Ulica Szlak w Krakowie


Ulica Szlak to istotny element krajobrazu Krakowa, wchodząca w skład dzielnicy I Stare Miasto. Historia tej ulicy sięga XVI wieku, kiedy to została stworzona jako część folwarku Szlak, który był własnością rodziny Montelupich, umiejscowionego na przedmieściach miasta, w okolicach Kleparza.

W 1639 roku folwark, wraz z przylegającym pałacem, został sprzedany zakonowi Jezuitów. Transakcja miała na celu wspieranie rozwoju kolegium znajdującego się na ul. Grodzkiej. Życie tej ulicy zmieniło się jednak w 1773 roku, kiedy to po kasacie zakonu ziemie przeszły pod administrację miasta Kraków.

W 1861 roku ulica znalazła się w rękach rodziny Rzewuskich, a bezpośrednią właścicielką została hrabina Taida Małachowska, małżonka Leonsa Rzewuskiego. Po bezpotomnej śmierci Rzewuskich w 1869 roku folwark przeszedł w posiadanie Konstantyna Branickiego, który ostatecznie przekazał go rodzinie Tarnowskich w ramach małżeństwa swojej córki Róży z Stanisławem Kostką Tarnowskim w 1874 roku. Prawa własności tarnowskiej rodziny wygasły w 2005 roku, kiedy to sprzedali majątek prywatnej firmie.

Wytyczenie Ulicy Szlak miało miejsce w okresie, gdy Wojsko Austriackie zajmowało Wolne Miasto Kraków, co miało miejsce w czasie przynależności tej części Polski do Cesarstwa Austrii. Początkowo ulica spełniała funkcję obwodową w okolicy umocnień Twierdzy Kraków, stanowiąc ważny element systemu obronnego miasta.

Zabudowa

Wzdłuż ulicy Szlak w Krakowie znajduje się wiele interesujących obiektów architektonicznych, które mają swoją bogatą historię. Poniżej przedstawiamy kilka z nich:

  • Numer 3 – kamienica, której projektantem był Beniamin Torbe, powstała w roku 1913, co czyni ją jednym z charakterystycznych elementów tej ulicy.
  • Numer 4 – zaprojektowana przez Jana Perosia kamienica z 1908 roku, która dodaje uroku tej części Krakowa.
  • Numer 5 – XX Liceum Ogólnokształcące im. Leopolda Staffa, które działa od 1912 roku, z przerwą na czas konfliktów wojennych. Szkoła ta została stworzona na podstawie projektu Jana Zawiejskiego.
  • Numery 9–11 – kamienica, której autorem projektu jest Henryk Lamensdorf, zrealizowana w 1909 roku, wyróżniająca się architekturą tamtej epoki.
  • Numer 14b – kamienica, zaprojektowana w latach 1931–1932 przez Bernarda Birkenfelda oraz Jakuba Silbersteina, świadczy o bogatej historii tej lokalizacji.
  • Numer 21 – w przeszłości siedziba kancelarii adwokackiej Edmunda Szalita, stanowiąca miejsce konspiracyjnych spotkań Krakowskiej Chorągwi Szarych Szeregów podczas niemieckiej okupacji. W tym lokalu mieszkał także hm. Tadeusz Wąsowicz.
  • Numer 26 – jeden z punktów, gdzie przetrzymywano osoby wysiedlane z Krakowa na rozkaz niemieckich władz okupacyjnych. Obiekt ten działał w lutym 1941 roku.
  • Numer 71 – Pałac Tarnowskich otoczony parkiem Jalu Kurka. Został zbudowany w XVI wieku, a w 1878 roku przeszedł przebudowę zaprojektowaną przez Antoniego Łuszczkiewicza. W czasie okupacji był wykorzystywany przez Hitlerjugend, a w styczniu 1945 roku został podpalony przez mieszkańców wspólnie z żołnierzami Armii Czerwonej. Dwa lata później pałac przeszedł w ręce zakonu Salwatorianów i w latach 1950–1998 mieścił Radio Kraków.
  • Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej, który funkcjonuje od 1966 roku, także przyczynia się do kształtowania obrazu tej ulicy.
  • Biblioteka Główna Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki z siedzibą od 1949 roku, to kolejne ważne miejsce w tej okolicy.

Znane osoby związane ze Szlakiem

W Krakowie ulica Szlak jest ważnym miejscem, które jest związane z wieloma znanymi osobami, których życie i twórczość były głęboko osadzone w tym mieście. Warto przyjrzeć się kilku z tych wyjątkowych postaci i ich związkom z tą ulicą.

  • Numer 4 – adres krakowskiego mieszkania Walerego Sławka, który był znanym politykiem i działaczem.
  • Numer 14 – miejsce zamieszkania Marka Grechuty, wielkiego artysty, który na stałe wpisał się w historię polskiej muzyki.
  • Numer 31 – adres, w którym mieszkał Józef Piłsudski, znany przywódca, przy którym znajduje się pamiątkowa tabliczka nad wejściem.
  • Stanisław Kostka Tarnowski (1837-1917) był szeroko znanym przywódcą konserwatystów krakowskich, profesorem oraz rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także prezesem Akademii Umiejętności w Krakowie.
  • Feliks Dzierżyński (1877-1926), ważny polski i rosyjski działacz socjaldemokratyczny i komunistyczny, który był twórcą oraz szefem początkowych sowieckich organów bezpieczeństwa.
  • Krzysztof Zawadzki, polski aktor teatralny, telewizyjny i filmowy, który również związany był z krakowską kulturą.

Każda z tych osób wnosiła swoją unikalną energię do życia kulturalnego i społecznego Krakowa, a ich historię warto znać i pielęgnować. Ulica Szlak to nie tylko miejsce, to kawałek historii, który przypomina o znaczących postaciach wydarzeń i idei, które kształtowały naszą narodową tożsamość.

Inne

W dniu 2 grudnia 2011 roku zrealizowano projekt, który w znaczący sposób wpłynął na komunikację w Krakowie. Oddano do użytku kontrapas, który rozciąga się na odcinku od ulicy Długiej aż po Krowoderską.

Przypisy

  1. Tadeusz Wąsowicz. krakowianie1939-56.mhk.pl. [dostęp 11.03.2018 r.]
  2. Marek Grechuta - ciekawostki. Trylogia.ovh.org. [dostęp 12.05.2013 r.]
  3. Kraków, ul.Szlak 31 - dom, w którym mieszkał J.Piłsudski. Jpilsudski.org.
  4. Armia Krajowa na terenie Okręgu Kraków w latach 1939 - 1945. Ipn.gov.pl.
  5. Getto 1941-1943. Krakow.pl.
  6. a b Miezian M.,: Krakowskie Stare Miasto, Śladami królów, artystów i alchemików. Kraków: Wydawnictwo Bezdroża, 2004.
  7. JerzyJ. Kossowski JerzyJ., LeszekL. Ludwikowski LeszekL., Ulicami Krakowa, Kraków: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, 1968, s. 41.

Oceń: Ulica Szlak w Krakowie

Średnia ocena:4.89 Liczba ocen:19