Bulwary wiślane w Krakowie


Bulwary wiślane w Krakowie to fascynujące zabytkowe budowle hydrotechniczne, które mają zasadnicze znaczenie w kontekście ochrony przed powodziami. Miejsca te, zlokalizowane wzdłuż rzeki Wisły, pierwotnie miały również służyć jako pomocnicze nabrzeża portowe. Konstrukcja bulwarów składa się głównie z dwóch typów murów oporowych – górnego, wysokiego oraz dolnego, który otacza koryto rzeki i tworzy nabrzeże przeładunkowe.

Wzdłuż górnych murów znajdują się murowane schody terenowe przeznaczone dla pieszych oraz brukowane pochylnie dla komunikacji kołowej. Należy jednak zauważyć, że dolne bocznice kolejowe niestety nie zachowały się do naszych czasów. Zespół bulwarów, zaprojektowany w XIX i XX wieku, skutecznie chroni Kraków przed powodziami, co potwierdzają tragiczne doświadczenia z lat takich jak 1970, 1997 oraz 2010.

Oprócz funkcji ochronnej, bulwary oraz przylegające wały Wisły, a także Rudawy, zyskały miano parkowych obszarów rekreacyjnych. Obecnie są to miejsca chętnie odwiedzane przez mieszkańców i turystów, gdzie prowadzą alejki spacerowe oraz drogi rowerowe, sprzyjające wypoczynkowi i rekreacji na świeżym powietrzu.

Co więcej, bulwary wiślane są integralną częścią Krakowskiego Szlaku Techniki, który został ustanowiony 6 kwietnia 2006 roku. Również Wiślana Trasa Rowerowa, będąca częścią europejskiej drogi rowerowej EuroVelo 4, prowadzi przez te malownicze tereny.

Warto wspomnieć o wodnym tramwaju, który rozpoczął swoją działalność w 2009 roku. Jego przystanki ulokowane są w kluczowych punktach, w tym przy bulwarach: Rodła („Flisacka”), Czerwieńskim („Most Dębnicki”), Inflanckim („Paulińska”) oraz Wołyńskim („Most Grunwaldzki”).

Historia

Przeszłość koryta Wisły w rejonie Starego Miasta w Krakowie jest pełna niespodzianek. Do XIII wieku rzeka płynęła swoim pierwotnym korytem, jednak po lokacji miasta w 1257 roku zdecydowano się na budowę zapory, mającej na celu przybliżenie rzeki do nowo wytyczonego centrum Krakowa. Zaporę postawiono między Skałką a Dębnikami. W ten sposób koryto, które zostało odcięte, zaczęło być zasilane wodami Wilgi, a po utworzeniu miasta Kazimierza w 1335 roku nazwano je Zakazimierką.

Główny nurt Wisły został natomiast skierowany za Wawelem w kierunku wschodnim. Nad rzeka przeniesiono most Królewski na Stradomiu oraz most kolejowy w Grzegórzkach. W latach 1878–1880 zasypano koryto znane jako Stara Wisła, tworząc w jego miejscu obecne planty dietlowskie oraz aleję Daszyńskiego. Wbrew nazwie, Wisła nie przebiegała wzdłuż dzisiejszej ulicy Starowiślnej.

W latach 1905–1909 uregulowano rzekę w jej nowym korycie, co pozwoliło na budowę popularnych bulwarów wiślanych. Otwarcie Stopnia Wodnego Dąbie w 1961 roku, w ramach budowy Drogi Wodnej Górnej Wisły, przyczyniło się do podniesienia poziomu wody w centralnej części Krakowa, wzbogacając w ten sposób możliwości krajobrazowe rzeki oraz zwiększając atrakcyjność bulwarów.

Na bulwarze Czerwieńskim, w rejonie obecnej ulicy Retoryka, do Wisły uchodziła Rudawa, która jednak została zasypana w latach 1903–1912 i przekopana, by skierować wodę do ujścia przed bulwarem Rodła. W 1991 roku zmieniono nazwy bulwarów Zyblikiewicza, Drobnera oraz Sakiewicza na te, które odpowiadają podziałowi na dzielnice: Stare Miasto, Zwierzyniec, Podgórze oraz Dębniki.

Aktualne nazwy bulwarów, zgodnie z biegiem Wisły, przedstawiają się następująco:

  • na lewym brzegu: bulwar Rodła, bulwar Czerwieński, bulwar Inflancki, bulwar Kurlandzki,
  • na prawym brzegu: bulwar Tyniecki, bulwar Poleski, bulwar Wołyński, bulwar Podolski, bulwar Lotników Alianckich.

Zabudowa

W Krakowie bulwary wiślane są znane z pięknych widoków oraz funkcji rekreacyjnej. Wśród nich wyróżniają się różne odcinki, które zostały wymienione według położenia wzdłuż rzeki.

Brzeg lewy

Bulwar Rodła

O tym miejscu można dowiedzieć się więcej w artykule:Bulwar Rodła w Krakowie. Znajduje się on między ujściem Rudawy a mostem Dębnickim, w dzielnicy Zwierzyniec. Bulwar ten ma trawiastą nawierzchnię, łagodnie opadającą ku Wiśle, z eleganckim murem przeciwpowodziowym, który został zbudowany w latach 1905–1909. Wzdłuż rzeki przebiega piękna alejka spacerowa, a przy bulwarze znajdują się przystanie klubów sportowych: AZS-AWF oraz Nadwiślan.

Bulwar Czerwieński

Więcej informacji uzyskamy także w artykule: Bulwar Czerwieński w Krakowie. Obejmuje on obszar nad zakolem Wisły u podnóża Wawelu między mostem Dębnickim a Grunwaldzkim, w dzielnicy Stare Miasto. Na bulwarze rozmieszczono pomniki autorstwa Bronisława Chromego, w tym znanego Smoka Wawelskiego oraz psa Dżoka. Od roku 2008 można również spacerować Aleją Gwiazd. Miejsce to przyciąga turystów i mieszkańców, stając się przestrzenią spotkań i wydarzeń kulturalnych.

Bulwar Inflancki

Rozpoznawany dzięki położeniu pomiędzy mostem Grunwaldzkim a Józefa Piłsudskiego w Starym Mieście, bulwar ten zapewnia piękne widoki na kościół na Skałce. W biegu rzeki zauważamy historyczne elementy, takie jak drewniany most Skawiński, który został zniszczony w 1657 roku przez Szwedów. Zastąpiono go przeprawą promową, jednak z powodu niskiej używalności została ona szybko zamknięta.

Bulwar Kurlandzki

Również w Krakowie można odwiedzić bulwar rozciągający się między mostami Józefa Piłsudskiego a mostem kolejowym na Zabłociu. Więcej na ten temat można przeczytać w osobnym artykule: Bulwar Kurlandzki w Krakowie. Jest to idealne miejsce na zacumowanie barek i korzystanie z uroków nadwiślanek. Stylowy mur zbudowany w latach 1905–1909 zdobi cały odcinek bulwaru, tworząc efekty wizualne.

Brzeg prawy

Bulwar Tyniecki

To trawiasty bulwar ciągnący się od początku ulicy Szwedzkiej aż do Mostu Dębnickiego, znajdujący się w dzielnicy Dębniki, jest popularnym miejscem dla spacerowiczów i rowerzystów.

Bulwar Poleski

Dalsze informacje można znaleźć w artykule: Bulwar Poleski w Krakowie. Rywalizuje z bulwarem Czerwieńskim, znajdując się między mostami Dębnickim a Grunwaldzkim. Jego bliskość do Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha” sprawia, że jest popularnym miejscem wśród turystów.

Bulwar Wołyński

Inny artykuł, który może zainteresować: Bulwar Wołyński w Krakowie. Położony między mostem Grunwaldzkim a ujściem Wilgi w Podgórze, jest malowniczym cypelkiem, który przyciąga mieszkańców na spacery. Warto wspomnieć, że co roku odbywają się tu rozmaite wydarzenia, w tym lunapark pod hotelem Forum.

Bulwar Podolski

Znajdujący się między ujściem Wilgi a mostem kolejowym w Zabłociu, bulwar ten to miejsce, gdzie w historii znajdował się port solny, kluczowy punkt dla przemysłu. Na bulwarze dostrzegamy kamienicę Aleksandrowiczów oraz elektrownię podgórską, a także ciekawe elementy architektoniczne wzbogacające krajobraz.

Bulwar Lotników Alianckich

Nazwany tak dla uczczenia lotników, którzy w czasie wojny transportowali pomoc do Warszawy, bulwar ten rozciąga się między mostem kolejowym na linii średnicowej a mostem Kotlarskim. Znaleźć tu można pamiątkowy głaz, a również planowane są kolejne inicjatywy, mające na celu upamiętnienie pamięci lotników alianckich, którzy zginęli w czasie działań wojennych.

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 07.05.2012 r.]
  2. Uchwała Nr LXXXI/1240/13 Rady Miasta Krakowa z dnia 11.09.2013 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru "Bulwary Wisły":
  3. Wyścig miast do platformy widokowej, Gazeta Kraków, 24.01.2008 r.
  4. Aktualności HiFlyer. [dostęp 02.09.2010 r.]
  5. Uchwała nr XXV/170/91 Rady Miasta Krakowa z dnia 14.06.1991 r.. ipn.gov.pl.
  6. MarekM. Żukow-Karczewski MarekM., Nie istniejące budowle Krakowa. Dworek Zielińskich, „Echo Krakowa”, 15.12.1992 r.
  7. MarekM. Żukow-Karczewski MarekM., Nie istniejące budowle Krakowa. Domy na Rybakach, „Echo Krakowa”, 17.05.1994 r.

Oceń: Bulwary wiślane w Krakowie

Średnia ocena:4.76 Liczba ocen:23