Anna Medwecka-Kornaś

Nauka i edukacja

Anna Maria Medwecka-Kornaś, urodzona 28 sierpnia 1923 roku w Krakowie, jest uznawaną polską uczoną, specjalizującą się w dziedzinach takich jak ekologia roślin, fitosocjologia oraz fitogeografia. W swojej karierze naukowej pełniła funkcję profesora nauk przyrodniczych, współpracując z Zakładem Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk.

Jako jednogłośna ekspertka w swoich dziedzinach, Medwecka-Kornaś ma silne powiązania z Uniwersytetem Jagiellońskim, gdzie również prowadziła badania i zajęcia dydaktyczne.

Jest członkinią zarówno Polskiego Towarzystwa Botanicznego, jak i Polskiej Akademii Umiejętności, co potwierdza jej istotny wkład w rozwój polskiej botaniki i ochrony przyrody.

Życiorys

Anna Medwecka-Kornaś przyszła na świat 28 sierpnia 1923 roku w Krakowie. Była córeczką znanych postaci: matki, doktor geografii, Marii Biegańskiej-Medweckiej (1893–1962), oraz ojca, doktora prawa Wiktora Medweckiego. Wraz z rodzicami mieszkała w osiedlu Urzędniczym, niedaleko Rakowic. W latach 1930–1936 uczęszczała do podstawówki, a potem do Gimnazjum Żeńskiego im. Królowej Wandy. Była aktywna w harcerstwie, a także brała udział w obozach wakacyjnych blisko Dukli, w Beskidzie Niskim.

Jej edukacja w trzeciej klasie gimnazjum została przerwana w 1939 roku z powodu wybuchu II wojny światowej. W tym trudnym czasie, jej matka utraciła pracę nauczyciela, a ojciec zaangażował się w działalność Wydziału Opieki Społecznej w Zarządzie Miejskim Krakowa. W czasie wojny, Anna pracowała minimalnie w Głównej Radzie Opiekuńczej, a swoje nauki kontynuowała w ramach tajnego nauczania, zdobijając maturę w chemicznej szkole zawodowej.

Od 1943 roku rozpoczęła też tajne studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w grupie biologicznej. Jej nauczycielami byli znani wykładowcy, tacy jak Bogumił Pawłowski, Franciszek Górski, Roman Wojtusiak, Jan Zaćwilichowski, oraz prof. Jadwiga Wołoszyńska. Po wojnie, do grona wykładowców dołączyli również Zygmunt Grodziński, Stanisław Smreczyński, Władysław Szafer, Jadwiga Dyakowska oraz wielu innych. Studia biologiczne zakończyła sukcesem w 1946 roku.

W grudniu tego samego roku, Anna zawarła związek małżeński z Janem Kornasiem, którego poznała podczas tajnego nauczania na UJ. Z tego małżeństwa przyszło na świat czworo dzieci: Maria, Stanisław, Teresa i Andrzej.

W okresie 1945–1947 pracowała w Instytucie Badawczym Leśnictwa, a następnie od 1947 do 1962 roku była pracownikiem Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1950 roku obroniła pracę doktorską, tytuł pracy to: „Roślinność rezerwatu stepowego Skorocice koło Buska”. Habilitację uzyskała w 1956 roku, po czym została mianowana docentem. Równocześnie pracowała w Zakładzie Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w Krakowie.

W latach 1962–1963 przechodziła doświadczenie w Instytucie Botaniki PAN, a od 1963 do 1973 roku kierowała Zakładem Ochrony Przyrody PAN. W 1969 roku otrzymała tytuł profesora nadzwyczajnego. Po raz kolejny związała się z Instytutem Botaniki UJ w 1973 roku, gdzie do 1989 roku pełniła funkcję kierownika Zakładu Ekologii Roślin. W 1980 roku uzyskała tytuł profesora zwyczajnego, a zasłużoną emeryturę przeszła w 1994 roku.

Działalność naukowa

Badania Anny Medweckiej-Kornaś obejmowały szereg dziedzin związanych z botaniką, takich jak fitosocjologia, fitogeografia, ekologia roślin oraz ochrona przyrody. W szczególności interesowała się geografią roślin w Europie oraz Afryce. Wraz z Janem Kornasiem i zespołem zoologów brała udział w pionierskich podwodnych badaniach fitosocjologicznych roślinności dennej Bałtyku, które miały miejsce w latach 1948 i 1949 w Zatoce Gdańskiej.

Jej prace obejmowały również badanie ekspansji roślinności w naskalnych ekosystemach Jury Krakowskiej w roku 1950, a następnie w południowej części regionu, gdzie zrealizowała swój doktorat. Medwecka-Kornaś przez wiele lat badała roślinność Gorców, co zaowocowało m.in. jej monografią na temat zespołów leśnych (praca habilitacyjna, 1955) oraz wspólnym opracowaniem z Kornasiem dotyczącym zespołów nieleśnych (1967).

W ramach Międzynarodowego Programu Biologicznego organizowała w współpracy z Władysławem Grodzińskim interdyscyplinarne badania dotyczące produktywności i dynamiki ekosystemów. Badania prowadzone były w latach 60. i 70. XX wieku w Ojcowskim Parku Narodowym oraz północnej części Puszczy Niepołomickiej, przynosząc liczne publikacje i wyniki.

Jednym z efektów jej pracy był model przepływu energii przez ekosystem grądu, który został opracowany razem z Adamem Łomnickim i Ewą Bandołą-Ciołczyk w roku 1974. Jako kierownik Zakładu Ekologii Roślin UJ, Medwecka-Kornaś zorganizowała Terenową Stację Ekologiczną w Polance Hallera w 1975 roku.

Dzięki jej wieloletniemu programowi „Dolina Wierzbanówki”, który obejmował badanie środowiska abiotycznego oraz roślinności, powstało około 80 publikacji, a także wiele map, które posłużyły jako podstawa dla około 30 prac magisterskich oraz kilku rozpraw doktorskich. Jej działalność obejmowała także liczne wyprawy naukowe poza Europę, m.in. do Ameryki Północnej (1959), Ameryki Południowej (1967) i Afryki (1972–1978).

Medwecka-Kornaś brała udział w badaniach geobotanicznych w stacji SIGMA w Montpellier w 1963 roku, a jej prace na temat roli ognia w roślinnych zbiorowiskach sawannowych oraz suchych lasów ukazały się w latach 1980, 1985 i 1993. Współpraca z uniwersytetem w Skopje zakończyła się publikacją opisującą lasy Macedonii, w tym ciepłą dąbrowę w 1986 roku. Z Afryki przywiozła liczne zbiory roślin, które trafiły do zielnika Instytutu Botaniki UJ.

W kontekście rozwijającego się ruchu ochrony środowiska w drugiej połowie XX wieku, Medwecka-Kornaś, współpracując z innymi botanikami z krakowskiej szkoły geobotanicznej, przyczyniła się do zrozumienia zasad ochrony bioróżnorodności. Pionierskie badania nad sukcesją w półnaturalnych murawach dowiodły, że ekspansja drzew ma negatywny wpływ na wiele gatunków roślinnych (1977). W 1969 roku pod jej kierownictwem powstała pierwsza mapa parków narodowych i rezerwatów w Polsce.

Medwecka-Kornaś była aktywna w Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody, będąc członkinią jej Komitetu Wykonawczego w latach 1968–1971. Opracowała wiele artykułów dotyczących ochrony szaty roślinnej, w tym terenów leśnych, a także książek o przyrodzie Ojcowskiego Parku Narodowego (1977, 2008). Opublikowała ponad 100 prac naukowych, a także około 100 innych publikacji, będąc współautorką kilkunastu książek, w tym „Szaty roślinnej Polski” i „Geografii Roślin”. W latach 1967–1970 była redaktorką czasopisma „Ochrona Przyrody”. Jej prace mają istotny wpływ na obecny stan wiedzy w dziedzinie ekologii.

Członkostwo

Od 1946 roku, Anna Medwecka-Kornaś jest aktywnym członkiem Polskiego Towarzystwa Botanicznego. Ponadto, od 2003 roku, przynależy również jako członek czynny do Polskiej Akademii Umiejętności. Warto również zaznaczyć, że w latach 1968–1971 pełniła rolę członka Komitetu Wykonawczego Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody.

Nagrody i odznaczenia

Anna Medwecka-Kornaś osiągnęła liczne nagrody oraz odznaczenia, które doceniają jej wkład w rozwój nauki i ochrony przyrody.

Oto szczegółowej lista jej sukcesów:

  • Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1979),
  • Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1993),
  • Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1987),
  • Van Tienhoven Preis (1982), przyznawanym przez F.V.S. Foundation z Hamburga za działalność naukową w zakresie ochrony przyrody,
  • Medalem im. Władysława Szafera za wybitne osiągnięcia naukowe w dziedzinie botaniki (1989),
  • Srebrnym Medalem „Plus ratio quam vis” Uniwersytetu Jagiellońskiego (2013-09-19), wręczonym przez prof. Jacka Popiela.

Wybrane publikacje

Oto zestawienie niezwykle ważnych publikacji autorstwa Anny Medweckiej-Kornaś, które pokazują jej wkład w badania botaniczne.

  • A. Medwecka-Kornaś: Hibiscus rhodanthus (Malvaceae) – ciekawa gatunek rośliny w południowo-wschodniej Afryce. Polish Botanical Journal 58(1) 325-335 : 2013,
  • A. Medwecka-Kornaś: Nowy gatunek Actiniopteris (Pteridaceae) z górnego Katanga w Demokratycznej Republice Konga. Fragmenta Flor. Geobot. 44(1) 71–76 : 1999,
  • A. Medwecka-Kornaś: Wpływ ognia na roślinność sawanny afrykańskiej. Wiadomości Botaniczne 37(3/4) 177-180 : 1993,
  • J. Kornaś, A. Medwecka-Kornaś: Geografia roślin. Wydawnictwo Naukowe PWN. 1986,
  • A. Medwecka-Kornaś, R. Drenkovski, L. Grupce, M. Mulev: Las dębowy Quercetum frainetto-cerris na zboczach gór Galičica (Macedonia), Acta Societatis Botanicorum Poloniae, t. 55, nr 3, s. 325–342 : 1986,
  • A. Medwecka-Kornaś, A. Łomnicki, E. Bandoła-Ciołczyk: Przepływ energii w lesie dębowo-grabowym, projekt IBP „Ispina”. Bull. Acad. Pol. Sci. II 22: 563 – 567 : 1974,
  • A. Medwecka-Kornaś: ROZDZIAŁ II – Czynniki wpływające na geograficzne rozmieszczenie roślin w Polsce, [W:] Roślinność Polski, Władysław Szafer (red.). Międzynarodowa Seria Monografii w Czystej i Zastosowanej Biologii. Dział: Botanik, Pergamon, 1966, s. 21-96, ISSN 0074-8277, ISBN 978-0-08-010221-4, https://doi.org/10.1016/B978-0-08-010221-4.50008-X,
  • A. Medwecka-Kornaś: Stan badań nad zespołami roślinnymi Polski. Wiadomości Botaniczne 5(3) 179-190 : 1961,
  • A. Medwecka-Kornaś: Iris aphylla L. ssp. bohemica (Schm.) Dost. na Wyżynie Małopolskiej. Fragmenta Flor. Geobot. 1(1) 3-6 : 1953.

Oceń: Anna Medwecka-Kornaś

★★★★★
Średnia ocena:4.48 Liczba ocen:13