy tzw. „królików” obozowych. W dniu 23 stycznia 1945 roku ewakuowano ją do Ravensbrück, gdzie w kwietniu 1945 roku nastąpiło wyzwolenie więźniów tego obozu. 12 maja Helena wróciła do Polski.

Po zakończeniu wojny wznowiła pracę w szkolnictwie jako nauczycielka, początkowo w Katowicach, a następnie w Krakowie do 1948 roku. W 1968 roku przeszła na emeryturę, a w latach 70. osiedliła się w Warszawie, gdzie angażowała się w Komisji Historii Kobiet, zbierając materiały dotyczące kobiet-żołnierzy. Ponadto była aktywna w Związku Inwalidów Wojennych.

Za swoją odwagę i działalność w czasie II wojny światowej, porucznik Helena Hoffmann została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari na mocy Uchwały Rady Państwa Nr 0/1442 z 28 grudnia 1971 roku, posiadając nr legitymacji 1539-71-13. Zmarła 13 stycznia 1995 roku w Krakowie i spoczęła na cmentarzu Rakowickim.

Ordery i odznaczenia

Helena Hoffmann, jako wybitna postać, została odznaczona wieloma prestiżowymi nagrodami, które są wyrazem jej zasług i oddania dla kraju. Poniżej przedstawiamy zestawienie kluczowych odznaczeń, które otrzymała w trakcie swojej kariery.

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 18 maja 1983,
• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari – 28 grudnia 1971,
• Krzyż Armii Krajowej – 25 listopada 1972,
• Krzyż Oświęcimski – 15 stycznia 1986,
• Medal Wojska – 24 sierpnia 1948 (czterokrotnie),
• Odznaka Honorowa Zasłużonego Działacza ZIW – 17 lipca 1984 oraz 24 sierpnia 1992,
• Złota Odznaka za Zasługi dla Ziemi Krakowskiej – 23 października 1984,
• Złota Odznaka za pracę Społeczną dla m. Krakowa – 20 czerwca 1975 i 20 czerwca 1979.

Te odznaczenia nie tylko podkreślają jej wkład w życie społeczne i militarne, ale również przypominają o jej niezłomnym duchu i determinacji.

---

Oceń: Helena Hoffmann (porucznik)

---