Stanisław Rostworowski (generał)

---

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Stanisław Rostworowski urodził się w rodzinie arystokratycznej, synem Stanisława Jakuba, malarza herbu Nałęcz, oraz Teresy z hrabiów Lubienieckich, herbu Rola. Jego edukacja rozpoczęła się w Szwajcarii, gdzie studiował nauki przyrodnicze na Uniwersytecie we Fryburgu, zdobywając tam doktorat z chemii rolniczej. Następnie pracował jako asystent na Uniwersytecie w Göttingen w Niemczech. W 1912 roku, kontynuując swoją intelektualną drogę, zapisał się na studia filozoficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w 1913 roku uzyskał dyplom doktora filozofii.

I wojna światowa

Podczas I wojny światowej, od sierpnia 1914 roku, aktywnie uczestniczył w tworzeniu Legionów Polskich. Po rozpadowi Legionu Wschodniego w Krakowie powstały nowe jednostki. 2 września 1914 roku zaciągnął się do 2 szwadronu ułanów pod dowództwem rotmistrza Zbigniewa Dunin-Wąsowicza. Wkrótce jednostki te zostały przeniesione na front, gdzie Rostworowski wziął udział w wielu krwawych bitwach, w tym pod Mołotkowem i Ökörmezö. W wyniku walk Legiony Polskie uległy osłabieniu, a sam Rostworowski zmagał się z chorobą. Po rehabilitacji wrócił do służby w marcu 1915 roku, a w maju tegoż roku, formalnie utworzono II Brygadę Legionów, gdzie objął dowodzenie. Brał udział w detonujących szarżach, a także w walkach pod Rarańczą, przed wycofaniem II Brygady do odwodów. Uzyskując awans na podporucznika, stał się oficerem ordynansowym sztabu. Obserwując bitwę pod Kostiuchnówką, zyskał cenne doświadczenie. W lutym 1916 roku przeszedł do referatu wydawnictw wojskowych Departamentu Wojskowego.

W dalszym ciągu kariery, stanął w obronie Władysława Sikorskiego w sporze z Józefem Piłsudskim, a w 1917 roku aktywnie uczestniczył w tworzeniu Polskiej Siły Zbrojnej. Został członkiem Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu i, po zakończeniu akcji werbunkowej, przeszedł do obozu w Zambrowie. Po utworzeniu Rady Regencyjnej podjął działania w Dowództwie Uzupełnień Polskiego Korpusu Posiłkowego. Odbył misje do Wiednia i Berlina, zakończył także kurs oficera kawalerii. W dniu 11 listopada, uczestnicząc w reorganizacji wojska, zyskał awans na rotmistrza, witając przybycie Józefa Piłsudskiego z Magdeburga.

Dwudziestolecie międzywojenne

W okresie dwudziestolecia międzywojennego Rostworowski pełnił liczne istotne funkcje w Wojsku Polskim. Był szefem ekspozytury Naczelnego Dowództwa, kwatermistrzem Frontu Litewsko-Białoruskiego oraz szefem Oddziału Operacyjnego Dowództwa Grupy Poleskiej. W grudniu 1920 roku został wysłany na Śląsk, gdzie zajmował się obroną plebiscytu. Po zakończeniu kursu w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie, przeniesiono go do 15 pułku Ułanów Poznańskich, a następnie do 14 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty.

W czasie przewrotu majowego stanął w opozycji do marszałka Józefa Piłsudskiego. Po pewnym czasie, w 1926 roku, otrzymał przydział do 2 pułku strzelców konnych, a w 1927 roku został dowódcą 27 pułku ułanów. W 1929 roku objął dowództwo 22 pułku Ułanów Podkarpackich, a w 1931 roku awansował do stopnia pułkownika, co było ukoronowaniem jego kariery wojskowej. W związku z nabyciem praw do emerytury, przeszedł na stan spoczynku. Był konserwatystą i aktywnie uczestniczył w Stronnictwie Zachowawczym.

II wojna światowa

Po wybuchu II wojny światowej zgłosił się do służby wojskowej, gdzie początkowo dowodził obroną Kalisza przed lotnictwem. Następnie brał udział w boju o Warszawę. Po kapitulacji uniknął niewoli i, docierając przez Łotwę i Szwecję do Paryża, przekazał relację o obronie stolicy Władysławowi Sikorskiemu. Mimo trudności, nie otrzymał przydziału do działań liniowych. Wysłany przez gen. Kazimierza Sosnkowskiego do Bukaresztu, zorganizował ewakuację polskich żołnierzy do Francji.

W styczniu 1941 roku przeniósł się do Budapesztu, a pomimo niebezpieczeństw, przez długi czas unikał aresztowania przez Gestapo. Gdy w 1942 roku jego działania zostały skomplikowane, ratował się ucieczką do Warszawy. Po przybyciu do stolicy przeszedł na działalność konspiracyjną, przyjmując pseudonim Odra, pełniąc zaszczytną rolę inspektora w obszarze Krakowa i Śląska. Niestety, 11 sierpnia 1944 roku został aresztowany przez Gestapo, gdzie zasłynął swoją nieugiętą postawą i heroizmem. Prawdopodobnie tego samego dnia stracił życie, w obliczu brutalności swojej działalności konspiracyjnej.

Życie prywatne

W 1918 roku, Stanisław Rostworowski zawarł związek małżeński z Zofią Mycielską, która nosiła herb Dołęga. Zofia była córką Ludwika Mycielskiego, wpływowego polityka oraz właściciela majątku w Gębicach. Para doczekała się pięciorga potomstwa.

Wśród dzieci, szczególnie wyróżniał się syn Stanisław Jan, który zyskał uznanie jako dziennikarz oraz aktywny działacz społeczny.

Wybrana twórczość

Stanisław Rostworowski był autorem wielu znaczących dzieł dotyczących historii wojskowej oraz doświadczeń z czasów I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej.

• Nie Tylko Pierwsza Brygada (1914-1918) Z Legionami na bój,
• Nie Tylko Pierwsza Brygada (1914-1918) W adiutanturze Rady Regencyjnej,
• Nie Tylko Pierwsza Brygada (1914-1918) Przed i po kryzysie przysięgowym,
• Łuna nad Warszawą Wybór i opracowanie tekstów Stanisław Jan Rostworowski,
• Bitwy mojego Życia,
• Listy z wojny polsko-bolszewickiej 1918-1920,
• Zarys historii wojennej 27-go pułku ułanów (b. 203-go Ochotniczego Pułku Ułanów). Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920. Brak numerów stron w książce,
• Organizacja kwatermistrzostwa Frontu Litewsko-Białoruskiego. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3-4 (153-154), 1995. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. ISSN 0043-7182. brak numeru strony.

Awanse

Stanisław Rostworowski, znany z licznych zasług wojskowych, stopniowo awansował w strukturach armii, osiągając znaczące tytuły. Jego kariera wojskowa była pełna sukcesów, a poniżej przedstawiamy szczegółowy wykaz jego awansów, które obrazują jego rozwój oraz rosnące umiejętności dowódcze.

• chorąży – 4 czerwca 1915,
• podporucznik – 15 grudnia 1915,
• porucznik – 1 listopada 1916,
• rotmistrz – 1917,
• major – zatwierdzony 15 lipca 1920 z dniem 1 kwietnia 1920, w kawalerii, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich, zweryfikowany 3 maja 1922 ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 23. lokatą w korpusie oficerów jazdy,
• podpułkownik – 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 4. lokatą w korpusie oficerów kawalerii,
• pułkownik – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 w korpusie oficerów kawalerii,
• generał brygady – 1 października 1943 w korpusie generałów,
• generał dywizji – 25 czerwca 2021, pośmiertnie.

Każdy z tych awansów jest dowodem na jego zaangażowanie oraz profesjonalizm, które przyczyniły się do jego rosnącej pozycji w wojsku.

Ordery i odznaczenia

Stanisław Rostworowski, będący jednym z wybitnych polskich generałów, został odznaczony wieloma prestiżowymi nagrodami za swoje zasługi w służbie wojskowej. Jego osiągnięcia i poświęcenie dla kraju znalazły odzwierciedlenie w licznych odznaczeniach, których lista świadczy o jego niezwykłej karierze.

• Złoty Krzyż Orderu Virtuti Militari,
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari,
• Krzyż Niepodległości (1931),
• Order Odrodzenia Polski V klasy,
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie,
• Złoty Krzyż Zasługi (1935),
• Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi,
• Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej,
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Krzyż Armii Krajowej – pośmiertnie,
• Odznaka Honorowa 2 Brygady Legionów Polskich,
• Odznaka Honorowa 2 Pułku Ułanów Legionów Polskich,
• Odznaka Honorowa Departamentu Wojennego,
• Odznaka 22 Pułku Ułanów,
• Odznaka 27 Pułku Ułanów,
• Odznaka Wyższej Szkoły Wojennej,
• Złoty Medal „Za Strzelanie z Pistoletu” (trzykrotnie),
• Złoty Medal „Za Strzelanie z Karabinu Małokalibrowego”,
• Krzyż Zasługi Wojskowej (Austro-Węgry),
• Srebrny Medal Waleczności I i II klasy (Austro-Węgry),
• Medal Zasługi Wojskowej (Austro-Węgry),
• Krzyż Wojskowy Karola (Austro-Węgry),
• Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja, 1921),
• Oficer Orderu Leopolda (Belgia).

---

Oceń: Stanisław Rostworowski (generał)

---