Wilhelm Lawicz-Liszka

---

Życiorys

W latach 1905–1912 Wilhelm Lawicz-Liszka uczęszczał do Gimnazjum świętej Anny w Krakowie. Był klasowym kolegą Antoniego Staicha. Po zakończeniu nauki i uzyskaniu matury, rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. W czasie trwania studiów aktywnie uczestniczył w działalności Polskich Drużyn Strzeleckich.

W okresie I wojny światowej, od sierpnia 1914 do lutego 1918, służył w Legionach Polskich oraz Polskim Korpusie Posiłkowym. Pełnił funkcję oficera w 2 pułku piechoty, gdzie dowodził najpierw plutonem (do 17 kwietnia 1915), a następnie kompanią oraz komendantował pułkową szkołą podoficerską. Do maja 1918 roku stał na czele batalionu w II Korpusie Polskim w Rosji, a później do sierpnia tegoż roku prowadził działalność agitacyjno-werbunkową na Ukrainie w konspiracji. Następnie, do grudnia 1918, kontynuował dowodzenie kompanią i szkołą oficerską w 4 Dywizji Strzelców Polskich na Kubaniu.

W grudniu 1918 przybył do Polski jako członek misji wojskowej gen. Żeligowskiego, powołanej przez Naczelnika Państwa. W lutym 1919 objął dowództwo batalionu w 2 pułku strzelców pieszych, który 1 września 1919, po zjednoczeniu Armii Polskiej we Francji z Wojskiem Polskim, przekształcono w 44 pułk Strzelców Kresowych. 14 marca 1919 przyjęto go do Wojska Polskiego, awansując jednocześnie na majora, a on został „odkomenderowany do wojsk gen. Hallera”. W grudniu 1920 roku objął dowództwo tego oddziału oraz pełnił funkcję dowódcy XXV Brygady Piechoty.

W latach 1921–1922 słuchał Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Po ukończeniu kursu w październiku 1922 roku i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przydzielony do Dowództwa 16 Dywizji Piechoty w Grudziądzu jako szef sztabu. Od stycznia do września 1924 roku był zastępcą szefa Sztabu Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie, a następnie Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu. W wrześniu 1924 roku przeniesiono go do Oddziału IV Sztabu Generalnego w Warszawie.

W marcu 1927 objął dowództwo 52 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych w Złoczowie. A od 1 stycznia 1930 roku zastąpił Juliana Katolińskiego na stanowisku szefa Samodzielnego Wydziału Wojskowego w Ministerstwie Komunikacji. W grudniu 1930 roku został dowódcą piechoty dywizyjnej 25 Dywizji Piechoty w Kaliszu. Po czterech latach, w listopadzie 1934 roku, przeniesiony został na stanowisko pomocnika dowódcy Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu. W maju 1936 roku wybrano go wiceprezesem zarządu Okręgowego Towarzystwa Przyjaciół Związku Strzeleckiego w Przemyślu.

2 kwietnia 1938 roku objął dowództwo 20 Dywizji Piechoty w Baranowiczach. W trzeciej dekadzie marca 1939, gdy przeprowadzano mobilizację dywizji, został przetransportowany do rejonu operacyjnego Armii „Modlin”. W kampanii wrześniowej 1939 roku dowodził dywizją, biorąc udział w bitwie pod Mławą oraz w obronie Warszawy w dniach 1–4 września. 29 września 1939 roku gen. dyw. Juliusz Rómmel w uznaniu jego zasług, odznaczył go Krzyżem Złotym Orderu Wojennego Virtuti Militari, a w rozkazie pożegnalnym dla 20 DP podkreślił, że „czyny tej kresowej dywizji przejdą do historii jako wzór spełnienia swego obowiązku”.

W czasie wojny osiedlił się w kolonii Szubków (osada Hallerowo, gmina Tuczyn). Od października 1939 do kwietnia 1945 był w niewoli niemieckiej jako jeńca Oflagu VII A Murnau. Po uwolnieniu z obozu, dołączył do 2 Korpusu Polskiego we Włoszech, gdzie został przydzielony do 7 Dywizji Piechoty. Po przeniesieniu korpusu do Anglii i demobilizacji osiedlił się w Londynie.

Prezydent RP August Zaleski mianował go generałem brygady, przyznając mu starszeństwo z dniem 11 listopada 1966 roku w korpusie generałów. Zmarł 16 lutego 1968 roku w Londynie, a po śmierci jego zwłoki zostały skremowane. Prochy Wilhelma Lawicza-Liszki przewieziono do Polski w czerwcu 1968 roku i pochowano na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B II 24-6-10).

Awanse

Wilhelm Lawicz-Liszka, wybitna postać w historii wojskowości, odniósł wiele awansów w trakcie swojej kariery militarnej. Jego droga do sukcesu była pełna niezwykłych osiągnięć, które zasługują na szczegółowe omówienie.

• chorąży piechoty – 24 grudnia 1914,
• podporucznik – 26 maja 1915,
• porucznik piechoty – 1 kwietnia 1916,
• kapitan piechoty – wrzesień 1917,
• major – 1 lipca 1918,
• podpułkownik – zweryfikowany 3 maja 1922 ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów piechoty,
• pułkownik – 1 stycznia 1929 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 i 1. lokatą w korpusie oficerów piechoty,
• generał brygady – ze starszeństwem z dniem 11 listopada 1966.

Ordery i odznaczenia

Wilhelm Lawicz-Liszka został odznaczony wieloma prestiżowymi medalami i orderami, które świadczą o jego odwadze i poświęceniu. Poniżej przedstawiamy listę jego odznaczeń:

• Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari nr 8,
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 3242 (1921),
• Krzyż Niepodległości (12 maja 1931),
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1933),
• Krzyż Walecznych (otrzymany czterokrotnie, po raz pierwszy i drugi w 1921 roku),
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928),
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Odznaka za Rany i Kontuzje,
• Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny (Francja),
• Medal Zwycięstwa (Médaille Interalliée).

Upamiętnienie

W dniu 1 września 1985 roku na rynek wprowadzono znaczek pocztowy o nominale 10 zł, który przedstawia portret pułkownika dyplomowanego Andrzeja Liszki-Lawicza, a także upamiętnia obronę Mławy.

---

Oceń: Wilhelm Lawicz-Liszka

---