Andrzej Zbyszewski

---

Życiorys

Andrzej Zbyszewski był synem Włodzimierza oraz Kazimiery z domu Stamirowskiej. Po zakończeniu I wojny światowej, wraz z rodziną osiedlił się w Przecławiu, a później przeniósł do Borowej. Ukończył Państwowe Gimnazjum im. Stanisława Konarskiego w Mielcu, gdzie uzyskał maturę w 1932 roku.

W trakcie nauki był aktywnym harcerzem, pełniąc funkcję sekretarza oraz drużynowego II Drużyny Harcerzy im. ks. Józefa Poniatowskiego. Po zakończeniu szkoły rozpoczął studia na kierunku matematyka na UJ w Krakowie, gdzie także kontynuował działalność w harcerstwie. W 1933 roku został mianowany przybocznym Komendanta Chorągwi Krakowskiej.

Wrzesień 1934 roku przyniósł mu decyzję o zgłoszeniu się do odbycia rocznej ochotniczej służby wojskowej. Początkowo szkolił się w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, a następnie odbył praktykę w jednostce artylerii. W tym czasie mieszkał w Borowej. W 1935 roku trafił do Szkoły Podchorążych Artylerii w Toruniu, a w październiku 1937 roku uzyskał stopień podporucznika, zajmując 9. lokatę w korpusie oficerów artylerii.

W marcu 1939 roku, jako dowódca plutonu 3. baterii, służył w 2 Pułku Artylerii Lekkiej Legionów w Kielcach. Przed wybuchem II wojny światowej był dowódcą 9 baterii w 55 pułku artylerii lekkiej. Uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939 roku, gdzie brał udział w bitwie pod Kockiem jako oficer ogniowy i zwiadowczy w Samodzielnej Grupie Operacyjnej “Polesie”, będąc dwukrotnie ranny.

Po kapitulacji wpadł w ręce wroga i stał się jeńcem w Oflagu II C Woldenberg (nr obozowy 1854/II B). Podczas ewakuacji obozu, 24 stycznia 1945 roku, zdołał uciec i dotrzeć do Krakowa. W kwietniu 1945 roku wstąpił do Ludowego Wojska Polskiego, gdzie pełnił różnorodne funkcje wojskowe, w tym w Centralnej Szkole Oficerów Polityczno-Wychowawczych oraz Akademii Sztabu Generalnego WP.

Służbę wojskową kontynuował także w Gabinecie Ministra Obrony Narodowej marszałka Mariana Spychalskiego, a później jako szef Gabinetu Wojskowego przewodniczącego Rady Państwa PRL. Przez długie lata pracował w redakcji gazety codziennej LWP Żołnierz Wolności oraz był publicystą miesięcznika kadry zawodowej LWP Wojsko Ludowe.

W 1966 roku opublikował swoje wspomnienia z czasów służby w artylerii przed II wojną światową oraz w czasie września 1939 roku pod tytułem „Odwroty”, które odnosiły się do jego doświadczeń i doczekały się pięciu wznowień w nakładzie wydawnictwa MON.

Andrzej Zbyszewski był członkiem PZPR, działał w środowiskach kombatanckich oraz wśród byłych żołnierzy zawodowych. Był również członkiem Rady Naczelnej ZBoWiD, Głównej Komisji Historycznej oraz Komisji Odznaczeniowej Zarządu Głównego ZBoWiD. Uczestniczył aktywnie w działalności Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, pełniąc m.in. funkcję członka Komisji Braterstwa Broni Zarządu Głównego TPPR. W latach 1988–1990 zasiadał w Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

W maju 1985 roku otrzymał, na mocy rozkazu Nr 26/MON, zaszczytne wyróżnienie w postaci wpisu do Honorowej Księgi Czynów Żołnierskich. Życie osobiste Andrzeja Zbyszewskiego było związane z Wandą Zbyszewską, z domu Świetlik, z którą zawarł związek małżeński. Wanda odeszła w 2012 roku. Andrzej Zbyszewski spoczywa na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, w kwaterze G-2-56.

Publikacje

Andrzej Zbyszewski jest autorem wielu istotnych publikacji, które w znaczący sposób przyczyniły się do zrozumienia historii i kultury w Polsce. Jego prace obejmują zarówno analizy, jak i bardziej narracyjne opisy wydarzeń.

• Odwroty, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1966 (wznowione m.in. 1967, 1979, 1984),
• Październikowa bitwa 1939 (w serii Druga Wojna Światowa: Bohaterowie, Operacje, Kulisy), Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1988,
• Dzieło o cennych walorach poznawczych i ideowych [w:] Wojsko Ludowe, nr 12,
• Mity i prawdy o Piłsudskim [w:] Wojsko Ludowe, 1982, nr 7.

Ordery i odznaczenia

Andrzej Zbyszewski został uhonorowany licznymi odznaczeniami, które stanowią świadectwo jego poświęcenia oraz zasług w służbie dla kraju. Wśród najważniejszych wyróżnień można wymienić:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Order Sztandaru Pracy II klasy,
• Złoty Krzyż Zasługi (9 stycznia 1947),
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (28 lipca 1955),
• Medal 30-lecia Polski Ludowej,
• Medal 40-lecia Polski Ludowej,
• Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1981),
• Złoty Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”,
• Srebrny Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”,
• Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”,
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju”,
• Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju”,
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”,
• Medal im. Ludwika Waryńskiego (1988),
• Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (1985).

Każde z tych wyróżnień jest wyrazem uznania dla jego zasług w pracy na rzecz obronności kraju oraz aktywnego uczestnictwa w istotnych wydarzeniach historycznych.

---

Oceń: Andrzej Zbyszewski

---